Rewolucyjne monografie jeżówki purpurowej
Po pierwsze opublikowane zostały całkowicie nowe, rewolucyjne wręcz monografie: „Echinaceae purpureae herbae succus expressus et ethanolo confirmatus” oraz „Echinaceae purpureae herbae succus expressus et confirmatus sine ethanolo”, czyli sok z ziela (świeżego) jeżówki purpurowej stabilizowany etanolem i stabilizowany bez etanolu (za pomocą odwirowania i pasteryzacji). Słowo „rewolucyjne” nie jest żadną przesadą i pozwoliłem sobie je użyć gdyż są to pierwsze monografie świeżych, płynnych soków w „Farmakopei Europejskiej”. To również jedne z nielicznych monografii, które szczegółowo podają sposób przygotowania przetworu roślinnego („Plantae medicinales praeparatae”). Od obydwu soków „Farmakopea Europejska” wymaga zawartości co najmniej 0,1 mg/100 ml N-izobutylododekatetraenamidu, zaś od soku stabilizowanego bez etanolu dodatkowo zawartości kwasu cykoriowego na poziomie co najmniej 0,25%.
Zwróćmy przy tym uwagę, że sok ze świeżego ziela jeżówki purpurowej od dawna już (2015) posiadał swoją monografię zielarską Europejskiej Agencji Leków (EMA), która umożliwiała rejestrację zarówno tradycyjnych roślinnych produktów leczniczych („leczenie małych, powierzchniowych ran”), jak i produktów leczniczych o ugruntowanym stosowaniu (DER 1,5-2,5:1, z unikalnym wskazaniem „leczenie i krótkoterminowe zapobieganie przeziębieniom”).
Jako ciekawostkę dodajmy, że EMA podkreślała w tej monografii zielarskiej, że brak jest monografii w „Farmakopei Europejskiej” do której można byłoby się odnieść. Obecnie uwaga ta jest już nieaktualna!
Implikacje nowej monografii farmakopealnej z punktu widzenia pacjenta
Zapytać można, co dla frontowego aptekarza oznacza opublikowanie nowej monografii farmakopealnej? Czy ma to w ogóle jakiekolwiek znaczenie? Oczywiście! Nowa monografia oznacza bowiem stworzenie jasnych i drobiazgowo sprecyzowanych kryteriów oceny jakości, które spełnić muszą roślinne produkty lecznicze, zawierające daną „substancję roślinną”, bądź też jej przetwór. To zaś oznacza, że stosowany przez naszego pacjenta lek nie tylko będzie bezpieczny (co zawsze gwarantuje konieczność spełnienia wymogów monografii ogólnej „Substancje roślinne”), przede wszystkim jednak będzie miał odpowiedni, powtarzalny skład, dzięki któremu wykaże równie powtarzalne oddziaływanie terapeutyczne, kluczowe dla naszych pacjentów!
Czytaj także: Immunologiczne właściwości jeżówki purpurowej.
Monografia revised kwiatu dziewanny
Jednak sok z ziela jeżówki purpurowej to nie wszystko. W kolejnych suplementach publikowane są również monografie określone jako revised („zmienione”, w FP tłumaczone także jako „znowelizowane”) oraz corrected („poprawione”, w FP tłumaczone także jako „zmienione”).
W „Suplemencie 10.8” w grupie revised mamy monografię kwiatu dziewanny, w której wprowadzono bardzo ciekawe zmiany. Do tej pory surowiec ten mógł pochodzić od dziewanny drobnokwiatowej, dziewanny wielkokwiatowej lub dziewanny kutnerowatej. Najnowsza wersja monografii umożliwia łączenie surowca pochodzącego od trzech wymienionych gatunków i wprowadza możliwość zbioru surowca od mieszańców.
To bardzo istotne zmiany z punktu widzenia praktyki zielarskiej, ułatwiające pozyskiwanie tego surowca. Niełatwego w zbiorze, który odbywa się wyłącznie ze stanu naturalnego, stopniowo, w miarę zakwitania. Wyłącznie w postaci korony i pręcikowia. Warto się jednak starać, bowiem dzięki kwiatowi dziewanny dysponujemy surowcem, który w postaci ziół do zaparzania (napar) stosowany może być do łagodzenia objawów bólu gardła związanego z suchym kaszlem i przeziębieniem, u pacjentów powyżej 12 roku życia.
Czytaj także: Ziołowa tarcza przed grypą.
Zmiany w monografii arniki górskiej
Zmiany mamy również w monografii „Arnicae flos” i „Arnice tinctura”. Tutaj z kolei zaostrzono wymogi farmakopealne, wprowadzając obowiązek badania zanieczyszczenia arniką łąkową. Co prawda definicja surowca od dawna już mówiła, że pochodzić może on wyłącznie od arniki górskiej, a w dziale „Badania” polecano kontrolę zanieczyszczeń (albo: celowego zafałszowania!) nagietkiem lekarskim i arniką meksykańską.
Obecnie do tej listy dołącza arnika łąkowa, dzięki czemu roślinne produkty lecznicze zawierające kwiat arniki górskiej gwarantować będą jeszcze wyższą jakość i pewniejsze działanie terapeutyczne, obejmujące – przypomnijmy w ślad za monografią zielarską EMA – podanie wyłącznie zewnętrzne, w celu łagodzenia dolegliwości związanych z siniakami, skręceniami i miejscowym bólem mięśni. Wchodzi kwiat arniki ponadto w skład bardzo ciekawej mieszanki ziołowej, objętej monografią narodową „Farmakopei Polskiej”: „Zioła ułatwiające gojenie”.
Czytaj także: Zioła na rany i stłuczenia.