REKLAMA
Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Receptura

Surowce recepturowe dawniej i dziś – kamfora

mgr farm. Joanna Bilekdr hab. Maciej Bilek, prof. URAutormgr farm. Joanna Bilekidr hab. Maciej Bilek, prof. UR
15/10/2021
Surowce recepturowe dawniej i dziś - kamfora

fot. Canva.com

Od kamfory naturalnej do syntetycznej i jej pochodnych

Ograniczona i zmienna dostępność naturalnej kamfory zawsze była dla aptek i przemysłu farmaceutycznego utrapieniem, podobnie zresztą jak opisanego niedawno w cyklu „Surowce recepturowe dawniej i dziś…” balsamu peruwiańskiego. Nie dziwi zatem fakt, że także i w tym przypadku prowadzono próby syntezy kamfory syntetycznej, tak jak i sztucznego balsamu. Pod koniec lat trzydziestych XX wieku to właśnie różne gałęzie przemysłu, głównie zaś celuloidowy, pirotechniczny i garbarski, zużywały 90% kamfory, lawinowo wręcz wzrastało zapotrzebowanie przy fabrykacji sztucznego jedwabiu i filmów.

Czytaj więcej: Surowce recepturowe dawniej i dziś – balsam peruwiański.

Synteza kamfory według Kompp’a

Oddajmy ponownie głos Stanisławowi Binieckiemu, który omawiał historyczne już wyniki prac fińskiego badacza Kompp’a z roku 1903. Synteza jego autorstwa została przeprowadzona w toku bardzo złożonego, wieloetapowego procesu chemicznego, przy czym związkiem wyjściowym był (…) aceton, kolejnymi zaś produktami pośrednimi: tlenek mezytylu, dwumetylodydrorezorcyna, kwas β-β-dwumetyloglutarowy, neutralny ester kwasu β-β-dwumetyloglutarowego, ester kwasu dwuketoapokamforowego, kwas dehydrokamforowy, kwas bromokamforowy i wreszcie racemiczny kwas kamforowy, dla którego już wcześniej udało się (…) dokonać przejścia (…) do kamfory poprzez kamfolid, nitryl kwasu homokamforowego, następnie jego sól wapniową, która to poddana suchej destylacji w atmosferze CO2daje kamforę. Jak jednak zastrzegał Biniecki – przypomnijmy: sam będący autorem wielu syntez substancji leczniczych – opisana metoda nie znalazła praktycznego zastosowania i musiała być przez wiele lat doskonalona.

Opis syntezy kamfory w słowach Stanisława Binieckiego

Ostatecznie, co znowu obszernie wyjaśniał czytelnikom „Kroniki Farmaceutycznej” Biniecki, kamfora syntetyczna jest produktem częściowej syntezy, przy czym za materiał wyjściowy służy wyłącznie olej terpentynowy z kluczowym dla procesu – α-pinenem, którego najbardziej wydajnym źródłem był olejek terpentynowy grecki, w dalszej zaś kolejności: francuski i amerykański. Biniecki wyjaśniał, że pierwszym etapem otrzymywania kamfory syntetycznej było uzyskanie chlorowodorku pinenu poprzez oddestylowanie w temperaturze 156-161°C frakcji pinenu, nasycenie osuszonym gazowym chlorowodorem, następnie jego wymrożenie i odwirowanie. Wydajność procesu wynosiła 70% chlorowodorku pinenu ze 100 kilogramów olejku terpentynowego. Chlorowodorek pinenu z kolei służył do otrzymania kamfory na drodze kilku, opatentowanych przez różne firmy dróg syntezy kamfory, m.in. poprzez kamfen, ester izobornylowy i izoborneol lub ester bornylowy i borneol.

Syntetyczna kamfora równie dobra, jak naturalna?

W przeciwieństwie do sztucznego balsamu peruwiańskiego farmaceuci bezwarunkowo zachwycili się kamforą syntetyczną, czasopisma aptekarskie donosiły zaś z satysfakcją, że niema żadnej różnicy w działaniu między kamforą sztuczną a naturalną. Pod względem respiracji kamfora sztuczna jest równie czynna, może nawet w większym stopniu, niż naturalna. Do użytku zewnętrznego kamfora sztuczna nadaje się bez zastrzeżeń. Co więcej: stwierdzono, że użyta do wewnątrz sztuczna kamfora równie dobrze przyśpiesza tętno i zwiększa ciśnienie arteryjne, jak i kamfora japońska („Wiadomości Farmaceutyczne” 1923). A zatem nie było tutaj tych kontrowersji, które umniejszały pozycję syntetycznego balsamu peruwiańskiego, opisanego w poprzednim odcinku cyklu!

W dwa lata później pisano natomiast: badania farmakologiczne i kliniczne wykazały, że kamfora syntetyczna (…) posiada nie mniejszą wartość, niż kamfora naturalna, zastrzegano jednak, że nim preparat ten zostanie umieszczony w lekospisie, powinny być podane metody badania chemicznej czystości przetworu z uwzględnieniem produktów przejściowych („Wiadomości Farmaceutyczne” 1925). Zwracano także uwagę na liczne zanieczyszczenia powstające przy „fabrykacji” kamfory syntetycznej: kamfora syntetyczna zawiera zwykle zanieczyszczenia, jako to: węglowodór kamfen (…), alkohol borneol (…) oraz keton izofenchon (…), który jest izomerem kamfory („Wiadomości Farmaceutyczne” 1929).

Dwudziestolecie międzywojenne i próby otrzymania pochodnych kamfory

W okresie dwudziestolecia międzywojennego prowadzono także szereg badań zmierzających do otrzymania pochodnych kamfory. „Wiadomości Farmaceutyczne” z 1929 roku pisały o otrzymaniu związku cząsteczkowego kamfory i salolu w postaci oleistej cieczy, nierozpuszczalnej w wodzie. Ważkim było odkrycie i opisanie właściwości kwasu kamforowego, powstającego przez utlenienie kamfory kwasem azotowym. Początkowo otrzymywano kwas kamforowy wyłącznie z kamfory naturalnej i nazywano kwasem D-kamforowym, następnie zaś z kamfory syntetycznej, wychodząc z założenia, że analogiczne właściwości substratów powinny przełożyć się na tożsame cechy powstających produktów. Otrzymano w ten sposób nieczynną optycznie drobnokrystaliczną, bezwonną substancję, trudno rozpuszczalną w wodzie i łatwo w alkoholu i eterze. Nazwano ją kwasem parakamforowym, inaczej kwasem kamforowym racemicznym lub DL-kamforowym.

Jak relacjonowano na łamach „Farmacji Polskiej” z 1950 roku kwas kamforowy ma te same właściwości antyseptyczne co kamfora, działa jednak znacznie mniej podniecająco. Ponadto posiada właściwości przeciwpotne. Zewnętrznie stosuje się jako lek ściągający przy zapaleniu gardła, wewnętrznie – przeciwko kamicy oraz potom nocnym u gruźlików. Podkreślano przy tym, obydwie kwas d-kamforowy i parakamforowy wykazywały zupełną zgodność w działaniu leczniczym.

Strona 2 z 8
Poprzedni123...8Następny
Tagi: leki recepturoweleki sporządzane w aptecerecepturasurowce recepturowe
UdostępnijPodziel się
mgr farm. Joanna Bilek

mgr farm. Joanna Bilek

Joanna Bilek – magister farmacji, wychowana na zapleczu cefarmowskiej apteki wraz z mlekiem matki-farmaceutki wyssała miłość do roślin leczniczych i samodzielnego sporządzania leków. Na łamach czasopism aptekarskich, ogólnopolskich periodyków ekologicznych i lifestylowych opublikowała prawie dwieście artykułów (w tym blisko pół setki w „Aptekarzu Polskim”), poświęconych m.in. naturalnym metodom leczenia, medycynie alternatywnej, surowcom zielarskim i przyprawowym, właściwościom odżywczym owoców i warzyw. Dzielone z mężem Maciejem zamiłowanie do podróży zamieniła obecnie na wychowywanie dzieci – Mieczysława oraz Felicji i doglądanie własnego ogródka. W wolnych chwilach maluje akwarele, uwieczniając z natury rośliny lecznicze i tworząc tym samym ilustracje do swoich artykułów, destyluje olejki eteryczne, fermentuje liście rozmaitych gatunków na herbatki „liściówki”, tworzy i sprawdza na sobie i rodzinie kosmetyki domowej roboty.

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

Maciej Bilek – magister farmacji, doktor nauk farmaceutycznych, doktor habilitowany nauk leśnych. Temu nietypowemu połączeniu patronują przodkowie: ojciec Jerzy – farmaceuta, dziadek Mieczysław – docent doktor medycyny oraz prapradziadek Jan Nepomucen i praprapradziadek Józef – leśniczowie. Autor ponad stu publikacji naukowych, poświęconych m.in. chemizmowi, toksykologii i przetwórstwu soku brzozowego, fitochemii leśnych roślin leczniczych, zanieczyszczeniom wód studziennych, właściwościom żywieniowym płynnych środków spożywczych oraz owoców i warzyw. Autor blisko sześciuset (w tym ponad stu dla „Aptekarza Polskiego”) artykułów popularno-naukowych, dotyczących m.in. historii farmacji i medycyny, receptury aptecznej, zielarstwa i ziołolecznictwa, chemii i toksykologii żywności oraz chorób zakaźnych. Autor kilkunastu książek na temat dziejów prowincjonalnych aptek i historii farmacji w południowej Polsce. Pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego, wykładowca przedmiotów związanych m.in. z dietetyką, żywnością funkcjonalną, suplementami diety, surowcami leśnymi, analizą instrumentalną i zielarstwem. Najważniejszym jednak terenem działalności jest zabawa z dziećmi – Mieczysławem i Felicją.

Powiązane artykuły

O recepturze na Dzień Matki, czyli co każda mama farmaceutka wiedzieć powinna

O recepturze na Dzień Matki, czyli co każda mama farmaceutka wiedzieć powinna
Autormgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska

Melchior Wańkowicz, „Ziele na kraterze”: „Mama to miękkie ręce, Mama to melodyjny głos, to chuchanie na uderzone miejsce. Mama to...

Czytaj więcej

Surowce recepturowe dawniej i dziś – olejek eukaliptusowy

Surowce recepturowe dawniej i dziś - olejek eukaliptusowy
Autormgr farm. Joanna Bileki1 others

Nadszedł czas na omówienie drugiego olejku eterycznego, dostępnego obecnie jako surowiec farmaceutyczny: olejku eukaliptusowego! Oczywiście, zgodnie z tytułem cyklu, mowa...

Czytaj więcej
Następny wpis
EMA w sprawie stosowania dawek dodatkowych i przypominających szczepionek mRNA przeciwko COVID-19

EMA w sprawie stosowania dawek dodatkowych i przypominających szczepionek mRNA przeciwko COVID-19

Przeczytaj również

Trzy ważne rozporządzenia w sprawie małpiej ospy

Trzy ważne rozporządzenia w sprawie małpiej ospy

Limfocyty CAR-T będą po raz pierwszy wytwarzane w Polsce

Limfocyty CAR-T będą po raz pierwszy wytwarzane w Polsce

Rynek apteczny według PexPharma

Rynek apteczny w kwietniu 2022 wyżej niż rok wcześniej (+14.6%). Spadek względem marca 2022 (-7.9%)

Krajowi Producenci Leków składają petycję do Parlamentu Europejskiego

Krajowi Producenci Leków składają petycję do Parlamentu Europejskiego

Komisja Zdrowia o podwyżkach dla pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych

Komisja Zdrowia o podwyżkach dla pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych

Facebook

  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 188 (166e)
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Trendy
  • Farmacja szpitalna
  • Aptekarz Polski

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Ta strona używa plików cookies. Pozostając na tej stronie zgadzasz się na ich użycie. ☒ Zgadzam się