Dla kogo wskazane są preparaty wykazujące korzystny wpływ na stawy?
Preparaty uzupełniające dietę w kolagen, glukozaminę, siarczan chondroityny czy też kwas hialuronowy polecane są nie tylko osobom starszym, ale również młodszym, dbającym o utrzymanie prawidłowej kondycji chrząstek oraz kości, a także osobom aktywnie uprawiającym sport.
Producenci mają w swoich ofertach szeroki wybór preparatów zawierających wymienione substancje w swoim składzie. Różnią się one między sobą doborem składników aktywnych oraz ich dawkami. Który wybrać? Jaki skład będzie charakteryzować się największą skutecznością? Czym należy się kierować oraz na co zwracać uwagę podczas wyboru odpowiedniego preparatu?
Co należy wiedzieć na temat kolagenu?
Kolagen stanowi jedno z najbardziej reprezentatywnych białek w naszym organizmie. Jest niezwykle ważnym elementem zewnątrzkomórkowej macierzy mięśni szkieletowych oraz ścięgien i jest odpowiedzialny za ich prawidłowe funkcjonowanie w zakresie elastyczności, siły oraz ich adaptacji [5].
Proces starzenia się, ale również nieodpowiednia dieta mogą przyczynić się do obniżenia poziomu kolagenu w organizmie. Zmiany, które powstają na skutek niedoboru kolagenu uwidaczniają się w fazie dojrzałej. Podwyższone ryzyko wystąpienia chorób stawów oraz kości również pojawia się przede wszystkim na tym etapie, choć nie jest to regułą [2].
Hydrolizowana postać kolagenu
Zdecydowana większość preparatów na stawy dostępnych w aptekach ogólnodostępnych bez recepty zawiera w swoim składzie kolagen. Kolagen jest związkiem, który przyjmujemy również wraz z pożywieniem. Występuje on w produktach takich jak mięso oraz ryby. Warto jednak wspomnieć, że kolagen charakteryzuje się niskim stopniem wchłaniania, a fizjologicznie bardziej dostępną jego formą jest postać hydrolizowana [1].
Hydrolizowany kolagen wykazuje pozytywny wpływ terapeutyczny w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów oraz osteoporozy, przyczyniając się do potencjalnego zwiększenia gęstości mineralnej kości, ochronnego działania względem chrząstek stawowych, a także i objawowego łagodzenia bólu. Hydrolizowany kolagen poprzez nasilenie procesu syntezy makrocząsteczek w macierzy zewnątrzkomórkowej może wywierać wpływ na proces regeneracji chrząstki stawowej. Efekty działania hydrolizowanego kolagenu zależą od stężenia, warunków przeprowadzenia eksperymentu, a także od jego specyfiki [1,2,6].
Stosowanie kolagenu wciąż zyskuje na popularności z uwagi na zadowalające efekty podczas leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów. Związek ten nawet w porównaniu z glukozaminą, która jest bardzo często wybierana przez pacjentów podczas występowania problemów ze stawami, wykazuje większe korzyści [1].
Dawkowanie kolagenu
W literaturze fachowej nie ma wypracowanego konsensusu dotyczącego dawki hydrolizatu kolagenu, która powinna być podawana. Zaobserwowano jednak, że przy dziennej suplementacji na poziomie 8 gramów omawianego związku nastąpił wzrost stężenia proliny oraz glicyny w osoczu. Z kolei dawki odpowiadające 12 gramom, wykazywały pozytywny wpływ na objawy choroby zwyrodnieniowej stawów oraz osteoporozy. Wciąż potrzebne są jednak badania dotyczące wczesnej diagnostyki wspomnianych schorzeń oraz określenia, od jakiego wieku rozpoczęcie suplementacji preparatami zawierającymi kolagen oraz jaka wysokość dawki zapewniłoby osiągnięcie najlepszych efektów terapeutycznych [2].
Przeprowadzone badania sugerują, że obecność witaminy C (kwasu askorbowego) oraz proliny może przyczyniać się do zwiększenia produkcji kolagenu oraz poprawy mechaniki więzadeł. Zaobserwowano również, że podwyższony poziom glicyny wywiera pozytywny wpływ na ścięgna Achillesa po przebytych urazach [7].
Peptydy kolagenowe
Peptydy kolagenowe powstają na skutek procesu enzymatycznej hydrolizy kolagenu, składającego się głównie z aminokwasów proliny (Pro), glicyny (Gly) oraz hydroksyproliny (Hyp). Peptydy kolagenowe zostały zaklasyfikowane jako substancje bezpieczne przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority), a także przez Agencję Żywności i Leków (FDA, Food and Drug Administration). Zaobserwowano, że peptydy kolagenowe ulegają prawie całkowitej resorpcji w jelicie cienkim. Natomiast część peptydów ulega przeniesieniu z przewodu pokarmowego bezpośrednio do krwi. Wyniki przeprowadzonych badań przedklinicznych wskazują, że znaczna ilość wspomnianych peptydów kumuluje się w chrząstkach stawowych [6].
Skuteczność peptydów kolagenowych
Rezultaty przeprowadzonych badań wskazują na pozytywny wpływ peptydów kolagenowych na proces regeneracji tkanki chrzęstnej szklistej w hodowanych chondrocytach. Ponadto, zaobserwowano bezpośrednią, zależną od dawki stymulację kolagenu typu II oraz proteoglikanów poprzez dodatek wspomnianych peptydów kolagenowych. Stymulacja syntezy zewnątrzkomórkowej macierzy najprawdopodobniej jest powodowana poprzez peptydy zawierające Hyp-Pro-Gly o wielkości cząsteczkowej poniżej 10 kDa.
Badanie przeprowadzone na osobach młodych, aktywnych fizycznie, wykazało, że dzienne spożycie 5 gramów peptydów kolagenowych prowadzi do zmniejszenia związanego z aktywnością bólu w stawach kolanowych po 12 tygodniach leczenia w porównaniu do placebo. Wraz z poprawą odczuwanego w stawach dyskomfortu, zmniejszeniu uległa również potrzeba stosowania dodatkowych zabiegów mających na celu złagodzenie bólu, takich jak np. okłady z lodu oraz fizjoterapia. Uzyskane rezultaty wskazują na skuteczność przyjmowania peptydów kolagenowych podczas występujących dolegliwości powiązanych z aktywnością stawu kolanowego [6].
Badania mające na celu określenie potencjalnych korzyści wynikających z suplementacji kolagenu w odniesieniu do struktury ścięgien, wskazują na złagodzenie odczuwanych bólów stawowych u zdrowych, aktywnych uczestników badania, jak i u pacjentów ze zdiagnozowaną zwyrodnieniową chorobą stawów. Zaobserwowano również u osób aktywnych fizycznie przyspieszony proces regeneracji po ćwiczeniach skokowych oraz mniejszy ból mięśni odczuwany na skutek suplementacji kolagenu [5].