Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Wiedza

Uzależnienie – natura i mechanizm powstawania zjawiska

mgr farm. Szymon KurackiAutormgr farm. Szymon Kuracki
22/06/2022
Uzależnienie - natura i mechanizm powstawania zjawiska

fot. Canva.com

Uzależnieniem nazywamy każdy nabyty stan zaburzenia zdrowia psychicznego i fizycznego przebiegający z okresowym lub stałym przymusem wykonywania określonej czynności lub zażywania psychoaktywnej substancji chemicznej. Zgodnie ze współczesną wiedzą z zakresu psychologii termin „uzależnienie” ma bardzo szeroki zakres i obejmuje zarówno uzależnienie od narkotyków, leków czy papierosów, jak i wielu przymusowych zachowań takich jak kompulsywne zakupy, hazard czy nawet nadmierne korzystanie z internetu.

Ogólnie, charakterystyczną cechą wszystkich uzależnień jest utrata kontroli nad czynnością będącą przedmiotem uzależnienia. Diagnozowanie uzależnień odbywa się między innymi w oparciu o klasyfikację chorób ICD-10. Jak zaznaczono na wstępie zjawisko uzależnienia należy rozpatrywać zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej.

Czym jest uzależnienie fizyczne?

Uzależnienia fizyczne (fizjologiczne) to nabyta potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji manifestująca się szeregiem dolegliwości fizycznych w przypadku braku dostarczenia jej do organizmu. Zaprzestanie zażywania substancji uzależniającej prowadzi do wystąpienia zespołu abstynencyjnego („z odstawienia”), którego objawami mogą być biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenie mięśni, bezsenność.

Do najważniejszych substancji wywołujących uzależnienia fizyczne należą nikotyna, etanol, opioidy (heroina, morfina i inne), barbiturany czy benzodiazepiny.

Czym jest uzależnienie psychiczne?

Uzależnienie psychiczne jest nabytą silną potrzebą wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji – niespełnienie tej potrzeby wywołuje poważne następstwa:

  • wzrost popędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego,
  • wzrost tolerancji na działanie środka uzależniającego,
  • kompulsywne nadużywanie środka uzależniającego kosztem własnego zdrowia,
  • obsesja brania i natrętne myśli, które utrzymują się nawet po okresie abstynencji,
  • samooszukiwanie się i samousprawiedliwanie czynności związanych z uzależnieniem (jest to związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi),
  • wyniszczenie fizyczne i spadek zainteresowania otoczeniem.

W przypadku zależności psychicznej osoba uzależniona nie jest w stanie samodzielnie przerwać czynności kompulsywnych związanych z uzależnieniem. Odpowiednia psycho- i farmakoterapia potrafi wprawdzie zatrzymać czynności kompulsywne, jednak wciąż nie ma skutecznych metod walki z uzależnieniem psychicznym.

Czytaj także: Współczesne spojrzenie na problem uzależnienia od alkoholu i jego leczenie.

Natura i mechanizm powstawania zjawiska uzależnienia

W badaniach nad zjawiskiem uzależnienia powstało kilka hipotez wyjaśniających jego naturę i mechanizm. Jedna z najstarszych (teoria Edwarda F. Khantziana oraz Dawida F. Duncana) opiera się na pojęciu „samoleczenia”, a więc przyjmowaniem środków uzależniających w związku z potrzebą zmniejszenia dyskomfortu psychicznego i fizycznego (np. bólu) pojawiającego się w odpowiedzi na stres lub w przebiegu chorób. Hipoteza wysunięta przez Gaetano Di Chiarę i R. Alana Northa zakłada, że nagroda ma dwie fazy:

  • aktywną – fazę poszukiwania i oczekiwania przyjemności
  • pasywną – fazę zaspokojenia

Faza druga podlega tak zwanej habituacji w ośrodkowym układzie nerwowym – ujemnemu sprzężeniu zwrotnemu. Faza pierwsza jest natomiast oparta na układzie dopaminergicznym i jest związana z odruchami warunkowymi.

Należy zauważyć, że narkotyczne środki odurzające nie podlegają zjawisku habituacji. Co więcej, mają właściwość uczulania mózgu na oczekiwanie nagrody w postaci przyjemności. Mechanizmem obronnym OUN są tu kompensacyjne zmiany wrażliwości receptorów czy produkcja MAO, wskutek czego dochodzi do coraz większej różnicy między przyjemnością oczekiwaną a uzyskiwaną. Następuje wówczas coraz silniejszy wzrost napięcia związanego z oczekiwaniem nagrody (faza pierwsza), która w paradoksalny sposób nie może zostać zaspokojona (faza druga). Prowadzi to do obsesji brania i do uzależnienia. 

Strona 1 z 4
12...4Następny
Tagi: benzodiazepinyopioidypsychiatriauzależnieniazwiązki psychoaktywne
UdostępnijPodziel się
mgr farm. Szymon Kuracki

mgr farm. Szymon Kuracki

Powiązane artykuły

Oreksyny – rola w organizmie i możliwość wykorzystania w terapii niektórych chorób

Oreksyny - rola w organizmie i możliwość wykorzystania w terapii niektórych chorób
Autormgr farm. Natalia Kaznowska

Oreksyny A (OxA) i B (OxB) - inaczej hipokretyny 1 (Hcrt1) i 2 (Hcrt2) - są to neuropeptydy, którym początkowo...

Czytaj więcej

Ospa małpia – czy grozi nam niebezpieczeństwo?

Ospa małpia – czy grozi nam niebezpieczeństwo?
Autordr n. farm. Malwina Lachowicz

W ostatnim czasie coraz częściej spotykamy w mediach informacje dotyczące rosnącej liczby przypadków ospy małpiej (ang. monkeypox), w tym również...

Czytaj więcej
Następny wpis
Trastuzumab derukstekan: rewolucja w leczeniu raka piersi

Trastuzumab derukstekan: rewolucja w leczeniu raka piersi

Przeczytaj również

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 189 (167e)

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 189 (167e)

Ranking kryteriów wyboru terapii w stwardnieniu rozsianym według pacjentów

Ranking kryteriów wyboru terapii w stwardnieniu rozsianym według pacjentów

Personalizowane terapie HIV a potrzeby psychospołeczne pacjentów

Personalizowane terapie HIV a potrzeby psychospołeczne pacjentów

Trastuzumab derukstekan: rewolucja w leczeniu raka piersi

Trastuzumab derukstekan: rewolucja w leczeniu raka piersi

Prezydent podpisał nowelizację ustawy o zawodzie farmaceuty i ustawy Prawo farmaceutyczne

Prezydent podpisał nowelizację ustawy o zawodzie farmaceuty i ustawy Prawo farmaceutyczne

Facebook

  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 188 (166e)
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Trendy
  • Farmacja szpitalna
  • Aptekarz Polski

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Ta strona używa plików cookies. Pozostając na tej stronie zgadzasz się na ich użycie. ☒ Zgadzam się