W ostatnim czasie coraz częściej spotykamy w mediach informacje dotyczące rosnącej liczby przypadków ospy małpiej (ang. monkeypox), w tym również na terenie Europy. Pojawiają się pytania na temat wirusa oraz tego, czy ma coś wspólnego z wirusem ospy prawdziwej lub ospy wietrznej i półpaśca, jak nazwa może sugerować. Jak chronić się przed zakażeniem oraz czy szczepienie przeciwko ospie prawdziwej wykazuje się skutecznością w przypadku wirusa MPXV?
Czym jest wirus małpiej ospy i skąd pochodzi?
Rodzina Poxviridae to duża grupa obejmująca wirusy, które kategoryzowane są na dwie podrodziny oraz 16 rodzajów. Wirusy z podrodziny Chordopoxvirinae atakują kręgowce, natomiast Entomopoxvirinae – owady. Wirus ospy małpiej zaliczany jest do podrodziny Chordopoxvirinae i infekuje między innymi ptaki oraz zwierzęta takie jak np. małpy [1].
Rodzaj Orthopoxvirus z rodziny Poxviridae obejmuje liczną grupę patogenów, które mogą atakować ludzi, do której zaliczany jest m.in. wirus ospy prawdziwej, wirus krowianki, wirus ospy wielbłądziej oraz wirus ospy małpiej. Choroba u ludzi wywołana zakażeniem przedstawicielami wymienionego rodzaju, charakteryzuje się różnym stopniem nasilenia jej przebiegu oraz współczynnikiem śmiertelności [2]. Do replikacji wirusa ospy małpiej dochodzi nie w jądrze, lecz w cytoplazmie komórki [3].
Tereny endemiczne dla ospy małpiej
Większość przypadków zakażeń występuje na obszarze Afryki Środkowej, która charakteryzuje się stosunkowo słabo rozwiniętą infrastrukturą na terenach wiejskich [4]. Choroba ta ma charakter endemiczny w Demokratycznej Republice Konga, lecz inne kraje na terenie Środkowej oraz Zachodniej Afryki także zgłaszały przypadki występowania ospy małpiej u ludzi. Zachorowania odnotowano również w Stanach Zjednoczonych Ameryki [5], natomiast w ostatnim czasie zaczęto zgłaszać je w wielu różnych krajach na terenie kilku kontynentów.
Skąd pochodzi nazwa wirusa małpiej ospy?
Nazwa ospa małpia wiąże się z pierwszym odkryciem wirusa u małp, co miało miejsce w duńskim laboratorium w 1958 roku, kiedy to wirus został wyizolowany ze zmian o charakterze pęcherzykowo-krostkowym [6, 7].
Określenie ospa małpia może być dla niektórych myląca, gdyż wirus ten jest w stanie zainfekować szeroką gamę różnych gatunków ssaków, nie tylko małp. Wirus wspomnianej choroby został wyizolowany dwukrotnie od dzikiego zwierzęcia, od wiewiórki w Demokratycznej Republice Konga oraz mangaby w Wybrzeżu Kości Słoniowej [5].
Pierwszy przypadek małpiej ospy
Pierwszy przypadek ospy małpiej u człowieka został odnotowany w sierpniu 1970 roku, w wiosce na terenie Demokratycznej Republiki Konga. Dziewięcioletnie dziecko trafiło do szpitala z podejrzeniem ospy prawdziwej, jednak przeprowadzone badania wskazały na wirusa ospy małpiej. Rodzina dziecka przyznała, że małpy były okazjonalnie spożywane jako przysmak, jednak nie określili, czy miało to miejsce w ciągu ostatniego miesiąca oraz czy dziecko miało kontakt z małpami w ostatnim czasie. Przeprowadzone badania wykazały, że poza dzieckiem, pozostali członkowie rodziny byli zaszczepieni przeciwko ospie prawdziwej. Pierwsze 20 przypadków ospy małpiej u ludzi zostało opisanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO, World Health Organization) w 1972 i 1976 roku, następne były zgłaszane w kolejnych latach [5].
Rozprzestrzenianie się choroby
Na przestrzeni ostatnich lat liczba przypadków chorych na ospę małpią wzrosła oraz zaczęto odnotowywać je na coraz większym terenie geograficznym, co najprawdopodobniej jest następstwem słabnącej odporności na ospę prawdziwą. Przed 2018 rokiem jedyne przypadki ospy małpiej u ludzi poza Afryką zaobserwowano w Stanach Zjednoczonych Ameryki, co miało miejsce w 2003 roku [8].
Czytaj także: Trzy ważne rozporządzenia w sprawie małpiej ospy.
