Choruję przewlekle, czy mogę się zaszczepić?
Pacjenci chorujący na schorzenia przewlekłe często mają szereg wątpliwości, czy mogą przyjąć szczepionkę i czy nie pogorszy to ich stanu zdrowia. Należy ich uspokoić, że nadciśnienie, cukrzyca czy astma nie są przeciwwskazaniem do przyjęcia szczepionki, a nawet powinny do niego zachęcać.
Nie stwierdzono także dotychczas, aby szczepionki niekorzystnie wpływały na przebieg chorób o podłożu autoimmunologicznym, reumatycznym, na tle dermatologicznym czy innych. Nie ma także teoretycznych podstaw, aby uważać, że taki efekt mógłby wystąpić.
Zaostrzenie choroby czasowym przeciwwskazaniem
Ogólna zasada jest natomiast taka, że niezależnie od rodzaju schorzenia, przeciwwskazaniem czasowym do przyjęcia szczepionki będzie choroba będąca w stadium zaostrzenia czy niekontrolowana. W takich sytuacjach w pierwszej kolejności należy doprowadzić do remisji choroby lub uregulowania symptomów, a następnie ponownie przeprowadzić kwalifikację do szczepienia.
Szczepienie u pacjentów onkologicznych
Nie ma istotnych przeciwwskazań „onkologicznych” do szczepienia przeciw COVID-19. Należy natomiast – zgodnie z ogólnymi wytycznymi o których wspomniano – ocenić, czy pacjent nie znajduje się w stadium istotnego zaostrzenia choroby oraz czy porozumiał się ze swoim lekarzem co do terminu szczepienia w powiązaniu z prowadzoną terapią przeciwnowotworową.
Dla niektórych leków opracowano odpowiednie wskazówki. Przykładowo cyklofosfamid, lek onkologiczny stosowany między innymi w białaczce, należy podawać 1 tydzień po każdej dawce szczepionki. Podawanie inhibitorów kinazy janusowej takich jak baricitinib można wstrzymać na 1 tydzień po każdej dawce szczepionki. Jeśli to możliwe, to zaleca się szczepienie co najmniej na 10 dni przed rozpoczęciem chemioterapii.
W przypadku pacjentów z nowotworem już poddawanych leczeniu, szczepienie można przeprowadzić w jego trakcie, unikając jednak wyboru daty szczepienia w okresie aplazji (zaburzenia czynności) szpiku kostnego.
Nie ma przeciwwskazań do szczepienia osób leczonych inhibitorami punktów kontrolnych. Te osoby będą jednak wymagać monitorowania odpowiedzi poszczepiennej. Zasadne będzie odroczenie szczepienia u pacjentów z utrzymującą się ciężką autoimmunologiczną odpowiedzią na leczenie inhibitorami punktów kontrolnych.
Szczepienie podczas przyjmowanie antybiotyku
Sam fakt przyjmowania antybiotyku nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko COVID-19, nie zachodzi pomiędzy tymi lekami bezpośrednia interakcja. Niemniej choroba, która wymusiła zastosowanie antybiotyku może stanowić przyczynek do odroczenia szczepienia, jeśli ma ona charakter ostrej infekcji. Można spotkać się z rekomendacjami, aby w takim przypadku odczekać około 14 dni od zakończenia antybiotykoterapii, co umożliwia regenerację organizmu. Stany przeziębieniowe o niewielkim nasileniu nie są przeciwwskazaniem do szczepienia. Nie powinno ono także być odraczane u pacjentów, którzy przyjmują antybiotyk na przykład z powodu schorzeń dermatologicznych.
Warto jednak wspomnieć o wpływie mikrobioty na odpowiedź poszczepienną. Okazuje się, że dysbioza poantybiotykowa i zachwianie równowagi flory mikrobiomu jelitowego, upośledza odpowiedź poszczepionkową. Mikroflora jelit bierze czynny udział w procesie humoralnej odpowiedzi immunologicznej. Obserwacje te dotyczą też szczepionek przeciw COVID-19. Warto więc zapytać pacjenta czy stosuje preparat probiotyczny. We wspomnianym zakresie prowadzone są badania kliniczne, możliwe zatem, że pojawią się na ich podstawie szczegółowe rekomendacje.
Post-COVID a szczepienie
Zespół powirusowy, który może pojawiać się u niektórych pacjentów po przechowaniu COVID-19 może wynikać z kilku różnych czynników. Nie jest jednak przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw COVID-19. Osoby z przedłużającymi się objawami COVID-19 (tzw. Long-COVID, Post COVID Syndrome) mogą zaszczepić się przeciwko tej chorobie.
Trwają nawet badania, które mają wyjaśnić pozytywny wpływ szczepień w tej przypadłości. Ze zgromadzonych dotychczas danych wynika, że osoby cierpiące na przedłużający się zespół objawów po przebyciu COVID-19, odczuwają poprawę po zaszczepieniu.
Możliwe, że szczepionka pomaga układowi odpornościowemu zwalczać pozostałości wirusa (bytującego w rezerwuarze lub w postaci wirusowego RNA lub białek) lub może zatrzymywać szkodliwą odpowiedź immunologiczną („resetując” układ odpornościowy). Są to jednak tylko hipotezy.
Co warto wiedzieć o szczepieniu ozdrowieńców?
Osoby, które przeszły COVID-19 mogą się zaszczepić, aby wzmocnić swoją pamięć immunologiczną. Szczepienie pozwala na korzystniejsze rozłożenie pamięci limfocytów i uzyskanie odporności na większą ilość wariantów SARS-CoV-2.
Przyjmuje się, że naturalnie wytworzone przeciwciała chronią ozdrowieńców przez około 90 dni. W Polsce zgodnie z Komunikatem Ministra Zdrowia z 08.06.2021 roku osoby, które przebyły chorobę wywołaną zakażeniem wirusem SARS-CoV-2, mogą być zaszczepione przeciwko COVID-19 w terminie nie wcześniejszym niż 30 dni od dnia uzyskania pozytywnego testu na obecność wirusa SARS-CoV-2.
Czytaj także: Immunologia w walce z COVID-19.