Czy leki mogą zmniejszyć odpowiedź na szczepienie?
Niektóre leki mogą spowodować, że szczepionka będzie mniej skuteczna. Uważa się jednak, że potencjalnie mniejsza efektywność szczepienia u pacjentów stosujących glikokortykosteroidy, leki modyfikujące przebieg choroby reumatycznej, preparaty immunosupresyjne, leki biologiczne lub inhibitory kinaz janusowych będzie dla pacjenta lepsza, niż całkowita rezygnacja ze szczepienia.
Wpływ niektórych leków – takich jak na przykład rytuksymab czy abatacept – może być na tyle znaczący, że zalecany będzie odstęp. Pacjent przyjmujący tego typu preparaty powinien skonsultować termin szczepienia z reumatologiem lub innym specjalistą prowadzącym jego terapię.
Czy szczepionka u osób z immunosupresją może być niebezpieczna?
Aktualnie dostępne szczepionki przeciwko COVID-19 należą do kategorii szczepionek „nieżywych”, dlatego można je bezpiecznie podawać osobom w stanie immunosupresji, ponieważ nie mogą one wywołać choroby. Jedyną obawą jest słabsza odpowiedź na szczepienie.
Glikokortykosteroidy a skuteczność szczepienia przeciwko COVID-19
Grupą leków, które są dosyć szeroko stosowane przez duże grupy pacjentów są glikokortykosteroidy. Niskie dawki (mniej niż 20 mg prednizonu na dobę lub równoważnik), fizjologiczne dawki podtrzymujące w niewydolności nadnerczy, terapia krótsza niż 2 tygodnie czy też stosowanie GKS miejscowo (skóra, do oka, wziewnie, we wstrzyknięciach do stawów czy donosowo) nie powinno wywoływać immunosupresji i nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.
Odroczenie szczepienie o 4-6 tygodni należy rozważyć w przypadku pacjentów przyjmujących powyżej 40 mg prednizonu lub równoważnika przez co najmniej 7 dni lub powyżej 20 mg prednizonu lub równoważnika przez co najmniej 14 dni, oraz u chorych po krótkotrwałym dożylnym leczeniu metyloprednizolonem w dawce 500 mg do 1 grama na dobę. Wcześniejsze zaszczepienie nie stwarza ryzyka dla pacjenta, ale może wywołać suboptymalny efekt.
Czym jest „optymalne okienko” na szczepienie?
W przypadku pacjentów leczących się immunosupresyjnie w sposób pulsacyjny właściwy moment podania szczepionki w cyklu leczenia pozwala znacząco zwiększyć jej skuteczność.
Jeśli pacjent ma dopiero rozpocząć terapię immunosupresyjną – na ogół będzie to dotyczyć pacjentów ze świeżo rozpoznaną chorobą – warto rozważyć przeprowadzenie szczepienia przed podaniem leków.
U pacjentów już leczonych preparatami mogącymi mieć wpływ na odpowiedź odpornościową, jeśli są one podawane w sposób ciągły, optymalny czas na szczepienie jest wtedy, gdy choroba jest w fazie remisji lub niskiej aktywności.
Kto powinien oznaczyć poziom limfocytów przed szczepieniem?
W przypadku przyjmowania leków, które mogą powodować limfopenię (takich jak na przykład fumaranu dimetylu), przed podaniem szczepienia wskazane może być oznaczenie poziomu limfocytów. Odroczenie szczepienia powinno być rozważone do czasu osiągnięcia liczby limfocytów powyżej 800 komórek/mm3, w celu zwiększenia skuteczności szczepienia.
Czy można odstawić leki immunosupresyjne przed szczepieniem?
Nie zaleca się odstawiania leków czy zmniejszania ich dawek, zwłaszcza u pacjentów z ryzykiem zaostrzenia choroby. Decyzję o krótkotrwałym zaprzestaniu leczenia lub zmniejszeniu dawek leków immunosupresyjnych w celu poprawy odpowiedzi na szczepienie może podjąć doświadczony lekarz u pacjenta z niewielkim nasileniem choroby i bez ryzyka pogorszenia jej przebiegu. Przykładowo u pacjentów reumatologicznych lekarz może zdecydować o zmniejszeniu dawki GKS do najniższej możliwej, odstawieniu na 1–2 tygodnie po każdym szczepieniu metotreksatu czy też przesunięciu w czasie wlewu rytuksymabu czy abataceptu, jeśli jest to klinicznie akceptowalne.
Pacjent, który przyjął lub planuje przyjąć inną szczepionkę
U pacjentów, u których planowane jest szczepienie przeciwko innym chorobom zakaźnym, w tym grypie lub jeśli takie szczepienie wykonano, zalecany był odstęp pomiędzy tym szczepieniem, a podaniem preparatu przeciwko COVIDF-19 wynoszący co najmniej 14 dni.
Odstęp od innych szczepionek miał na celu prawidłowe zdiagnozowanie ewentualnej przyczyny NOP. Dane te powinny być gromadzone wyjątkowo wnikliwie ze względu na krótką obecność szczepionek przeciwko COVID-19 na rynku. Obecnie złagodzono zalecenia i inną szczepionkę można podać w dowolnym czasie od szczepionki przeciw COVID-19, pamiętając o możliwości gorszego samopoczucia pacjenta przed 2-3 dni po iniekcji.
Jak widać zalecany odstęp wynikał bardziej ze zwiększonej uważności niż z realnie zdiagnozowanych przeciwwskazań, ponieważ nie ma informacji na temat negatywnego wpływu koadministracji szczepionki przeciwko COVID-19 z innymi na bezpieczeństwo lub immunogenność. Należy jednak zaznaczyć, że ze względu na zbyt małą ilość danych, nie wiadomo czy podawanie preparatu przeciwko COVID-19 ze szczepionkami „żywymi” lub zawierającymi adiuwanty może wpływać na skuteczność szczepienia.
Czytaj także: Post-COVID. Czy prawdziwe oblicze pandemii dopiero przed nami?