W sierpniu 2020 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała 9 decyzji o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Dotyczą one 3 nowych substancji czynnych (belantamab mafodotyny – oznaczony jako lek sierocy, eleksakaftor w leku złożonym oznaczonym jako lek sierocy, imlifidaza – oznaczona jako lek sierocy) oraz 7 substancji czynnych już stosowanych w lecznictwie.
Produkty omówiono w ramach klasy ATC według WHO oraz substancji czynnej z uwzględnieniem wskazań i mechanizmu działania według Charakterystyki Produktu Leczniczego, pomijając inne szczegóły, które można znaleźć w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczniczych (https://www.ema.europa.eu ).
H – Leki hormonalne działające ogólnie, z wyłączeniem hormonów płciowych i insulin
H05 – Homeostaza wapnia; H05A/H05AA – Hormony przytarczyc i analogi
Teriparatide: Livogiva (Theramex) i Qutavina (EuroGenerics) to odpowiednio 4. i 5. zarejestrowana marka teryparatydu, jako produkty lecznicze biopodobne. Na rynek wprowadzono lek oryginalny Forsteo (Eli Lilly). Nie pojawiły się jeszcze w sprzedaży: Movymia (Stada) i Terrosa (Gedeon Richter).
Teryparatyd rhPTH(1-34), wytwarzany metodą rekombinacji DNA, w preparatach Livogiva i Qutavina przez Pseudomonas fluorescens, a w preparatach Forsteo, Movymia i Terrosa przez Escherichia coli,ma strukturę identyczną z sekwencją 34 N-końcowych aminokwasów endogennego ludzkiego parathormonu.
L – Leki przeciwnowotworowe i wpływające na układ odpornościowy
L01 – Leki przeciwnowotworowe;
L01C – Alkaloidy roślinne i inne produkty naturalne; L01CD – Taksany
Cabazitaxel: Cabazitaxel Accord (Accord Healthcare) to 2. zarejestrowana marka kabazytakselu. Do sprzedaży od sierpnia 2011 wprowadzono lek oryginalny Jevtana (Sanofi-Aventis).
Leki w połączeniu z prednizonem lub prednizolonem są wskazane do leczenia pacjentów dorosłych z opornym na kastrację rakiem gruczołu krokowego z przerzutami, leczonych wcześniej schematem chemioterapii zawierającym docetaksel.
Kabazytaksel jest lekiem przeciwnowotworowym działającym przez zakłócenie sieci połączeń mikrotubul w komórkach. Wiąże się z tubuliną i pobudza proces odkładania się tubuliny do mikrotubul, hamując równocześnie ich rozpad. Prowadzi to do stabilizacji mikrotubul, co powoduje zahamowanie mitotycznych i interfazowych podziałów komórki. Wykazuje aktywność wobec nowotworów podatnych na działanie docetakselu. Ponadto wykazuje aktywność w modelach nowotworów niewrażliwych na chemioterapię zawierającą docetaksel.
L01X – Inne leki przeciwnowotworowe; L01XC – Przeciwciała monoklonalne
Belantamab mafodotin: Blenrep (GlaxoSmithKline) jest przeznaczony do stosowania w monoterapii szpiczaka mnogiego u dorosłych pacjentów, którzy wcześniej otrzymali co najmniej cztery schematy leczenia, których choroba jest oporna na co najmniej jeden inhibitor proteasomów, jeden lek immunomodulujący i przeciwciało monoklonalne skierowane przeciwko CD38, i u których wystąpiła progresja choroby po ostatnim leczeniu.
Belantamab mafodotyny jest koniugatem przeciwciało-lek zawierającym defukozylowane humanizowane przeciwciało monoklonalne IgG1k skierowane przeciwko antygenowi dojrzewania komórek B (B cell maturation antigen, BCMA), wytwarzane z wykorzystaniem linii komórkowej ssaków (jajniki chomika chińskiego) przy użyciu technologii rekombinacji DNA, które skoniugowano z maleimidokaproilo-monometylo-aurystatyną F (mcMMAF) o działaniu cytotoksycznym.
Belantamab mafodotyny wiąże się z antygenem dojrzewania komórek B (B cell maturation antigen, BCMA) na powierzchni komórki i szybko ulega internalizacji. Wewnątrz komórki nowotworowej uwalniany jest produkt cytotoksyczny (mafodotyna), który zakłóca funkcjonowanie sieci mikrotubul, prowadząc do zatrzymania cyklu komórkowego i do apoptozy. Przeciwciało zwiększa rekrutację i aktywację komórek efektorowych, zabija komórki guza poprzez zależną od przeciwciała cytotoksyczność komórkową i fagocytozę. Apoptozie indukowanej przez belantamab mafodotyny towarzyszą markery immunogennej śmierci komórki, które mogą wspomagać adaptacyjną odpowiedź immunologiczną na komórki nowotworu.
Decyzją Komisji Europejskiej z 16 października 2017 belantamab mafodotyny został oznaczony jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu, a w okresie do 26 sierpnia 2030 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.
Bevacizumab: Aybintio (Samsung Bioepis) to lek biopodobny, 4. zarejestrowana marka bewacyzumabu. Do sprzedaży wprowadzono 2 marki: Avastin (Roche; lek oryginalny) i od czerwca 2020 Mvasi (Amgen).
Nie pojawił się jeszcze na rynku Zirabev (Pfizer).
L04/L04A – Leki hamujące układ odpornościowy; L04AA – Selektywne leki hamujące układ odpornościowy
Imlifidase: Idefirix (Hansa Biopharma) jest wskazany do stosowania w leczeniu desensytyzacyjnym (odczulaniu) u wysoko immunizowanych dorosłych biorców przeszczepu nerki z dodatnią próbą krzyżową z dostępnym zmarłym dawcą. Stosowanie produktu leczniczego Idefirix powinno być ograniczone do pacjentów, u których jest niskie prawdopodobieństwo przeszczepienia w ramach obowiązującego systemu doboru biorców nerki — z uwzględnieniem programów ustalania priorytetów dla pacjentów wysoko immunizowanych.
Imlifidaza wytwarzana w komórkach Escherichia coli techniką rekombinacji DNA to proteaza cysteinowa będąca pochodną enzymu rozkładającego immunoglobulinę G (IgG) ze Streptococcus pyogenes. Enzym ten tnie łańcuchy ciężkie wszystkich podklas ludzkiej IgG, ale nie działa na inne immunoglobuliny. Cięcie IgG prowadzi do eliminacji funkcji efektorowych zależnych od fragmentu Fc, w tym cytotoksyczności limfocytów T zależnej od układu dopełniacza (ang. complement-dependent cytotoxicity, CDC) i cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał (ang. antibodydependent cel-mediated cytotoxicity, ADCC). Dzięki cięciu wszystkich IgG imlifidaza zmniejsza stężenie przeciwciał przeciwko antygenom dawcy (donor-specific antibodies, DSA) i umożliwia przeszczepienie narządu.
Decyzją Komisji Europejskiej z 12 stycznia 2017 imlifidaza została oznaczona jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu, a w okresie do 1 września 2030 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.
N – Układ nerwowy
N06 – Psychoanaleptyki; N06B – Leki psychostymulujące, stosowane w zespole nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) i nootropowe; N06BC – Pochodne ksantyny
Caffeine citrate: Gencebok (Gennisium Pharma) to 2. zarejestrowana marka cytrynianu kofeiny. Do sprzedaży od lipca 2012 wprowadzono Peyona (Chiesi; lek zarejestrowany pierwotnie pod nazwą Nymusa).
Leki w postaci roztworu do wlewów dożylnych lub do picia są wskazane w leczeniu bezdechu pierwotnego u wcześniaków.
R – Układ oddechowy
R07/R07A/R07AX – Inne preparaty działające na układ oddechowy; R07AX32 – Iwakaftor, tezakaftor i eleksakaftor
Ivacaftor+tezacaftor+elexacaftor: Kaftrio (Vertex) jest wskazany do stosowania w schemacie leczenia skojarzonego z iwakaftorem w dawce 150 mg w postaci tabletek w leczeniu mukowiscydozy (zwłóknienia torbielowatego) u pacjentów w wieku co najmniej 12 lat, którzy są homozygotyczni pod względem mutacji F508del genu mukowiscydozowego przezbłonowego regulatora przewodnictwa (ang. cystic fibrosis transmembrane conductance regulator, CFTR) lub heterozygotyczni pod względem mutacji F508del genu CFTR z minimalną wartością funkcji (MF).
Eleksakaftor i tezakaftor to korektory CFTR, które wiążą się w różnych miejscach białka CFTR i wykazują działanie addycyjne w zakresie przetwarzania i transportu na poziomie komórkowym białka F508del-CFTR, zwiększając ilość białka CFTR dostarczanego na powierzchnię komórki w porównaniu z każdą z tych cząsteczek z osobna. Iwakaftor zwiększa prawdopodobieństwo otwarcia kanału (lub bramkowania), który tworzy białko CFTR na powierzchni komórki. Wynikiem skojarzonego działania eleksakaftoru, tezakaftoru i iwakaftoru jest zwiększenie ilości oraz nasilenie działania białka F508del-CFTR na powierzchni komórki, co prowadzi do zwiększonej aktywności białka CFTR mierzonej na podstawie transportu jonów chlorkowych za pośrednictwem białka CFTR. W odniesieniu do wariantu MF-CFTR (mutacja warunkująca minimalną funkcję genu CFTR) nie jest jasne, czy i do jakiego stopnia skojarzenie eleksakaftoru, tezakaftoru i iwakaftoru również zwiększa poziom zmutowanego wariantu MF-CFTR na powierzchni komórki i zwiększa prawdopodobieństwo otwarcia kanału (lub bramkowania).
Decyzją Komisji Europejskiej z 14 grudnia 2018 połączenie iwakaftoru, tezakaftoru i eleksakaftoru zostało oznaczone jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu, a w okresie do 21 sierpnia 2030 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.
V – Preparaty różne
V04 – Środki diagnostyczne; V04C – Inne środki diagnostyczne; V04CG – Testy wydzielania żołądkowego
Methylthioninium chloride: Methylthioninium chloride Cosmo jest wskazany do stosowania jako produkt diagnostyczny poprawiający uwidocznienie zmian jelita grubego u dorosłych pacjentów poddawanych kolonoskopii w badaniach przesiewowych lub kontrolnych.
Preparat jest produktem wielomatrycowym (MMX) o opóźnionym i przedłużonym uwalnianiu w postaci tabletek, z których każda zawiera 25 mg chlorku metylotioniniowego w postaci substancji suchej. Tabletki są pokryte powłoką dojelitową, która jest stabilna przy kwaśnym pH (w żołądku), ale rozkłada się przy pH równym lub wyższym 7, zwykle osiąganym w części końcowej jelita krętego. Po rozpuszczeniu powłoki ochronnej, produkt MMX o przedłużonym uwalnianiu zapewnia powolne uwalnianie barwnika chlorku metylotioniniowego, co powoduje jego jednorodne i długotrwałe rozpraszanie na powierzchni błony śluzowej jelita grubego. Chlorek metylotioniniowy jest znany jako „istotny barwnik”, co oznacza „barwnik lub środek barwiący zdolny do penetracji żywych komórek lub tkanek i nie powodujący natychmiastowych widocznych zmian degeneracyjnych”. Chlorek metylotioniniowy jest pobierany przez błonę komórkową do cytoplazmy komórek aktywnie wchłaniających, takich jak komórki występujące w jelicie cienkim i okrężnicy, barwiąc tym samym nabłonek tych narządów. Istotne, chłonne barwniki, takie jak chlorek metylotioniniowy, wzmacniają strukturę powierzchowną zmian poprzez wykorzystanie różnych stopni aktywnego wychwytu błony śluzowej, podkreślenie kontrastu i tym samym różnic pomiędzy typami komórek.
Niektóre decyzje porejestracyjne Komisji Europejskiej:
- decyzja z 14 VIII 2020 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (AstraZeneca) z 30 VII 2020, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Qtrilmet, zarejestrowanego 11 XI 2019 – substancje czynne: metformin+saxagliptin+dapagliflozin, klasa: A10BD25.
Opracowanie: dr n. farm. Jarosław Filipek
Kierownik Działu Informacji o Produktach
Administrator Farmaceutycznej Bazy Danych BAZYL
IQVIA
2020-09-23
Źródła:
– klasyfikacja ATC i nomenklatura nazw substancji czynnych na podstawie opracowania WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology (“Guidelines for ATC Classification and DDD assignment 2020”, Oslo 2019; “ATC Index with DDDs 2020”, Oslo 2019), ze zmianami i uzupełnieniami mającymi zastosowanie w roku 2020 – tłumaczenie własne;
– informacje rejestracyjne: “Union Register of medicinal products for human use”; “Union Register of not active medicinal products for human use”;
– informacje o wprowadzeniu produktu na rynek w Polsce: dane IQVIA;
– opisy wskazań i mechanizmów działania: Charakterystyki Produktów Leczniczych;
– pozostałe opinie i komentarze: autorskie.