Jakie leki stosowane w eradykacji H. pylori?
Inhibitory pompy protonowej
Działanie IPP – jak sama nazwa wskazuje – polega na hamowaniu aktywności pompy protonowej. Prowadzi to do silnego, wielogodzinnego zablokowania wydzielania kwasu solnego w żołądku nawet o 80%. Są to leki na ogół dobrze tolerowane, co przyczynia się do ich długotrwałego stosowania przez pacjentów poza kontrolą lekarza, w celu łagodzenia zgagi, a nawet bólu żołądka. Niestety nie są one pozbawione skutków ubocznych. Wśród nich najczęściej wymienia się zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból brzucha i wysypkę skórną. Ich długotrwałe stosowanie wiąże się z wieloma powikłaniami, ponadto wpływają na działanie innych leków.
Antybiotyki i chemioterapeutyki
Kolejną grupą leków stosowanych w eradykacji są chemioterapeutyki (metronidazol, rzadziej tynidazol) i antybiotyki (amoksycylina, klarytromycyna, tetracyklina).
Amoksycylina jest półsyntetyczną penicyliną o szerokim zakresie działania. Stosowana jest nie tylko w infekcjach przewodu pokarmowego, ale również w zakażeniach dróg oddechowych czy moczowych. Wśród najczęstszych skutków ubocznych amoksycyliny wymienia się biegunkę, nudności, wymioty, wysypkę skórną. W wyniku jej stosowania może też rozwinąć się kandydoza błon śluzowych i skóry, przemijająca małopłytkowość i niedokrwistość hemolityczna, a także ciężkie reakcje alergiczne.
Metronidazol jest chemioterapeutykiem działającym na drobnoustroje beztlenowe – bakterie oraz pierwotniaki. Wydalany jest głównie przez nerki. Podczas jego stosowania mocz może mieć ciemne lub czerwono-brązowe zabarwienie w związku z obecnością rozpuszczalnych w wodzie barwników, które są produktami metabolizmu leku. Metronidazol jest podstawowym przeciwbakteryjnym lekiem stosowanym w eradykacji, choć jego skuteczność jest coraz słabsza. Badania wykazują, że aż 46% szczepów H. pylori wykazuje oporność na metronidazol.
Tetracyklina jest lekiem zamiennie stosowanym z amoksycyliną. Podczas przyjmowania antybiotyków z tej grupy należy zachować co najmniej trzygodzinny odstęp od spożywania produktów mlecznych. Produkty takie jak: mleko, kefir, jogurt, sery, są bogate w wapń, który tworzy z tetracyklinami trudno wchłanialne chelaty, powodując obniżenie biodostępności tetracyklin, co może przyczynić się do niepowodzenia zaleconej farmakoterapii.
Klarytromycyna to pochodna erytromycyny, należąca do antybiotyków makrolidowych. Stosowana jest między innymi w zakażeniach dróg oddechowych oraz skóry i tkanek miękkich. W Polsce (i większości krajów świata) oporność H. pylori na klarytromycynę wynosi pond 20% u pacjentów wcześniej nią nieleczonych (oporność pierwotna), a u pacjentów leczonych jest to aż 54% (oporność wtórna).
Związki okrywające śluzówkę żołądka
Kolejną grupą leków stosowanych w chorobie wrzodowej są związki okrywające powierzchnię wrzodów trawiennych – najczęściej sole bizmutu. Ich działanie polega na wzmocnieniu bariery śluzówkowej, stymulowaniu wydzielania cytoprotekcyjnych prostaglandyn, poprawianiu śluzówkowego przepływu krwi i wydzielaniu śluzu żołądkowego.
Poza tym pochodne bizmutu wiążą pepsynę i kwasy żółciowe, ułatwiając tym samym gojenie owrzodzeń trawiennych, wywołanych działaniem żółci. Mają również działanie bakteriobójcze na H. pylori. Leki te wchłaniają się do krwiobiegu w niewielkim stopniu. Do zmniejszonego obecnie stosowania związków bizmutu przyczyniają się liczne działania uboczne, takie jak: zaparcia, bóle brzucha czy metaliczny posmak w ustach. Sole bizmutu prowadzą również do przejściowego zaburzenia smaku, przebarwień języka i zmian zabarwienia stolca.
Zalecany schemat leczenia
W Polsce zalecanym schematem leczenia pierwszego wyboru jest tzw. terapia poczwórna z bizmutem, która polega na 14-dniowym przyjmowaniu IPP, cytrynianu bizmutu oraz dwóch antybiotyków – najczęściej metronidazolu i amoksycyliny (lub tetracykliny). Terapia może przebiegać również bez cytrynianu bizmutu.
Polska należy do obszarów z wysoką opornością na klarytromycynę, dlatego nie zaleca się jej stosowania w pierwszorzędowym leczeniu. Mimo to może się zdarzyć, że lekarz zadecyduje o włączeniu tego leku do terapii (np. przy braku skuteczności leczenia pierwszego rzutu). Wówczas schemat leczenia może wyglądać następująco:
- IPP + amoksycylina + klarytromycyna + metronidazol lub tynidazol (terapia bez bizmutu)
- IPP + amoksycylina (5 dni), a następnie IPP + klarytromycyna + tynidazol lub metronidazol (5 dni)
