Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • EKSPERCISprawdź
  • SZKOLENIAWeź udział
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • WYWIADYPrzeczytaj
  • EKSPERCISprawdź
  • SZKOLENIAWeź udział
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • WYWIADYPrzeczytaj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Aktualności

Recepturowe wędrówki po Europie. Belgia, część trzecia

dr hab. Maciej Bilek, prof. URAutordr hab. Maciej Bilek, prof. UR
29/12/2023
Recepturowe wędrówki po Europie. Belgia, część trzecia

fot. Canva.com

„Co kraj, to obyczaj” aż chciałoby się rzec odczytując kolejne, zaskakujące receptury w belgijskim „Formulaire Therapeutique Magistral”… Przygotujmy się na dużą ich porcję, wszak to właśnie dziś kończymy omawianie kategorii „Usage externe” i rozpoczynamy najobszerniejszą – „Dermatologie”!

Czytelnicy „Aptekarza Polskiego” z pewnością zauważyli już, że część belgijskich receptur ujętych w receptariuszu „Formulaire Therapeutique Magistral”, przynajmniej z nazwy, przywodzi na myśl bardziej leki gotowe, aniżeli „robione”. W sposób szczególny podobieństwo to dotyczyło rozdziału „Système gastro-intestinal” i nie inaczej jest z kolejną recepturą, pochodząca z omówionego w ubiegłym tygodniu rozdziału „Usage externe”.

Belgijska recepturowa „woda utleniona” do… uszu

„Hydrogene peroxyde solution otique à 3%” – pierwsze trzy człony nazwy znamy oczywiście wszyscy, czwarty zaś – zwiastuje odmienność i jest jednocześnie chyba najlepszym możliwym dowodem na to, jak różne mogą być we wspólnej Europie podejścia do tego samego surowca! Zgodnie z belgijskim receptariuszem „Hydrogene peroxyde solution otique à 3%” otrzymujemy poprzez dziesięciokrotne rozcieńczenie nadtlenku wodoru 30%:

Hydrogène peroxyde (solution à 30 %) 3,0 g
Eau purifiée q.s. ad 30 g

Trwałość „L’eau oxygénée” w receptariuszu belgijskim

Wedle FTM „robiona” „woda utleniona” („L’eau oxygénée”) odznacza się bardzo krótką, zaledwie tygodniową trwałością (analogiczną z czasem stosowania) i to pod warunkiem przechowywania w temperaturze 2-8°C. Jak wiemy, „wody utlenione” będące lekami gotowymi, posiadają trwałość znacznie większą. Zawierając rozmaite i wymieniane przez producentów substancje stabilizujące (różne, w zależności od produktu leczniczego), nie muszą być (zgodnie z przepisami „Farmakopei Europejskiej”) przechowywane w temperaturze poniżej 15°C.

Wskazania do stosowania 3% nadtlenku wodoru według receptariusza belgijskiego

Informacje adresowane do pacjenta, umieszczone na tych właśnie zarejestrowanych w Polsce „wodach utlenionych”, mówią każdorazowo o stosowaniu do przemywania (również: oczyszczania, dezynfekcji) ran oraz (po rozcieńczeniu) do płukania jamy ustnej w chorobach przyzębia, przepłukiwań kieszonek dziąsłowych w stanach zapalnych. Równocześnie zastrzega się, że są to płyny (lub roztwory) do stosowania na skórę oraz do płukania jamy ustnej. A tymczasem w belgijskim receptariuszu takich zaleceń brak, jest natomiast dopuszczenie do stosowania 3% nadtlenku wodoru jako leku do… ucha, ze wskazaniem: usuwanie czopów woskowinowych!

„Hydrogene peroxyde solution otique à 3%”: przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniami do stosowania „Hydrogene peroxyde solution otique à 3%” są m.in. stwierdzony w przeszłości wyciek z ucha lub perforacja błony bębenkowej. „Formulaire Therapeutique Magistral” zastrzega ponadto, że w przypadku dostania się leku do ucha środkowego może dojść do pogorszenia stanu chorych z przewlekłym zapaleniem. Z tego powodu recepturę opatrzono adnotacją: preferowane jest usuwanie czopów woskowinowych na sucho…

„Hydrogene peroxyde solution otique à 3%” stosować można nie częściej jak raz w tygodniu, zakraplając po kilka kropli do ucha, 2 lub 3 razy, i następnie – po 30 minutach – dokładnie przepłukując przewód słuchowy letnią wodą. Zauważmy również, że FTM przestrzega, aby nie stosować z taką drogą podania „L’eau oxygénée” stabilizowanej kwasem fosforowym, gdyż ich odczyn jest zbyt niski (pH = 2-3), sam zaś roztwór może być niebezpieczny dla pacjenta (w przypadku przedostania się do ucha środkowego).

Receptura leków do uszu według „Formulaire Therapeutique Magistral”

„Hydrogene peroxyde solution otique à 3%” to nie jedyny lek do stosowania do ucha. Bardzo ciekawie prezentuje się belgijska receptura „Solution auriculaire acide à 1%” – niestety, nie tylko jest acide (dodatek kwasu octowego, który wzmacnia działanie kortykosteroidów), ale również na bazie niedostępnego w Polsce glikolu propylenowego:

Hydrocortisone 100 mg
Acide acétique (30% m/V) 0,24 g
Propylèneglycol q.s. ad 10,0 g

Wskazanie terapeutyczne: leczenie egzemy ucha zewnętrznego w przypadku silnego swędzenia. Trwałość leku: dwa miesiące. Stosowanie: 3-4 krople 3-4 razy dziennie do uprzednio oczyszczonego i osuszonego ucha. Absolutnym przeciwwskazaniem jest perforacja błony bębenkowej ze względu na ototoksyczność glikolu propylenowego.

Analogiczne wskazanie terapeutyczne przypisał FTM kolejnej recepturze:

Prednisolone phosphate sodique  14 mg
Sodium chlorure  65 mg
Solution de benzalkonium chlorure/HPMC q.s. ad 10,0 g (= 10 ml) 

przy czym niedostępny w Polsce „Prednizolonu sodu fosforan” wprowadza się w postaci 10% rozcieńczenia:

Prednisolone phosphate sodique 0,250 g
Mannitol q.s. ad 2,50 g

Recepturowe wędrówki po lekach dermatologicznych

W pierwszej części naszych „Recepturowych wędrówek…” po receptariuszu „Formulaire Therapeutique Magistral” wspominaliśmy, że ograniczał się on niegdyś wyłącznie do receptur dermatologicznych. I nadal rozdział „Dermatologie” stanowi najobszerniejszą i chyba najciekawszą część FTM!

Antyseptyki i środki dezynfekujące w receptariuszu belgijskim

Rozdział „Dermatologie” podzielono na siedem działów. W pierwszym – „Preparations antiinfectieuses”, uwagę zwraca część zatytułowana: „Antiseptiques et désinfectants”. Obok receptur z niezarejestrowanymi u nas w postaci surowców farmaceutycznych: kliochinolem i powidonem jodowanym, odnajdujemy również leki z wyraźnie hołubionym w FTM diglukonianem chlorheksydyny, nadmanganianem potasu oraz jodem, które są w Polsce dostępne.

Czytaj także: Specyfika działania przeciwwirusowego i przeciwbakteryjnego w dezynfekcji

Składy recept z chlorheksydyną

Wedle FTM chlorheksydyna odznacza się właściwościami bakteriobójczymi wobec bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych oraz działaniem przeciwgrzybiczym na dermatofity i drożdżaki. Zastrzega się przy tym, że wchłanianie przy podaniu na skórę jest bardzo niskie. Wodno-etanolowy, 0,5% roztwór diglukonianu chlorheksydyny ma wedle FTM półroczną trwałość:

Chlorhexidine digluconate solution à 20 % 2,50 g
Ethanol à 96 % V/V, dénaturé 70 g
Eau purifiée q.s. ad 100 g

Przeznaczony jest on do dezynfekcji rąk oraz dezynfekcji skóry nienaruszonej np. przed zabiegami chirurgicznymi i zastrzykami. Zwróćmy przy tym uwagę, że receptura FTM zakłada użycie etanolu denaturowanego.

„Formulaire Therapeutique Magistral” wskazuje również możliwość zastosowania diglukonianu chlorheksydyny do sporządzania roztworu wodnego 0,05% (a zatem dwukrotnie słabszego wobec opisanej już receptury hiszpańskiej), o trwałości półrocznej:

Chlorhexidine digluconate solution à 20% 0,250 g
Eau purifiée q.s. ad 100 g   

Tutaj z kolei zastosowania to m.in. dezynfekcja i profilaktyczne leczenie ran, oparzeń, odleżyn oraz leczenie infekcji skóry pochodzenia bakteryjnego lub grzybiczego. Potencjalne działania niepożądane to: reakcje alergiczne, podrażnienie skóry i błon śluzowych.

Czytaj także: Receptura okiem praktyka. Związki chlorheksydyny w lekach sporządzanych w aptece

Belgijski roztwór jodu

Mają również Belgowie swoją jodynę („Iode, Solution hydro-alcoolique à 1 %”):

Iode 0,500 g
Iodure de potassium 1,00 g
Ethanol à 96 pour cent 40 g
Eau purifiée q.s. ad 50 g 

Lek ten, z półroczną trwałością, przeznaczony jest do dezynfekcji skóry nieuszkodzonej. Co ciekawe, „Formulaire Therapeutique Magistral” zastrzega, że jod w postaci roztworów alkoholowych może być stosowany w stężeniu 2,0-2,5%, jednak optymalne wynosi 1%. Jest ono zatem znacznie niższe od tego znanego z monografii narodowej „Farmakopei Polskiej XII” i innych europejskich farmakopei (np. czeskiej[1] i włoskiej[2]).

Czytaj także: Związki jodu w recepturze aptecznej

Receptura roztworu nadmanganianu potasu według FTM

I wreszcie czwarta receptura: 0,025% roztwór nadmanganianu potasu:

Potassium permanganate 0,150 g
Eau purifiée q.s. ad 600 g

Wskazanie terapeutyczne to leczenie owrzodzeń, ropni i różnych dermatoz, w formie kąpieli lub okładów. Trwałość opisywanego roztworu to dwa miesiące i aby ją osiągnąć FTM nakazuje przepłukanie butelki świeżo przegotowaną i ochłodzoną wodą. Ponadto recepturę opatrzono ostrzeżeniem adresowanym do farmaceuty: nierozpuszczony nadmanganian potasu jest żrący dla skóry i konieczne jest jego całkowite rozpuszczenie. Po wytrąceniu brązowego osadu zaleca się zaprzestanie stosowania leku.

Dermatologiczne niespodzianki…

Ale to zaledwie początek rozdziału „Dermatologie”! Przed nami, w ostatniej już belgijskiej „Wędrówce…”, zaprezentujemy zarówno receptury zaskakujące, jak i takie, które doskonale znamy z codziennej praktyki w polskich aptekach. Nawet jednak i one – podobnie zresztą jak w przypadku „wody utlenionej” – będą wiązały się z niespodziankami!   


[1] Patrz więcej: Bilek M., Bilek J., Leki z apteki. Ethakridin-laktát roztok

[2] Patrz więcej: Bilek M., Bilek J., Leki z apteki. Iodio-salicilica soluzione idroalcoolica

Tagi: leki sporządzane w aptecereceptariusz belgijskireceptura aptecznatechnologia postaci leku
UdostępnijPodziel się

Chcesz otrzymywać powiadomienia o najważniejszych aktualnościach?

WYŁĄCZ
dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

Maciej Bilek – magister farmacji, doktor nauk farmaceutycznych, doktor habilitowany nauk leśnych. Temu nietypowemu połączeniu patronują przodkowie: ojciec Jerzy – farmaceuta, dziadek Mieczysław – docent doktor medycyny oraz prapradziadek Jan Nepomucen i praprapradziadek Józef – leśniczowie. Autor ponad stu publikacji naukowych, poświęconych m.in. chemizmowi, toksykologii i przetwórstwu soku brzozowego, fitochemii leśnych roślin leczniczych, zanieczyszczeniom wód studziennych, właściwościom żywieniowym płynnych środków spożywczych oraz owoców i warzyw. Autor ponad dziewięciuset (w tym ponad dwustu dla „Aptekarza Polskiego”) artykułów popularno-naukowych, dotyczących m.in. historii farmacji i medycyny, receptury aptecznej, zielarstwa i ziołolecznictwa, chemii i toksykologii żywności oraz chorób zakaźnych. Autor kilkunastu książek na temat dziejów prowincjonalnych aptek i historii farmacji w południowej Polsce. Pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego, wykładowca przedmiotów związanych m.in. z dietetyką, żywnością funkcjonalną, suplementami diety, surowcami leśnymi, analizą instrumentalną i zielarstwem. Najważniejszym jednak terenem działalności jest zabawa z dziećmi – Mieczysławem i Felicją.

Powiązane artykuły

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 224

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 224
AutorRedakcja Aptekarza Polskiego

Szanowni Państwo, drodzy Czytelnicy! „Zielone recepty” – nie jako alternatywa dla farmakoterapii, lecz jako jej naukowo uzasadnione uzupełnienie. W tym...

Czytaj więcejDetails

Farmaceuci – niewykorzystany potencjał systemu szczepień dorosłych

Farmaceuci – niewykorzystany potencjał systemu szczepień dorosłych
AutorInformacja prasowa

W obliczu dynamicznych zmian w systemie ochrony zdrowia, rola farmaceutów w działaniach na rzecz szczepień nabiera kluczowego znaczenia. Apteki stają...

Czytaj więcejDetails
Następny wpis
Korzeń lukrecji w zaleceniach EMA

Korzeń lukrecji w zaleceniach EMA

Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego

Przeczytaj również

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 224

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 224

Farmaceuci – niewykorzystany potencjał systemu szczepień dorosłych

Farmaceuci – niewykorzystany potencjał systemu szczepień dorosłych

Problemy i wyzwania związane z podaniem dziecku leku

Problemy i wyzwania związane z podaniem dziecku leku

Porozmawiajmy o… „zielonych receptach” [WYWIAD]

Porozmawiajmy o… „zielonych receptach” [WYWIAD]

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 3

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 3

Znajdź nas na Facebooku!

Subskrybuj powiadomienia

Nie przegap nowych wpisów - zapisz się na powiadomienia!

Zapisz się na powiadomienia
  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu i Polityka Prywatności
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do Regulaminu Serwisu i Polityki Prywatności.
Rezygnuję
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do Regulaminu serwisu i Polityki Prywatności.
Rezygnuję
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aptekarz Polski
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 223 (201e)
  • Akademia Aptekarza Polskiego – szkolenie [punkty edukacyjne]
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Receptura
  • Trendy
  • Prawo
  • Farmacja szpitalna
  • WIDEO
  • Podcasty
  • WYWIADY
  • Opinie ekspertów

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Ta strona korzysta z plików cookies. Kontynuując korzystanie z tej witryny, wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Zapoznaj się z naszą Regulaminem serwisu i Polityką Prywatności.