Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Receptura

Związki srebra w lecznictwie – właściwości, zastosowanie i trudności recepturowe

dr n. farm. Regina Kasperek-NowakiewiczAutordr n. farm. Regina Kasperek-Nowakiewicz
06/07/2020
Związki srebra w lecznictwie

fot. Canva.com

Związki srebra, srebro koloidalne, nanocząsteczki srebra i kompleksy ze srebrem mają zastosowanie w lecznictwie ze względu na działanie odkażające, przyżegające i ściągające. Występują w preparatach farmaceutycznych stosowanych w dermatologii, chirurgii, okulistyce, stomatologii, ginekologii, preparatach kosmetycznych oraz w opatrunkach i materiałach medycznych.

Które związki srebra są stosowane w lecznictwie?

W leczeniu zastosowanie znajdują przede wszystkim takie związki srebra jak: azotan srebra (Argenti nitras), białczan srebra (Argenti proteinici, Protargol), srebro koloidalne (Argentum colloidale, Collargol), targezyna (Targesinum) czy sulfatiazol (Argentum sulfathiazole,  Sulfathiazolum).

Informacje o dawkach związków srebra w Farmakopei Polskiej

W monografii farmakopealnej FP XI do stosowania zewnętrznego podane są dawki dla:

  • Argenti nitras – na skórę 1-2%, do przepłukiwań 0,05-0,1%, do worka spojówkowego 0,1-0,5%, noworodkom 1% 1 kropla do worka spojówkowego, do pędzlowania jamy ustnej 1-2%, w stomatologii 10-20%;
  • Argentum colloidale ad usum externum –  roztwór 0,2-1%, maść 1-15%;
  • Sulfathiazolum – maść, krem 5-15%.

„Renesans” azotanu srebra

Najczęściej wykorzystywanym związkiem w lecznictwie jest azotan srebra. Został on odkryty w XIII wieku przez Św. Alberta Wielkiego (1193-1280).  Substancja była stosowana w leczeniu ran, owrzodzeń i oparzeń przez wieki, aż do odkrycia antybiotyków, kiedy to jej znaczenie nieco się zmniejszyło. Jednak w dobie nadużywania antybiotyków, zastosowanie azotanu srebra i innych związków srebra znów stało się bardziej powszechne.

Azotan srebra w postaci 1% roztworu zastosował niemiecki lekarz Carl Crede w 1884 roku, podając go noworodkom do oczu po porodzie, aby wyeliminować ślepotę spowodowaną przez infekcje rzeżączkowe zapalenie spojówek.

Azotan srebra używany był także w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a w ginekologii w terapii zapalenia gruczołu Bartoliniego.

Jak działają jony srebra?

Związki srebra zawierają srebro w postaci jonowej, które wykazuje działanie bakteriobójcze wobec wielu szczepów bakterii takich jak np. Escherichia coli, Klebsiella spp., Pseudomonas spp., Staphylococcus aureus Staphylococcus epidermidis, Enterococcus faecalis, przeciwgrzybiczne oraz przeciwwirusowe. 

Srebro w postaci zjonizowanej ma zdolność wiązania się z białkami mikroorganizmów, co powoduje zmiany w strukturze ścian i błon komórkowych bakterii. Jony srebra reagują z grupami tiolowymi występującymi na powierzchni ściany komórkowej bakterii, powodując usuwanie atomów wodoru, co uniemożliwia wymianę gazową. W wyniku tego dochodzi do obumierania bakterii. Jony srebra mają też zdolność wiązania się z genomem drobnoustrojów DNA lub RNA przez denaturację, co powoduje zahamowanie procesu replikacji i namnażania się mikroorganizmów. W przypadku grzybów, zaburzona zostaje gospodarka wodna, co wpływa negatywnie na procesy rozmnażania.

Od czego zależy aktywność srebra?

Aktywność srebra jonowego jest uzależniona od morfologicznych różnic w budowie bakterii, grzybów i wirusów oraz wielkości cząsteczek srebra. Z tego powodu często stosuje się srebro w formie nanocząsteczek o wielkości 7-100 nm. Właściwości fizykochemiczne nanocząsteczek srebra związane są z dużym stosunkiem powierzchni aktywnej do objętości. Zależność ta daje możliwość osiągnięcia wysokiego działania przeciwdrobnoustrojowego przy stosowaniu bardzo małych stężeń srebra (podawanych w jednostkach ppm).

Jednak pod wpływem różnych czynników jak światło, temperatura, związki chemiczne, jony srebra przechodzą w formę stałą metaliczną i wtedy srebro traci swoje właściwości przeciwdrobnoustrojowe.

Srebro w formie nieaktywnej może być kumulowane w tkankach podczas długotrwałego stosowania. Z tego powodu poszukiwane były formy do przenoszenia dużej ilości aktywnych jonów srebra, z zachowaniem dobrej tolerancji dla tkanek. Taką formą jest kompleks zawierający aktywne jony srebra w połączeniu z nośnikiem dwutlenkiem tytanu. Wielkość cząstek srebra w kompleksie wynosi 7-45 nm, co jest korzystne, bo zwiększa powierzchnię kontaktu srebra z komórkami mikroorganizmów.

Dermatologiczne leki recepturowe zawierające związki srebra

Z preparatów recepturowych o działaniu odkażającym, stosowanych miejscowo w trudno gojących się ranach, odleżynach, owrzodzeniach wymienić należy maści z azotanem srebra i balsamem peruwiańskim. Czytaj więcej: Balsam peruwiański jako składnik tradycyjnych preparatów recepturowych oraz Zastosowanie ichtamolu i balsamu peruwiańskiego w preparatach recepturowych.

Maść Mikulicza (Unguentum Argenti nitratis compositum)

Rp.

Argenti nitratis 0,3

Aquae purificatae q.s.

Balsami peruviani 1,5

Vaselini flavi ad 30,0

M. f. ung.

W celu wykonania maści należy azotan srebra rozpuścić w kilku kroplach (np. 10) wody. Ilość dodanej wody należy uwzględnić w końcowej masie leku, czyli odważyć odpowiednio mniej wazeliny. W moździerzu rozetrzeć wazelinę żółtą z balsamem peruwiańskim i dodać roztwór azotanu srebra, dokładnie wymieszać. Jeśli maść ma być wykonana w unguatorze – do pojemnika odważyć wazelinę żółtą, balsam peruwiański, a na końcu dodać roztwór azotanu srebra. Pojemnik zamontować w unguatorze i mieszać 2-3 minuty stosując 4-5 obrotów na minutę.  

Maści z balsamem peruwiańskim i srebrem

Rp.

Argenti nitratis 0,5

Aq. pur.

Balsami peruviani aa 5,0

Lanolini anhydrici

Vaselini flavi aa ad 100,0

M. f. ung.

Azotan srebra rozpuścić w niewielkiej ilości wody. Do pojemnika unguatora odważyć wazelinę żółtą, lanolinę bezwodną i balsam peruwiański, a na końcu wprowadzić roztwór azotanu srebra. Umocować pudełko w unguatorze i mieszać 2-3 minuty stosując 4-5 obrotów na minutę.

Rp.

Balsami peruviani 5,0

Argenti nitratis 0,5

Aquae q.s.

Ricini olei 5,0

Vaselini flavi ad 50,0

M.f. ung.

Azotan srebra rozpuścić w niewielkiej ilości wody. Do pojemnika unguatora odważyć wazelinę żółtą, dodać balsam peruwiański zmieszany z olejem rycynowym i wlać roztwór azotanu srebra. Mieszać w unguatorze przez 2-3 min przy 4-5 obr.min.

Strona 1 z 4
12...4Następny
Tagi: leki recepturowerecepturatechnologia postaci lekuzwiązki srebra
Udostępnij88Podziel się
dr n. farm. Regina Kasperek-Nowakiewicz

dr n. farm. Regina Kasperek-Nowakiewicz

Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej i Społecznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie.

Powiązane artykuły

Receptura okiem praktyka. Jak sporządzać preparaty z mocznikiem?

Receptura okiem praktyka. Jak sporządzać preparaty z mocznikiem?
Autormgr farm. Barbara Pandyra-Kowalskai1 others

Wielorakość działania mocznika (w zależności od stężenia) daje ogromne możliwości zastosowania, zwłaszcza w dermatologii i kosmetyce. Zalety mocznika znano od...

Czytaj więcej

NFZ przedstawia raport na temat rynku leków recepturowych w Polsce

NFZ przedstawia raport na temat rynku leków recepturowych w Polsce
AutorRedakcja Aptekarza Polskiego

Najnowszy raport NFZ przedstawia analizę rynku leków recepturowych w latach 2015-2019. Analizie poddano między innymi różnice między województwami w realizacji...

Czytaj więcej
Następny wpis
Co wiedzieć o testach ciążowych i owulacyjnych?

Co należy wiedzieć o testach ciążowych i owulacyjnych?

Przeczytaj również

PTSF UJ CM zaprasza na konferencję “Marketing w farmacji”

PTSF UJ CM zaprasza na konferencję “Marketing w farmacji”

Projekt COVAX: pierwsze szczepionki przeciwko COVID-19 trafiły do Akry w Ghanie

Projekt COVAX: pierwsze szczepionki przeciwko COVID-19 trafiły do Akry w Ghanie

Opublikowano pierwszy wykaz technologii lekowych o wysokim poziomie innowacyjności

Opublikowano pierwszy wykaz technologii lekowych o wysokim poziomie innowacyjności

Rząd zaprezentował projekt Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO)

Rząd zaprezentował projekt Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO)

28 lutego - Światowy Dzień Chorób Rzadkich

28 lutego – Światowy Dzień Chorób Rzadkich

Facebook

  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: freepik.com, flaticon.com

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 173 (151e)
  • Aktualności
  • Szkolenia
  • Wiedza
  • Trendy
  • WIDEO
  • Farmacja szpitalna
  • Aptekarz Polski

Redakcja korzysta z zasobów: freepik.com, flaticon.com

Zapisz się do newslettera Aptekarza Polskiego
Zapisz się do newslettera Aptekarza Polskiego
Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Ta strona używa plików cookies. Pozostając na tej stronie zgadzasz się na ich użycie. ☒ Zgadzam się