Charakterystyka łuszczycy (psoriasis)
Zmiany mają charakter wyraźnie odgraniczonych rumieniowych grudek i tarczek pokrytych srebrnobiałą łuską. W ocenie histopatologicznej obserwuje się nadmierną proliferację naskórka i wzmożoną angiogenezę warstwy brodawkowatej skóry [4]. Widoczne jest również ścieńczenie lub zanik warstwy ziarnistej (agranulosis), a także nacieki zapalne skóry właściwej, złożone z granulocytów, limfocytów T i monocytów. Charakterystyczne jest niepełne rogowacenie warstwy rogowej, a komórki zawierają jądra (parakeratosis). W zdrowej skórze czas przejścia korneocytów z warstwy podstawnej do rogowej wynosi 28 dni, w łuszczycy 3-4 dni, a zatem cykl komórkowy jest 8-krotnie skrócony.
Przyczyny pojawiania się łusek, objaw Köbnera
Zdarza się, że zmiany na skórze głowy pojawiają się jako pierwsze i wyprzedzają o kilka lat pojawienie się łusek na skórze gładkiej. Łuszczyca skalpu objawia się w bardzo zróżnicowany sposób. Chory może obserwować nasilone złuszczanie albo mniej lub bardziej rozległe blaszki łuszczycowe, ale dermatoza może także obejmować cały skalp. Z reguły łuszczyca nie powoduje utraty włosów [5]. Część zmian jest indukowana objawem Köbnera: w wyniku nasilonego świądu pacjent drapie się i po kilku dniach w tym miejscu pojawiają się nowe ogniska łuszczycowe.
Dziegcie w terapii łuszczycy
Przez długi czas w terapii stosowano dziegcie węglowe, ale zostały wycofane z uwagi na potencjalne działanie kancerogenne. Obecnie stosuje się dziegcie drzewne: sosnowy, brzozowy, jałowcowy i bukowy.
Pierwszym krokiem w leczeniu są preparaty keratolityczne (te same, które stosuje się w ŁZS), które zlikwidują twardą łuskę [3, 4]. Następnie ordynuje się leki przeciwzapalne i redukujące nadmierną proliferację: dziegcie, pochodne witaminy D (kalcytriol, kalcypotriol i takalcytol), glikokortykosteroidy (szampon z 0,05% propionianem klobetazolu), inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus), retinoidy (tazaroten) i ditranol (synonimy – antralina, cygnolina). Nie należy stosować łącznie kwasu salicylowego z kalcypotriolem z powodu unieczynniania pochodnej witaminy D [6].
Po spełnieniu określonych kryteriów włącza się leki ogólne.
Skale oceniające zaawansowanie łuszczycy
W celu oceny łuszczycy skóry głowy najczęściej stosuje się Psoriasis Scalp Severity Index (PSSI), rzadziej Scalp-modified PASI i Scalp PGA (ScPGA). Powyższe skale biorą pod uwagę rumień, lichenizację i obecność łuski tylko na skalpie.
Lokalizacja wykwitów łuszczycowych na owłosionej skórze głowy w okolicy potylicznej może być czynnikiem predykcyjnym Łuszczycowego Zapalenia Stawów [7, 8].
Czytaj także: O potrzebie indywidualizacji i kompleksowego podejścia do leczenia łuszczycy.
Jakie są rodzaje grzybicy owłosionej skóry głowy?
Grzybica skóry głowy najczęściej występuje u dzieci do 10 r.ż., jest wysoce zakaźna, przenosi się przez kontakt z człowiekiem lub zwierzęciem. Przebiega z wypadaniem włosów. Można rozróżnić jej kilka rodzajów.
Grzybica drobnozarodnikowa (tinea microsporica capitis)
Wywołana jest przez dermatofity antropofilne (Microsporum audouinii, Microsporum ferrugineum) lub zoofilne (Microsporum canis), których źródłem są koty. Ogniska mogą być pojedyncze lub mnogie ze znacznym naciekiem zapalnym, pokryte szarym drobno łuszczącym się naskórkiem. Włosy są równo ułamane 2-3 mm od skóry.
Grzybica strzygąca (tinea trichophytica profunda)
Zakażenie gatunkami ludzkimi (Trichophyton violaceum, Trichophyton tonsurans) powoduje rozwój zarodników wewnątrz włosa i łamanie się łodygi na różnej wysokości. Ogniska chorobowe mają postać licznych małych miejsc wyłysienia o średnicy 0,5-1 cm. Włosy są połamane na różnym poziomie. Często występuje złuszczanie i niewielki naciek zapalny. Gatunki zoofilne (Trichophyton verrucosum oraz Trichophyton mentagrophytes var. Granulosum) wywołują masywne nacieki zapalne i guzy z licznymi ropnymi wykwitami. Zarodniki w tym przypadku układają się na zewnątrz włosa.
Grzybica woszczynowa (tinea favosa)
Wywoływana jest przez antropofilne dermatofity (Trichophyton schoenleinii). Najrzadziej występująca, powoduje nadmierne wypadanie włosów, a także sprawia, że są matowe i bez połysku. Najczęściej ma postać tarczek woszczynowych występujących wokół mieszków włosowych, charakterystyczne jest także bliznowacenie wokół nich. Odmiany beztarczkowe: łuszczycopodobna i łupieżopodobna, posiadają cechy łuszczycy lub łupieżu.
Do osobnej kategorii zalicza się grzybice odzwierzęce [2,3,9].
Czytaj także: Skuteczna terapia łysienia u kobiet i mężczyzn.
