W jaki sposób rozpoznaje się rabdomiolizę?
Postawienie ostatecznej diagnozy stwierdzającej aktywny proces rabdomiolizy u pacjenta powinno mieć miejsce w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych obejmujących poziom kinazy kreatynowej (CK) oraz mioglobiny w surowicy krwi, a także badania moczu. Warto jednak zaznaczyć, że nie ma ustalonej konkretnej wartości wysokości progu poziomu CK, na podstawie którego w sposób jednoznaczny można byłoby postawić diagnozę wskazującą na rabdomiolizę. W ramach dodatkowych badań potwierdzających diagnozę można zlecić wykonanie biopsji mięśnia szkieletowego, chociaż nie jest to konieczne [3].
Zalecane jest, aby regularnie kontrolować poziom CK oraz mioglobiny w surowicy krwi, szczególnie u pacjentów znajdujących się w stanie krytycznym, u osób po przebytych ciężkich urazach ciała, bądź po wypadkach w celu wczesnego rozpoznania oraz podjęcia działań mających zapobiec rozwojowi ewentualnych powikłań, jak chociażby ostre uszkodzenie nerek [3].
Jaka wartość CK wskazuje na rabdomiolizę?
Przeprowadzone badania kliniczne są bardzo niejednorodne, jeśli chodzi o definicję procesu rabdomiolizy i stwierdzenie, czy dany stan pacjenta można już zaklasyfikować jako wspomniane schorzenie. Pomimo braku precyzyjnego ujednolicenia wartości granicznej, większość naukowców stan podczas którego zawartość CK pięciokrotnie przekracza górną granicę normalnego poziomu (>1000 U/L) kwalifikuje jako rabdomiolizę. Inni z kolei w swych diagnozach opierali się na dodatkowych kryteriach, takich jak np. towarzyszący ból mięśni, ogólne osłabienie, obrzęki.
W sytuacji, gdy pacjenci z podejrzeniem rabdomiolizy przyjmowali leki mające za zadanie obniżyć poziom lipidów (statyny, fibraty lub ich połączenie), za poziom graniczny CK uważa się wartość dziesięciokrotnie wyższą od górnej granicy normy. W poszczególnych badaniach kryteria wskazujące na „ciężką postać rabdomiolizy” mogą się różnić między sobą, jednak w większości przypadków wahają się w granicach >5000 U/L do >15000 U/L [8].
Czy rabdomioliza może dawać powikłania?
Zjawisko rabdomiolizy może przyczyniać się do wystąpienia poważnych następstw, w tym schorzeń takich jak m.in. zespół ciasnoty przedziałów powięziowych, zaburzenia równowagi elektrolitowej (hiperkaliemia, hiperfosfatemia, hipokalcemia), kwasica metaboliczna, dysrytmia serca, zmiany w mikro- oraz makrokrążeniu, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, a także wspomniane już ostre uszkodzenie nerek. Ostatni wymieniony stan chorobowy może stanowić zagrażające życiu następstwo. Szacuje się, że rabdomioliza jest przyczyną około 7-10% przypadków AKI [3,9].
Ostre uszkodzenie nerek (AKI)
W sytuacji, gdy dochodzi do uszkodzenia mięśni szkieletowych następuje przedostanie się białek wewnątrzkomórkowych, w tym w szczególności mioglobiny, do układu krążenia. Obecność mioglobiny przyczynia się do nefrotoksyczności, co z kolei prowadzi do niedrożności kanalików oraz zwężenia naczyń. Proces ten przyczynia się do powstania AKI, który charakteryzuje się mioglobinurią oraz hiperkaliemią [6,10].
Przeprowadzone badania sugerują, że obecność mioglobiny w surowicy krwi może być skuteczniejszym parametrem wskazującym na wystąpienie ostrego uszkodzenia nerek, aniżeli poziom CK w surowicy [11].