Szczepienia ochronne
To, co najbardziej odróżnia pandemię w 2019 i 2022 roku to tak naprawdę nie same leki, co sposób zapobiegania chorobie. Mowa o szczepieniach, które są najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniu koronawirusem SARS-CoV-2.
W 2019 i w dużej mierze w 2020 roku nie dysponowaliśmy żadnymi szczepionkami na COVID-19. W grudniu 2020 roku Europejska Agencja Leków (EMA) udzieliła tymczasowej zgody na stosowania pierwszej szczepionki przeciwko COVID-19. Obecnie w krajach Unii Europejskiej do obrotu dopuszczone jest pięć szczepionek – dwie wykorzystujące technologię mRNA, dwie szczepionki wektorowe i jedna białkowa. EMA prowadzi procedurę dopuszczenia następnych dwóch szczepionek i ocenia cztery kolejne [17]. Szczepienia nie eliminują całkowicie ryzyka zakażenia, zmniejszają jednak prawdopodobieństwo ciężkiego lub śmiertelnego przebiegu choroby. Zalecany obecnie schemat szczepienia obejmuje szczepienie podstawowe oraz przypominające [1]. Dawki przypominające (tzw. boostery) podtrzymują zdolność organizmu do neutralizacji wirusa, która zanika po początkowym szczepieniu w schemacie dwudawkowym. Potrzeba wielokrotnych szczepień wywołała liczne wątpliwości dotyczące ich skuteczności, jednak dowody naukowe potwierdzają, że szczepienie dwoma dawkami i dawką przypominającą jest bezpieczne i skuteczne. Obecnie największym wyzwaniem związanym ze szczepieniami jest pojawianie się nowych wariantów SARS-CoV-2, które mogą wymagać stworzenia nowych szczepionek [18].
Nowe rodzaje szczepionek
Obecnie FDA zaleca firmom farmaceutycznym, aby zmodyfikowały skład dotychczas dostępnych szczepionek i stworzyły dwuskładnikowe (biwalentne) boostery (szczepionki przypominające) chroniące również przed wariantem Omikron [19]. W ostatnich tygodniach pojawiły się pierwsze optymistyczne wyniki badań potwierdzające skuteczność szczepionek dwuwalentnych. Pierwszy dwuwalentny booster w porównaniu ze szczepionką jednowalentną wykazał się większą skutecznością wobec wszystkich wariantów wzbudzających obawy, w tym również wariantu Omikron [20, 21].
Przyszłość pandemii
Niektórzy badacze prognozują, że pandemia zakończy się w 2022 roku. Na potwierdzenie tej teorii podają przykłady epidemii grypy z 1918, 1957, 1968 i 2009 roku, które trwały rok lub dwa lata. Ponadto wygaszaniu pandemii sprzyja fakt, że wielu z nas do tej pory uzyskało już odporność na COVID-19 poprzez przebyte zakażenie SARS-CoV-2 i/lub szczepienia ochronne. Z drugiej jednak strony, dominujący obecnie wariant Omikron charakteryzuje się bardzo wysokim przyrostem dziennych zachorowań i może doprowadzić do zwiększonej liczby zgonów, chociażby w następstwie znacznego obciążenia systemów opieki zdrowotnej. Musimy pamiętać, że stale mutujący koronawirus SARS-CoV-2 może w przyszłości być zagrożeniem nawet dla osób zaszczepionych i wywoływać kolejne fale pandemii, dlatego zachowanie środków ostrożności takich jak dystans społeczny, dezynfekcja czy noszenie masek jest nadal wskazane [22].
Czytaj także: Szczepienia i szczepionki w walce z pandemią.
Podsumowanie
Czy stosowanie sformułowania COVID-22 jest zasadne? Krótko mówiąc – nie jest. Aby mówić o chorobie COVID-22 jako nowej jednostce chorobowej, konieczne byłoby przypisanie jej innego niż wirus SARS-CoV-2 źródła zakażenia. Tymczasem niezmiennie od 2019 roku przyczyną pandemii jest jeden wirus, który na drodze ewolucji genetycznej ulega mutacjom, w następstwie których powstają nowe warianty, jednak tego samego wirusa. Ich powstawaniu przypisujemy kolejne fale pandemii, z następną prawdopodobnie zmierzymy się tej jesieni. Jednak możliwość szczepień ochronnych, jak również stale aktualizowana wiedza dotycząca leczenia pozwalają mieć nadzieję na coraz skuteczniejsze radzenie sobie z pandemią choroby COVID-19 w przyszłości.
Piśmiennictwo:
- Borkowski L. i wsp., Charakterystyka choroby COVID-19, objawy oraz skutki zdrowotne. Rekomendacje i doświadczenia polskich klinicystów, Warszawa, 26 kwietnia 2021 r.
- Alexandridi M, Mazej J, Palermo E, Hiscott J. The Coronavirus pandemic – 2022: Viruses, variants & vaccines. Cytokine Growth Factor Rev. 2022 Feb;63:1-9. doi: 10.1016/j.cytogfr.2022.02.002. Epub 2022 Feb 12. PMID: 35216872; PMCID: PMC88398045
- Zalecenia postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, na dzień 23 lutego 2022 https://ptmr.info.pl/rekomendacje-pl-w-c19-2022-23-02-2022pl-1
- Al-Awwal N, Dweik F, Mahdi S, El-Dweik M, Anderson SH. A Review of SARS-CoV-2 Disease (COVID-19): Pandemic in Our Time. Pathogens. 2022 Mar 17;11(3):368. doi: 10.3390/pathogens11030368. PMID: 35335691; PMCID: PMC8951506.
- https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/variants/variant-classifications.html
- Kuczyńska K, Zawilska J.B, Badura J, Strehl B., Wirus SARS-CoV-2: pochodzenie, budowa i cykl replikacyjny, Farm Pol, 2021, 77 (3): 143–149
- Zárate S, Taboada B, Muñoz-Medina JE, Iša P, Sanchez-Flores A, Boukadida C, Herrera-Estrella A, Selem Mojica N, Rosales-Rivera M, Gómez-Gil B, Salas-Lais AG, Santacruz-Tinoco CE, Montoya-Fuentes H, Alvarado-Yaah JE, Molina-Salinas GM, Espinoza-Ayala GE, Enciso-Moreno JA, Gutiérrez-Ríos RM, Loza A, Moreno-Contreras J, García-López R, Rivera-Gutierrez X, Comas-García A, Wong-Chew RM, Jiménez-Corona ME, Del Angel RM, Vazquez-Perez JA, Matías-Florentino M, Pérez-García M, Ávila-Ríos S, Castelán-Sánchez HG, Delaye L, Martínez-Castilla LP, Escalera-Zamudio M, López S, Arias CF. The Alpha Variant (B.1.1.7) of SARS-CoV-2 Failed to Become Dominant in Mexico. Microbiol Spectr. 2022 Apr 27;10(2):e0224021. doi: 10.1128/spectrum.02240-21. Epub 2022 Apr 7. PMID: 35389245; PMCID: PMC9045257.
- Karim SA, Karim QA. Omicron SARS-CoV-2 variant: a new chapter in the COVID-19 pandemic. Lancet. 2021 Dec 11;398(10317):2126-2128. doi: 10.1016/S0140-6736(21)02758-6. Epub 2021 Dec 3. Erratum in: Lancet. 2022 Jan 8;399(10320):142. PMID: 34871545; PMCID: PMC8640673
- Tian D, Sun Y, Xu H, Ye Q. The emergence and epidemic characteristics of the highly mutated SARS-CoV-2 Omicron variant. J Med Virol. 2022 Jun;94(6):2376-2383. doi: 10.1002/jmv.27643. Epub 2022 Feb 11. PMID: 35118687; PMCID: PMC9015498.]
- Ferré VM, Peiffer-Smadja N, Visseaux B, Descamps D, Ghosn J, Charpentier C. Omicron SARS-CoV-2 variant: What we know and what we don’t. Anaesth Crit Care Pain Med. 2022 Feb;41(1):100998. doi: 10.1016/j.accpm.2021.100998. Epub 2021 Dec 10. PMID: 34902630; PMCID: PMC8660660
- Araf Y, Akter F, Tang YD, Fatemi R, Parvez MSA, Zheng C, Hossain MG. Omicron variant of SARS-CoV-2: Genomics, transmissibility, and responses to current COVID-19 vaccines. J Med Virol. 2022 May;94(5):1825-1832. doi: 10.1002/jmv.27588. Epub 2022 Jan 23. PMID: 35023191; PMCID: PMC9015557
- Salasc F, Lahlali T, Laurent E, Rosa-Calatrava M, Pizzorno A. Treatments for COVID-19: Lessons from 2020 and new therapeutic options. Curr Opin Pharmacol. 2022 Feb;62:43-59. doi: 10.1016/j.coph.2021.11.002. Epub 2021 Nov 18. PMID: 34915400; PMCID: PMC8598952.
- Rodrigues L, Bento Cunha R, Vassilevskaia T, Viveiros M, Cunha C. Drug Repurposing for COVID-19: A Review and a Novel Strategy to Identify New Targets and Potential Drug Candidates. Molecules. 2022 Apr 23;27(9):2723. doi: 10.3390/molecules27092723. PMID: 35566073; PMCID: PMC9099573
- Zalecenia postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych wersja 31-03-2020, Flisiak R, Horban A, Jaroszewicz J, et al. Management of SARS-CoV-2 infection: recommendations of the Polish Association of Epidemiologists and Infectiologists as of March 31, 2020. Pol Arch Intern Med. 2020; 130: 352-357. doi:10.20452/pamw.15270
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554776
- Niknam, Z., Jafari, A., Golchin, A. et al. Potential therapeutic options for COVID-19: an update on current evidence. Eur J Med Res 27, 6 (2022). https://doi.org/10.1186/s40001-021-00626-3
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jakie-szczepionki-przeciw-covid-19-sa-dopuszczone-do-obrotu
- Biancolella M, Colona VL, Mehrian-Shai R, Watt JL, Luzzatto L, Novelli G, Reichardt JKV. COVID-19 2022 update: transition of the pandemic to the endemic phase. Hum Genomics. 2022 Jun 1;16(1):19. doi: 10.1186/s40246-022-00392-1. PMID: 35650595; PMCID: PMC9156835
- https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/coronavirus-covid-19-update-fda-recommends-inclusion-omicron-ba45-component-covid-19-vaccine-booster
- https://investors.modernatx.com/news/news-details/2022/Moderna-Announces-Omicron-Containing-Bivalent-Booster-Candidate-mRNA-1273.214-Demonstrates-Superior-Antibody-Response-Against-Omicron/default.aspx
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/wstepne-wyniki-badania-klinicznego-nowej-szczepionki-przeciw-covid-19-zawierajacej-wariant-omikron
- Chen JM. Novel statistics predict the COVID-19 pandemic could terminate in 2022. J Med Virol. 2022 Jun;94(6):2845-2848. doi: 10.1002/jmv.27661. Epub 2022 Feb 21. PMID: 35150458; PMCID: PMC9088340