Od cięcia na ślepo po terapie celowane. Krótka historia leczenia nowotworów

Receptory PD-1 i leki skierowane przeciwko nim

PD-1 jest receptorem występującym na powierzchni m.in. aktywowanych limfocytów T, którego rolą jest hamowanie aktywności limfocytów w trakcje zapalenia i ograniczenia reakcji autoreaktywnych. Jego niedobór prowadzi do zmniejszenia tolerancji dla własnych komórek i rozwoju chorób autoimmunizacyjnych. Receptor ulega aktywacji poprzez związanie z nim jednego z dwóch ligandów – PDL1 lub PDL2 i prowadzi do wzrostu syntezy cytokin hamujących odpowiedź immunologiczną.

Jak udowodniono w badaniach na powierzchni szeregu nowotworów występują ligandy PDL1 i PDL2, które dezaktywują naciekające na guz limfocyty T.

Leki skierowane przeciwko PD-1 lub jego ligandowi PDL1 są zdecydowanie częściej stosowane w terapii nowotworów, a prowadzone w dalszym ciągu badania kliniczne z pewnością będą skutkować rozszerzeniem ich wskazań o kolejne typy guzów. Obecnie zarejestrowane i stosowane w Polsce są: atezolizumab, awelumab, durvalumab, nivolumab oraz pertuzumab, a ich wskazania obejmują m.in. czerniaka, niedrobnokomórkowego raka płuca, raka nerkowokomórkowego, chłoniaka Hodkina czy przerzutowy rak komórek Merkla (receptorów dotyku).

Czytaj także: Nowotwory złośliwe – profilaktyka w rękach farmaceuty.

Metoda CAR-T: przyszłość onkologii?

Jedną z najnowszych immunologicznych terapii przeciwnowotworowych dostępnych w Polsce jest zarejestrowana w 2018 r. metoda CAR-T. Polega ona na pobraniu limfocytów T od pacjenta, a następnie zmodyfikowania ich w taki sposób, by rozpoznawały one antygeny na powierzchni nowotworu. Jest to przykład metody całkowicie spersonalizowanej, jednak nadal bardzo drogiej. Metoda ta wykorzystywana jest póki co w leczeniu nowotworów krwi, jednak obecnie trwa ponad 300 badań klinicznych bazujących na tej technologii, więc można się spodziewać, że jej wskazania zostaną wkrótce rozszerzone.

Od 1. września 2021 metoda ta będzie refundowana u pacjentów do 25 roku życia z nawrotową/oporną ostrą białaczką limfoblastyczną z komórek B.

Czytaj także: Ministerstwo Zdrowia o refundacji terapii CAR-T.

Podsumowanie

Badania nad nowotworami oraz nowymi technikami ich leczenia przyniosły światu wielu Noblistów, ale przede wszystkim ulgę i nadzieję, że w końcu wygramy z tym podstępnym zabójcą. Patrząc z perspektywy ostatnich lat, z całą pewnością można powiedzieć, że kolejne będą dla onkologii równie przełomowe jak poprzednie.

Bibliografia:

• G. Vogel “Doctors diagnose advanced cancer – in a dinosaur” Science, https://www.science.org/news/2020/08/doctors-diagnose-advanced-cancer-dinosaur
• WHO Global Cancer Observatory, https://gco.iarc.fr
• American Cancer Society “History of cancer” https://www.cancer.org/cancer/cancer-basics/history-of-cancer.html
• K. Błaszczak-Świątkiewicz, P. Olszewska, E. Mikiciuk-Olasik “Zastosowanie nanocząsteczek w leczeniu i diagnostyce nowotworów” Nowotwory. Journal of Oncology, Volume 63, Number 4, 2013, Pages 320-330. ISSN 0029-540X
• Nobel Prize, “Paul Ehrlich Biographical”, https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1908/ehrlich/biographical
• British Society for Immunology, “Kohler and Milstein hybridoma technology” https://www.immunology.org/kohler-and-milsteins-hybridoma-technology-1975
• A. Mędra, A. Majchrzak, P. Smolewski, “Inhibitory immunologicznych punktów kontrolnych podziału komórki w leczeniu chorób nowotworowych” Acta Haematologica Polonica, Volume 47, Issue 2, 2016, Pages 155-162, ISSN 0001-5814, https://doi.org/10.1016/j.achaem.2016.04.008
• D. Pardoll, “The blockade of immune checkpoints in cancer immunotherapy.” Nat Rev Cancer 12, 252–264, 2012. https://doi.org/10.1038/nrc3239
• PJ. Wysocki, “Mechanizmy działania przeciwciał monoklonalnych w nowotworach litych” Onkologia w Praktyce Klinicznej, tom 10, nr 4, 2014, 175-183. ISSN 1734-3542
• Novartis, “Cart-T Cell Therapy and Beyond” https://www.novartis.com/our-focus/cell-and-gene-therapy/car-t
• R. Li, C Ma, H. Cai, W. Chen, “The CAR T-Cell Mechanoimmunology at a Glance.” Adv Sci (Weinh). 2020 Nov 3;7(24):2002628. doi: 10.1002/advs.202002628. PMID: 33344135; PMCID: PMC7740088.