Nowy standard leczenia cukrzycy, czyli o analogach GLP-1

Zastosowanie analogów GLP-1 w leczeniu otyłości

Analogi GLP-1 udowodniły swoją skuteczność leczenia otyłości w wielu badaniach klinicznych. Średni ubytek masy u pacjentów z cukrzycą typu 2. stosujących te leki, wynosił 3 kilogramy.

Dobre wyniki w badaniach skutkowały rejestracją liraglutydu (3 mg/dobę) pod nazwą Saxenda© jako dodatek do diety o obniżonej kaloryczności i zwiększonej aktywności fizycznej. W programie kontroli masy ciała pacjenci leczeni liraglutydem doświadczyli utraty masy ciała w zakresie 5,7-9,2%, podczas gdy osoby leczone placebo (z uwzględnieniem diety i ćwiczeń) miały średnią utratę masy ciała między 0,2-3,1%.

Kolejny w kolejce do podobnej rejestracji jest semaglutyd (1,6 mg/tydzień), który w badaniach klinicznych 3. fazy również wykazał bardzo dobre wyniki kontroli glikemii oraz utratę masy ciała średnio o 4,8 kg.

Czytaj także: Otyłość i nadwaga – w jaki sposób determinują przebieg COVID 19?

Formy podania analogów GLP-1

Za wyjątkiem doustnego preparatu semaglutydu, wszystkie dostępne w Polsce analogi GLP-1 występują w formie wstrzykiwaczy dostarczających lek podskórnie. Leki można stosować niezależnie od posiłków, w równych odstępach czasowych. Najlepszym miejscem do wstrzyknięć są przednia część ud, brzuch lub ramię. Pominięte dawki nie powinny być nadrabiane, jeśli od następnej dawki dzieli pacjenta mniej niż 12 godzin w przypadku preparatów stosowanych raz na dobę (Victoza©, Saxenda©) oraz 3 dni w przypadku preparatów stosowanych raz w tygodniu (Ozempic©, Trulicity©).

W przypadku liraglutydu (Victoza©, Saxenda© – NovoNordisk) są to preparaty w postaci wielodawkowych penów z możliwością dozowania określonej dawki (Victoza©: 0,6 mg, 1,2 mg, 1,8 mg; Saxenda: 0,6 mg, 1,2 mg, 1,8 mg, 2,4 mg, 3 mg). Zwiększanie dawki następuje stopniowo od najmniejszej. Każda kolejna dawka powinna być stosowana przynajmniej przez tydzień. Najważniejszą sprawą jest dokładne zapoznanie się pacjenta z dołączoną instrukcją obsługi wstrzykiwacza w celu prawidłowego dozowania leku oraz zwiększenia bezpieczeństwa terapii. Należy uczulić pacjenta, by zawsze ze zmianą pena zmieniał igłę. Leki mogą być przechowywane w temperaturze pokojowej do 30 dni.

Preparaty semaglutydu (Ozempic©, NovoNordisk) występują w penach, podobnie jak preparaty liraglutydu. Z tą różnicą, że Ozempic występuje we wstrzykiwaczach o ściśle określonej dawce (0,25 mg, 0,5 mg i 1 mg). Podobnie jak w przypadku liraglutydu, leczenie rozpoczyna się od najmniejszej dawki. Pozostałe informacje dla pacjenta pozostają takie same.

W przypadku preparatów dulaglutydu (Trulicity©, Eli Lilly), lek występuje w formie jednodawkowych wstrzykiwaczy. Najważniejszą sprawą jest, by pacjent dokładnie został poinstruowany jak stosować wstrzykiwacz oraz – tak samo jak w przypadku penów – by do każdego wstrzykiwacza używał nowej igły. Trulicity występuje w dawkach: 0,75 mg, 1,5 mg, 3 mg oraz 4,5 mg. Lek może być przechowywany przez 14 dni w temperaturze pokojowej.

Semaglutyd w formie doustnej (Rybelsus©) powinien być stosowany raz na dobę, na czczo, co najmniej 30 minut przed wszystkimi innymi lekami, napojami czy pożywieniem. Tabletki należy przyjmować w całości popijając wodą. Początkowa dawka wynosi 3 mg i po miesiącu stosowania powinna być zwiększona na dawkę podtrzymująca – 7 mg. W razie słabej kontroli glikemii, dawka podtrzymująca, może być podniesiona do 14 mg. Tabletek 7 mg pacjent nie powinien stosować w celu uzyskania dawki 14 mg.

Zmiana leczenia pacjenta z formy doustnej na formę podskórną nie jest prosta. Dawka 14 mg p.o. odpowiada dawce 0,5 mg stosowanej raz w tygodniu s.c. Każda taka zmiana powinna opierać się o analizę glikemii pacjenta.

Czytaj także: Otyłość – choroba nierozumiana.

Analogi GLP-1 w Polsce

W Polsce od 1 stycznia 2020 roku refundowane są dwa preparaty zawierające analogi GLP-1: Trulicity© oraz Ozempic©. Jednak ich wskazania refundacyjne nie pozwalają na stosowanie ich u większości pacjentów, a koszt pełnopłatnej miesięcznej kuracji jest wysoki (kilkaset złotych).

Koszta jednak nie odstraszają wielu pacjentów przed wspomaganiem odchudzania przy pomocy tych leków. Pamiętajmy jednak, że wiele mechanizmów oddziaływania analogów GLP-1 na poszczególne funkcje fizjologiczne ludzkiego organizmu nadal pozostaje nieznana, a o tym, czy faktycznie są one tak skuteczne i bezpieczne jak sądzimy dzisiaj, przyjdzie się nam dowiedzieć w nadchodzących latach.

Piśmiennictwo:

1. D. Sharma, S. Verma, S. Vaidya, K. Kalia, V. Tiwari “Recent updates on GLP-1 agonists: Current advancements & challenges” Biomedicine & Pharmacotherapy Vol. 108, Dec. 2018, Pages 952-962, https://doi.org/10.1016/j.biopha.2018.08.088
2. MA. Nauck, DR. Quast, J. Wefers, JJ. Meier “GLP-1 receptor agonists in the treatment of type 2 diabetes – state-of-the-art” Molecular Metabolism Vol. 46, April 2021, https://doi.org/10.1016/j.molmet.2020.101102
3. W. Bielka, A. Przezak, M. Salmanowicz, B. Banach “Możliwości wykorzystania analogów glukagonopodobnego peptydu-1 w różnych jednostkach chorobowych” Farmacja Polska, 2021, 77 (1): 48–55; DOI 10.32383/farmpol/133606
4. E. Brown, DJ Cuthbertson, JP Wilding “Newer GLP-1 receptor agonists and obesity-diabetes.” Peptides Vol. 100, Feb 2018, Pages 61-67, https://doi.org/10.1016/j.peptides.2017.12.009