Terapia lekami przeciwgrzybiczymi

Grzybica paznokci (onychomicosis)

Grzybica paznokci wywołana jest przez głównie przez dermatofity antropofilne rodzaju Trichophyton głównie T. rubrum (około 80%), drożdżaki oraz grzyby pleśniowe. Może obejmować jedną lub kilka płytek jednocześnie. Grzybica paznokci powoduje stopniową zmianę barwy na żółto-brązową, mleczno-żółtą lub zielono-brązową, a powierzchnia może ulec znacznemu pogrubieniu oraz pofałdowaniu. Do czynników ryzyka rozwoju onychomikozy zalicza się starszy wiek, płeć męską i współistniejące choroby, takie jak łuszczyca, cukrzyca czy przewlekła niewydolność żylna. Miejscowymi czynnikami ryzyka są nadmierna potliwość lub suchość skóry, a także zaburzenia ukrwienia kończyn.

Na czym polega profilaktyka zakażeń grzybiczych paznokci?

Do profilaktyki można zaliczyć odpowiednie zasady higieny, wycieranie skóry do sucha. W przypadku nadmiernej potliwości stosowanie antyperspirantów lub preparatów o działaniu przeciwgrzybiczym w postaci pudru, maści lub kremu. W przypadku zauważenia zmian należy obcinać paznokcie na krótko, używając jednorazowego sprzętu lub dezynfekując go każdorazowo po użyciu.

Jakie leczenie w grzybicy paznokci jest najczęściej stosowane?

Z uwagi na fakt, że płytka paznokciowa jest słabo unaczyniona, leczenie grzybicy paznokci jest procesem trudnym i długotrwałym, a odsetek niepowodzeń sięga 25-50%. Czas odrostu nowego paznokcia u rąk wynosi około 3-6 miesięcy, natomiast paznokci u stopy 6-12 miesięcy, z tego względu taki czas trwania terapii jest zalecany. W leczeniu stosowane są preparaty miejscowe, ogólne lub leczenie skojarzone, które odznacza się największą skutecznością.

Miejscowe leczenie powinno być stosowane jedynie w bardzo wczesnym stadium dystalnej i bocznej onychomikozy. Zakażoną płytkę paznokcia można również usunąć chirurgicznie, laserowo lub chemicznie (np. 40% roztworem mocznika), z jednoczesnym stosowaniem terapii doustnej. Ocena leczenia powinna nastąpić po około 6 miesiącach z potwierdzeniem badaniem mikologicznym.

Metody terapii grzybic paznokci

Zakres działania wszystkich leków jest podobny i obejmuje grzyby drożdżopodobne, dermatofity, a także pleśnie.

Grzybice skóry

Leczenie zakażeń grzybiczych skóry trwa z reguły około 2 tygodni, a wszystkie preparaty dostępne OTC wykazują podobne spektrum działania obejmujące: drożdżaki, grzyby pleśniowe i dermatofity, z wyjątkiem terbinafiny, która słabo działa na zakażenia Candida.

Dostępne są preparaty w postaci kremów zawierających terbinafinę, klotrimazol, bifonazol. Ważne jest, aby po ustąpieniu objawów stosować leczenie przez 2 tygodnie lub nawet miesiąc, w zależności od preparatu. 

W przypadku grzybicy owłosionej skóry głowy zalecane jest stosowanie szamponów zawierających ketokonazol lub cyklopiroksolaminę. Cyklopiroks oprócz działania przeciwgrzybicznego wykazuje działanie przeciwzapalne.

Piśmiennictwo:

1. Paczkowska I, Wójtowicz A, Malm A. Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz. 539-543.
2. Gil L, Jakubas B. Rekomendacje terapii inwazyjnej choroby grzybiczej u pacjentów z nowotworami hematologicznymi lub poddawanymi przeszczepieniu komórek krwiotwórczych Recommendations for therapy of invasive fungal disease in patients with hematological malignancy or underg. 2015;48(6):411-418.
3. Szymańska M., Baranowski A., Płachta D., Przegląd preparatów najczęściej stosowanych w leczeniu chorób grzybiczych, Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie, 2007 Published online 2007:1-12.
4. Activity S. Antifungal Agents Clinical Indications. Infect Dis Clin NA. Published online 2015. doi:10.1016/j.idc.2015.10.012
5. Nawrot U. znaczenie w leczeniu i profilaktyce grzybic. 2013;4(3):157-163.
6. Gradowicz B. Grzybica paznokci. Metody leczenia i pielęgnacji. 2019;8:599-602.
7. Role ITS, The IN, Of T, Infections F. Terbinafina – aktualna rola w terapii zakażeń grzybiczych. Published online 2020:39-47.
8. Drugs B, All EB V. Antifungal Drugs. Published online 2016:677-686. doi:10.1016/B978-0-12-411492-0.00033-X
9. Warzocha K. Diagnostyka i leczenie układowych zakażeń grzybiczych w onkohematologii. Diagnosis and treatment of fungal infections in oncohematology. Published online 2008:15-24.
10. Charakterystyka produktu leczniczego: Ecalta
11. Charakterystyka produktu leczniczego: Itragen
12. Charakterystyka produktu leczniczego: Flukonazol
13. Charakterystyka produktu leczniczego: Posaconazole Mylan, zawiesina doustna.
14. Charakterystyka produktu leczniczego: Voriconazol Polpharma.
15. Charakterystyka produktu leczniczego: Myconafine
16. Malinowska A., Nowicki R. Grzybica paznokci – terapia musi być konsekwentna. Published online: https://podyplomie.pl/dermatologia/17410,grzybica-paznokci-terapia-musi-byc-konsekwentna
17. Drosdzol-Cop A., Sadłocha M., Skrzypulec-Plinta V. Jak skutecznie leczyć drożdżakowe zakażenia pochwy. Published online: https://www.forumginekologii.pl/artykul/jak-skutecznie-leczyc-drozdzakowe-zakazenia-pochwy
18. Białka A., Wiewióra K., Drosdzol-Cop A. Ostre i przewlekłe infekcje grzybicze sromu i pochwy – standardy terapeutyczne. Published online: https://www.forumginekologii.pl/artykul/ostre-i-przewlekle-infekcje-grzybicze-sromu-i-pochwy-standardy-terapeutyczne
19. Charakterystyka produktu leczniczego: Fungizone
20. Charakterystyka produktu leczniczego: Abelcet
21. Szepietowski J, Franczuk A. Grzybica paznokci. Wydawnictwo Borgis, Nowa Medycyna 1/2001.