Hipokaliemia, czyli niedobór potasu
Potas jest w organizmie odpowiedzialny za prawidłową pracę serca, kurczliwość mięśni, przewodzenie impulsów nerwowych i utrzymanie właściwego ciśnienia tętniczego. Hipokaliemia to zaburzenie elektrolitowe, w którym stężenie potasu spada poniżej 3,6 mmol/l.
Jakie są objawy i konsekwencje hipokaliemii
Konsekwencje nierozpoznanej i nieleczonej hipokaliemii są bardzo poważne – może dojść do porażenia mięśni, zaburzenia rytmu serca, wysokiego ciśnienia tętniczego, udaru mózgu i nagłej śmierci sercowo-naczyniowej. Ponadto hipokaliemii towarzyszy niedrożność jelit (porażenie jelit) z zaparciami, wzmożonym pragnieniem i zaburzeniami czucia (np. mrowienie dłoni, stóp, twarzy).
Niedobór potasu jest bardzo częstym zaburzeniem i rozwija się zwłaszcza u pacjentów z niewydolnością serca lub z nadciśnieniem tętniczym, którzy stosują leki moczopędne, powodujące utratę potasu z moczem. Hipokaliemia zdarza się nawet u 20% tych osób.
Leki zmniejszające poziom potasu
Do leków hipotensyjnych, zmniejszających stężenie potasu we krwi można zaliczyć: diuretyki pętlowe, czyli wcześniej wspomniany furosemid, torasemid i kwas etakrynowy. Groźna hipokaliemia może wystąpić w wyniku połączenia tych leków z innymi lekami obniżającymi stężenie potasu, tj. glikokotykosteroidy stosowane w chorobach układu oddechowego, czy chorobach o podłożu zapalnym, niektóre antybiotyki (aminoglikozydy, np. gentamycyna, neomycyna), leki przeciwgrzybicze (amfoterycyna B), leki stosowane w terapiach przeciwnowotworowych (cisplatyna) czy glikozydy nasercowe (digoksyna).
Hiperkaliemia, czyli nadmiar potasu
Hiperkaliemia to nadmiar potasu w surowicy krwi, który przekracza stężenie 5,5 mmol/l. Objawy hiperkaliemii są nieswoiste i mogą przypominać hipokaliemię. W wyniku tej dolegliwości może dojść do osłabienia lub porażenia mięśni, groźnych zaburzeń rytmu serca, prowadzących do zatrzymania krążenia. Ponadto mogą pojawić się zaburzenia czucia (mrowienie, drętwienie, uczucie gorąca lub zimna, ból mięśni), splątanie, zaburzenia równowagi czy zawroty głowy.
Hiperkaliemia polekowa
Najczęściej spotykaną postacią hiperkaliemii jest hiperkaliemia polekowa, która wywoływana jest przyjmowaniem głównie diuretyków oszczędzających potas (spironolakton, eplerenon, amiloryd). Hiperkaliemia polekowa może być także rezultatem zatrzymania produkcji reniny, której powodem jest zażywanie inhibitorów ACE (kaptopryl, enalapryl, peryndopryl, ramipryl), blokerów receptora angiotensyny (sartanów – telmisartan, losartan, walsartan) lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych (ibuprofen, indometacyna, diklofenak). Ponadto nadmiar potasu występuje często u pacjentów stosujących niektóre leki immunosupresyjne (cyklosporyna, takrolimus), a także w wyniku zatrucia strychniną.
Osoby stosujące więcej niż jeden lek zwiększający stężenie potasu we krwi, powinny unikać częstego spożywania produktów o dużej zawartości potasu, zwłaszcza np. soków pomidorowych, bananów, ziemniaków, czy awokado.
Czytaj także: Określono maksymalne poziomy wapnia i potasu oraz warunki stosowania suplementów diety z różeńcem i buzdygankiem.