Ochrona przed słońcem – wszystko, co należy wiedzieć o fotoprotekcji

Rodzaje filtrów przeciwsłonecznych

Wyróżniamy dwa rodzaje filtrów – filtry chemiczne i filtry fizyczne (mineralne). Czym się charakteryzują?

Filtry mineralne

Działanie filtrów mineralnych opiera się na zasadzie odbijania i rozpraszania promieniowania z całego zakresu długości fal. Cząsteczki tych filtrów są na tyle duże, by nie wnikać w skórę, ale utworzyć barierę dla promieniowania UV na jej powierzchni. Do tej grupy należą dwutlenek tytanu i tlenek cynku.

Obydwa mają śnieżnobiały kolor i nie rozpuszczają się w wodzie, jednak to ten pierwszy wszedł do powszechnego stosowania. Jest to czysty i najbardziej trwały pigment, zapewnia ochronę przed promieniowaniem z całego widma UV. Mimo jednak tych właściwości nie jest on wygodny w użyciu, a to dlatego, że pozostawia na skórze białą powłokę. Dodatkowo jak udowodniono w badaniach, aby zapewnić wystarczającą ochronę, warstwa naniesionego pigmentu musi być dosyć gruba, a to z kolei ma działanie komedogenne. Ponadto cząsteczki dwutlenku tytanu wchodziły w reakcje z wolnymi rodnikami nasilając ich działanie. Aby temu zapobiegać cząsteczki dwutlenku pokrywano warstwą silikonu.

Nowsze metody pozwoliły na opracowanie lepszej jakości filtrów naturalnych. Na przykład poprzez dodatek wosku Carnauba zapewniono lepszą dyspersję mikrocząsteczki, zwiększono lepkość oraz podniesiono efekt ochronny. Mniej znane filtry mineralne to tlenki żelaza, talk, kaolin i mika.  Filtry mineralne nie powodują alergii, dlatego zalecane są dla dzieci i osób z alergiami.

Filtry chemiczne

Filtry chemiczne to cząsteczki związków aromatycznych, posiadających grupę karboksylową, która pod wpływem wchłoniętej z promieniowania energii ulega izomeryzacji. Najbardziej aktywne są substancje syntetyczne, których dopuszczenie do użytku regulowane jest przez ministerstwa i wydziały zdrowia na całym świecie. Takie zezwolenia dokładnie precyzują skład i stężenia, w jakich substancje mogą być stosowane.

Wśród filtrów chemicznych można dokonać podziału na te, które działają tylko na promieniowanie UVA lub UVB, lub takie, które działają na obydwa rodzaje promieniowania ultrafioletowego.

W skład filtrów działających na światło UVB zaliczyć możemy: pochodne kwasu para-aminobenzoesowego, pochodne kwasu salicylowego czy pochodne kwasu para-metoksy-cynamonowego. Substancje chroniące przed promieniowaniem UVA to: pochodne dibenzoilometanu i kwas fenylobenzimidazolosulfonowy.

Do filtrów szerokiego spektrum (UVA +UVB) zaliczamy związki należące do benzofenonów i pochodnych kwasu fenylobenzotriazosulfonowego, wśród których najpopularniejsze to trisiloksan drometizolu (Mexoryl XL), bisocotriazol (Tinosorb M) i bemotrizinol (Tinosorb S).

Jak stosować kremy z filtrem?

W celu zapewnienia kompleksowej ochrony, niezbędna jest jednak odpowiednia wiedza na temat stosowanych kremów z filtrem. Główne powody, dla których powinny być one używane, to ochrona przed oparzeniami słonecznymi, fotostarzeniem, profilaktyka raka, a dopiero na szarym końcu pojawia się wydłużenie planowanej ekspozycji na słońce.

Pomimo częstego stosowania środków fotoprotekcyjnych, oparzenia słoneczne są zjawiskiem bardzo powszechnym. Dzieję się tak głównie ze względu na niewłaściwe ich stosowanie, przez co znacznie zmniejsza się ich skuteczność.

„Reguła łyżeczki”

Wyznacznikami skutecznej ochrony powinny być nie tylko jakość, ale i ilość oraz częstotliwość stosowania preparatu. Dla ułatwienia wprowadzono „regułę łyżeczki”. Oznacza ona, że aby uzyskać odpowiednie pokrycie skóry, należy stosować „jedną łyżeczkę” preparatu na twarz, szyje i kark, kolejną łyżeczkę na kończyny i kolejną na tułów. Nigdy nie można zapominać także o zastosowaniu odpowiedniej ochrony na usta, gdyż one także mogą ulec poparzeniu.

Powyższa zasada „łyżeczki” przewiduje każdorazowe zużycie preparatu w ilości około 60 ml i dopiero taka ochrona jest tą właściwą. Z uwagi na właściwości i konsystencję filtrów mineralnych używa się mniej.

Jak często aplikować filtry słoneczne?

Warto też podkreślić, że ponowne warstwy filtra nakładamy po każdej kąpieli, osuszaniu się ręcznikiem i standardowo co 2-3 godziny. Nawet stosowanie tzw. kremów wodoodpornych nie zwalnia z tego obowiązku. Dla zapewnienia odpowiedniej ochrony skórze zaleca się stosowanie kremów z niskim filtrem przez cały rok, nawet w miesiącach zimowych. Jest to szczególnie istotne w górach, kiedy śnieg może zwiększać napromieniowanie.