Reumatoidalne zapalenie stawów – zalecenia oraz leczenie

Jaka jest rola rehabilitacji w przebiegu RZS?

Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą o charakterze przewlekłym i może przyczyniać się do uciążliwych ograniczeń podczas wykonywania codziennych prac, co skutkuje obniżeniem jakości życia. Z tego też powodu zaleca się – poza leczeniem farmakologicznym – wdrożenie rehabilitacji. Rehabilitacja obok farmakoterapii w procesie leczenia RZS pełni ważną rolę, której nie należy bagatelizować [11].

Kinezyterapia i fizykoterapia

W ramach rehabilitacji możemy wymienić kinezyterapię oraz fizykoterapię. W ustabilizowanym okresie RZS zalecane są ćwiczenia aerobowe, dynamiczne na umiarkowanym i bardziej wymagającym zaangażowania poziomie, tak aby były one dostosowane do pacjenta.

W przypadku, gdy choroba charakteryzuje się większą aktywnością, sugerowane są ćwiczenia bierne, oddechowe oraz izometryczne. Również ćwiczenia oporowe będą ogrywać istotną rolę w rehabilitacji, gdyż będą one sprzyjać zwiększaniu siły mięśniowej. Regularne ich wykonywane będzie oddziaływać na komórki mięśniowe poprzez ograniczenie ich apoptozy, co z kolei będzie się przekładać na zmniejszenie wyniszczeń spowodowanych chorobą. Nasilenie oporu oczywiście powinno być dostosowane do stopnia uszkodzenia stawów oraz tkanek miękkich pacjenta [12].

W dużej części przypadków osób cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów, schorzenie to dotyczy stawów rąk, dlatego też podczas rehabilitacji szczególną uwagę należy zwrócić właśnie na tę część ciała. Oprócz tradycyjnej kinezyterapii można spróbować także metody kinesiotapingu, która polega na przyklejaniu specjalnej, elastycznej taśmy na powierzchnię ciała [12].

Wśród zabiegów fizykoterapeutycznych wykorzystywanych u pacjentów z RZS możemy również wymienić m.in. termoterapię (przede wszystkim krioterapię), ultradźwięki, biostymulację laserową, przezskórną elektryczną stymulację nerwu TENS (ang. Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation), elektroterapię, hydroterapię oraz ręczny masaż tkanek miękkich [12-14].

Ograniczenia fizjoterapii

Pamiętajmy, że kontrola lekarza oraz fizjoterapeuty jest niezbędna w trakcie rehabilitacji, gdyż istnieje ryzyko wystąpienia przeciążeń oraz ewentualnych deformacji narządów ruchu. Ortezy i sprzęt pomocniczy mogą zapobiec nadmiernemu eksploatowaniu stawów, a także zmniejszyć potencjalny ból pojawiający się podczas wykonywania codziennych czynności [12,13].

Efekty stosowania krioterapii

Zaobserwowano pozytywny wpływ krioterapii na odczuwane bóle u pacjentów z RZS, działanie przeciwobrzękowe, a także na skrócenie czasu trwania odczuwanej porannej sztywności. Działanie przeciwbólowe krioterapii u osób cierpiących na reumatoidalne zapalenia stawów związane jest m.in. ze zwężeniem naczyń krwionośnych, spowolnieniem metabolizmu oraz przewodnictwa nerwowego, co przyczynia się do odczuwanego efektu przeciwbólowego.

Efekty utrzymują się do kilku godzin, dlatego zaleca się powtarzanie tych zabiegów nawet 2-3 razy dziennie. Dłużej utrzymujące się działanie przeciwbólowe można osiągnąć przy terapii w kriokomorze m.in. na skutek blokady receptorów odpowiedzialnych za ból w centralnym układzie nerwowym [12,13].

Czytaj także: Osteoporoza – ukryty wróg kości.

Podsumowanie

Pomimo dużej liczby pacjentów zmagających się z RZS, korzystnie reagujących na zastosowane leczenie, niestety nadal jest grupa nieodpowiadająca na nie, co skłania do poszukiwań nowych terapii. Rozwój nauki i postępy osiągane w tej dziedzinie przyczyniają się do udoskonalania schematów leczenia, dzięki czemu możliwe jest ograniczenie procesu prowadzącego do nieodwracalnego uszkodzenia stawów u znacznej grupy ludzi zmagających się z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Odpowiednio wcześnie rozpoczęte leczenie z wykorzystaniem metotreksatu oraz glikokortykosteroidów, a następnie innych leków należących do LMPCh w znacznym stopniu przyczynia się do osiągnięcia poprawy, a także możliwości uniknięcia niepełnosprawności związanej z RZS.

Warto jednak zaznaczyć, że wszystkie leki stosowane w terapii skierowanej względem reumatoidalnego zapalenia stawów charakteryzują się działaniem objawowym, natomiast nie usuwają źródła choroby. Ważnym aspektem jest jednak możliwość osiągnięcia zadowalających rezultatów w procesie hamowania zniszczeń stawów zmienionych na skutek stanu zapalnego, dzięki odpowiedniej terapii [1,4,15].

Piśmiennictwo:

1. Smolen, J. S., Aletaha, D., & McInnes, I. B. (2016). Rheumatoid arthritis. The Lancet, 388(10055), 2023-2038.
2. Lin, Y. J., Anzaghe, M., & Schülke, S. (2020). Update on the pathomechanism, diagnosis, and treatment options for rheumatoid arthritis. Cells, 9(4), 880.
3. Myra, R. S., DeMarco, M., Zanin, C., & Wibelinger, L. M. (2015). Kinesiotherapy for quality of life, pain and muscle strength of rheumatoid arthritis and systemic lupus erythematosus patient. Case report. Revista Dor, 16, 153-155.
4. Aletaha, D., & Smolen, J. S. (2018). Diagnosis and management of rheumatoid arthritis: a review. Jama, 320(13), 1360-1372.
5. Gajewski, P. (2020). Interna Szczeklika: mały podręcznik 2020/2021.
6. Deane, K. D., Demoruelle, M. K., Kelmenson, L. B., Kuhn, K. A., Norris, J. M., & Holers, V. M. (2017). Genetic and environmental risk factors for rheumatoid arthritis. Best practice & research Clinical rheumatology, 31(1), 3-18.
7. przegladreumatologiczny.pl/diagnostyka-reumatoidalnego-zapalenia-stawow
8. Nakken, B., Papp, G., Bosnes, V., Zeher, M., Nagy, G., & Szodoray, P. (2017). Biomarkers for rheumatoid arthritis: from molecular processes to diagnostic applications-current concepts and future perspectives. Immunology letters, 189, 13-18.
9. Rein, P., & Mueller, R. B. (2017). Treatment with biologicals in rheumatoid arthritis: an overview. Rheumatology and therapy, 4(2), 247-261.
10. Smolen, J. S., Landewé, R. B., Bijlsma, J. W., Burmester, G. R., Dougados, M., Kerschbaumer, A., … & Van Der Heijde, D. (2020). EULAR recommendations for the management of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs: 2019 update. Annals of the rheumatic diseases, 79(6), 685-699.
11. Szewczyk, D., Sadura-Sieklucka, T., Sokołowska, B., & Księżopolska-Orłowska, K. (2021). Improving the quality of life of patients with rheumatoid arthritis after rehabilitation irrespective of the level of disease activity. Rheumatology International, 41(4), 781-786.
12. Pacholec, A., Księżopolska-Orłowska, K., Jędryka-Góral, A., Bugajska, J., Kowalik, K., Sadura-Sieklucka, T., … & Łastowiecka-Moras, E. (2013). Współczesne kierunki rehabilitacji w zapalnych chorobach narządu ruchu. Reumatologia, 51(4), 298-303.
13. Baran, M. (2019). Rola fizjoterapii w kompleksowym leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów w okresie remisji. Acta Salutem Scientiae” nr, 1, 53-65.
14. Leśniewicz, J., Pieszyński, I., Zboralski, K., & Florkowski, A. (2014). Wpływ wybranych zabiegów fizykalnych na sprawność ruchową kobiet z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Pol Med J, 37(222), 335-337.
15. https://www.przegladreumatologiczny.pl/rzs_-_wspczesne_moliwoci_terapeutyczne