Terapia PMS i PMDD
Wśród dostępnych metod leczenia PMS i PMDD można wyróżnić zarówno metody farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. Celem obu typów terapii jest złagodzenie uciążliwych objawów i zwiększenie komfortu życia pacjentek. Wśród metod farmakologicznych najczęściej wykorzystywane są leki przeciwdepresyjne o działaniu serotoninergicznym, agoniści gonadoliberyny oraz doustne środki antykoncepcyjne [8].
Leki przeciwdepresyjne o działaniu serotoninergicznym
Jak wspomniano już wcześniej, u kobiet doświadczających objawów PMS obserwuje się obniżenie stężenia serotoniny we krwi, jak również zmniejszony wychwyt serotoniny w fazie lutealnej oraz zwiększenie wrażliwości receptorów dla serotoniny w fazie folikularnej [9,10]. Z tego powodu wykorzystywanie leków zwiększających stężenie serotoniny ma farmakologiczne podstawy, dzięki którym leki te mogą być skuteczne w łagodzeniu objawów PMS.
Do najczęściej wykorzystywanych preparatów z tej grupy należą selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (ang. selective serotonin reuptake inhibitors, SSRI), takie jak citalopram, escitalopram, fluoksetyna i sertralina. Leki te blokują wychwyt serotoniny do neuronu, zwiększając w ten sposób jej stężenie w szczelinie synaptycznej i nasilając przekaźnictwo serotoninergiczne. SSRI można stosować na dwa sposoby: codziennie, bądź tylko podczas fazy lutealnej cyklu. W przypadku współwystępowania PMS z nasilonymi objawami lęku, zasadne może być również przyjmowanie SSRI codziennie, przy zwiększeniu dawki podczas fazy lutealnej [12, 14].
Należy unikać stosowania paroksetyny, gdyż jej przyjmowanie może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia wad wrodzonych w przypadku stosowania w pierwszym trymestrze ciąży.
Wśród nieselektywnych leków przeciwdepresyjnych, do łagodzenia objawów psychicznych PMS wykorzystywana jest również wenlafaksyna, lek należący do grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (ang. serotonin-norepinephrine reuptake inhibitor, SNRI).
Stosowanie SSRI i SNRI nie jest jednak pozbawione działań niepożądanych, spośród których najczęściej wymienia się zaburzenia snu, obniżenie libido, zmiany apetytu czy paradoksalnie anhedonię i apatię. Dlatego też, podczas terapii należy obserwować występujące skutki uboczne, w celu możliwości oceny stosunku korzyści do ryzyka [4].
Agoniści gonadoliberyny
Gonadoliberyna (ang. gonadotropin-releasing hormone, GnRH) jest krótko działającym hormonem pulsacyjnie wydzielanym przez podwzgórze, stymulującym wydzielanie gonadotropin (LH i FSH) z przedniego płata przysadki mózgowej. Stosowanie długodziałających agonistów GnRH (gosereliny, histreliny, leuprolidu czy nafareliny) prowadzi do zmniejszenia wydzielania hormonów za sprawą sprzężenia zwrotnego ujemnego, jak również za sprawą zmniejszenia wrażliwości i ilości receptorów, na które działają.
Stosowanie długodziałających analogów GnRH w leczeniu PMS jest przykładem zastosowania off label, którego celem jest zmniejszenie nasilenia objawów somatycznych PMS. Jednakże możliwe działania niepożądane przypominające objawy menopauzy (m.in. uderzenia gorąca, suchość pochwy oraz zmniejszenie gęstości mineralnej kości) znacząco ograniczają zastosowanie agonistów GnRH w terapii PMS [3,9].
Doustne środki antykoncepcyjne
Brak jest wystarczających dowodów, potwierdzających skuteczność stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych w celu łagodzenia objawów PMS. Jednak ze względu na fakt, że stosowanie doustnej antykoncepcji wiąże się z regulacją cyklu i poziomu hormonów, terapia ta może przynieść skutek u niektórych kobiet zmagających się z PMS.
Badania sugerują, że skutecznym rozwiązaniem w łagodzeniu objawów takich jak ból i tkliwość piersi może być stosowanie etynyloestradiolu w połączeniu z drospirenonem. Drospirenon jest syntetycznym progestagenem, wykazującym również słabe działanie antyandrogenne i antymineralokortykosteroidowe, co sprawia, że może być skuteczny w łagodzeniu obrzęków i zmniejszaniu masy ciała, związanej z nagromadzeniem płynów w organizmie [6].