Poszukiwanie skutecznego leku
Pandemię w 2020, 2021 i 2022 roku wywoływały kolejne warianty tego samego wirusa, zmieniały się natomiast sposoby leczenia i zapobiegania chorobie COVID-19. Pierwsze szczepionki powstały w grudniu 2020 roku, stale trwają prace nad kolejnymi. Jednak ze względu na to, że zaledwie jedna trzecia światowej populacji jest w pełni zaszczepiona, nadal konieczne są nowe strategie terapeutyczne, trwają też badania nad nowymi lekami [12].
Największym wyzwaniem pierwszych miesięcy pandemii był brak wiedzy odnośnie właściwego leczenia choroby COVID-19. Poszukując najbardziej optymalnej terapii, stosowano m.in. preparaty przeznaczone do leczenia grypy, wirusa HIV/AIDS, wirusa Eboli, zapalenia wątroby, stawów, malarii czy zakażeń pasożytniczych [13]. Pierwsze polskie rekomendacje leczenia COVID-19 zostały opublikowane przez Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEiLChZ) 31 marca 2020 roku. Sugerowały, aby w farmakoterapii zakażeń koronawirusem rozważyc remdesiwir, lopinawir i ritonawir, chlorochinę lub hydroksychlorochinę i tocilizumab [14]. Dziś wiemy, że zastosowanie chlorochiny i hydroksychlorochiny, lopinawiru z rytonawirem, a także branych wcześniej pod uwagę iwermektyny, fawipirawiru, umifenowiru, azytromycyny, doksycykliny oraz leków przeciwwirusowaych: oseltamiwiru, amantadyny czy acyklowiru nie przynosi oczekiwanych efektów terapeutycznych [3].
Obecnie mamy do wyboru różne leki o potwierdzonej skuteczności w przypadku zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i wiemy, że ich dobór powinien być uwarunkowany fazą choroby, stanem pacjenta oraz oceną czynników ryzyka. Niestety, nadal nie dysponujemy jednym, konkretnym lekiem na COVID-19. Utrudnieniem w procesie terapeutycznym są także nieswoiste, łatwe do pomylenia objawy oraz zróżnicowany przebieg choroby, który w kolejnych etapach infekcji determinuje często konieczność stosowania różnych leków.
Aktualne możliwości terapeutyczne
Współczesne leczenie COVID-19 obejmuje leki hamujące replikację SARS-CoV-2 oraz przeciwciała monoklonalne neutralizujące wirusa. Do leków przeciwwirusowych należy molnupirawir, nirmatrelwir w połączeniu z rytonawirem lub remdesiwir. Powinno się zastosować je maksymalnie w ciągu 5 dni od wystąpienia pierwszych objawów. Alternatywą są przeciwciała monoklonalne. Przed wystąpieniem wariantu Omikron stosowano połączenie kasiriwimabu z imdewimabem. Obecnie zaleca się zastąpienie go sotrovimabem, który podany do 5 dni od wystąpienia pierwszych objawów jest skuteczny również wobec wariantu Omikron [3].
W przypadku poważnego przebiegu choroby, któremu towarzyszy niewydolność oddechowa, do farmakoterapii włączone mogą być także tocilizumab, anakinra (antagonista IL-1), interferon β-1a, heparyny oraz kortykosteroidy, najczęściej deksametazon [1,15].
W większości przypadków leczenie jest jednak objawowe i opiera się głównie na łagodzeniu dolegliwości pacjenta. W tym celu stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe – najczęściej paracetamol lub ibuprofen. U części chorych z COVID-19, u których rozwija się infekcja bakteryjna, konieczne jest zastosowanie antybiotyków.
Farmakoterapia w przyszłości
Stale trwają również prace nad kolejnymi propozycjami terapeutycznymi. Leki, których skuteczność oceniana jest obecnie w badaniach klinicznych to m.in. leki przeciwwirusowe: favipiravir, danoprevir, sofosbuvir/daclatasvir, przeciwdepresyjne: fluwoksamina, fluoksetyna, przeciwzapalne: ruxolitinib, tofacitinib, imatinib, metyloprednizolon, budezonid, artesunat [16].
Czytaj także: Immunologia w walce z COVID-19.