Leki przeciwwirusowe oraz preparaty wspomagające odporność w aptece ogólnodostępnej. Czym dysponujemy?

Od kilku miesięcy temat wirusów oraz substancji przeciwwirusowych jest jednym z najczęściej poruszanych. COVID-19 (Coronavirus disease 2019) przewrócił nasz świat do góry nogami, powodując nieustanną walkę naukowców oraz wyścig z czasem w poszukiwaniu skutecznego leku.

Wiele informacji – w tym również niestety błędnych – rozprzestrzeniało się w mediach. Leki przeciwwirusowe oraz mające na celu wzmocnienie odporności organizmu były poszukiwane przez pacjentów nawet pomimo braku sprawdzonych informacji o ich skuteczności względem wirusa COVID-19. Czytaj więcej: Wiarygodne źródła informacji na temat wirusa SARS-CoV-2 i choroby COVID-19.

W aptekach ogólnodostępnych występuje wiele preparatów leczniczych zawierających w swoim składzie substancje o działaniu przeciwwirusowym. Wśród nich możemy wyróżnić zarówno leki dostępne wyłącznie na receptę (Rp), jak i bez recepty (status OTC, ang. over the counter). Przed wybraniem odpowiedniego preparatu leczniczego niezwykle ważne jest aby upewnić się, czy będzie on skuteczny przy danym typie wirusa. Poszczególne produkty apteczne wykazują swoją aktywność względem wirusa opryszczki pospolitej, grypy czy też ospy lub półpaśca. Statystyki wykazują, że 50-90% osób dorosłych na całym świecie jest seropozytywnych względem wirusa opryszczki pospolitej, zwłaszcza HSV-1 oraz HSV-2 [1]. Preparaty przeciwwirusowe można również stosować w okresie obniżonej odporności.

W obliczu zmagań prowadzonych na całym świecie mających na celu skuteczne zwalczenie koronawirusa, naukowcy swoje zainteresowanie zwrócili również w stronę związków należących do grupy pochodnych aminochinoliny, wśród których możemy wyróżnić chlorochinę.

Chlorochina i hydroksychlorochina

Chlorochina oraz hydroksychlorochina są związkami o działaniu przeciwmalarycznym. Substancje te od długiego czasu wykorzystywane są w medycynie także podczas leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów oraz tocznia rumieniowatego. Hydroksychlorochina względem chlorochiny różni się obecnością grupy hydroksylowej co sprawia, że związek ten wykazuje się mniejszą toksycznością [2,3]. Czytaj więcej: Jakie leki mogą okazać się skuteczne w zwalczaniu nowego koronawirusa? oraz Informacja w sprawie opracowywanych terapii i szczepionek przeciwko COVID-19.

Mechanizm działania oraz zastosowanie chlorochiny i hydroksychlorochiny

Chlorochina oraz hydroksychlorochina wykazują właściwości przeciwwirusowe względem ludzkiego wirusa niedoboru odporności (HIV) poprzez hamowanie wejścia wirusa do komórek gospodarza. Kolejny mechanizm przeciwwirusowy wiąże się z potranslacyjnymi modyfikacjami nowo zsyntetyzowanych białek na drodze hamowania glikolizacji.

W badaniu w którym uczestniczyli pacjenci z COVID-19, grupa leczona hydroksychlorochiną w zestawieniu z azytromycyną (antybiotyk makrolidowy) została wirusologicznie wyleczona i w porównaniu do grupy w której terapia składała się wyłącznie z hydroksychlorochiny, wypadła zdecydowanie lepiej. Zestawienie hydroksychlorochina – azytromycyna jest pierwszym połączeniem substancji leczniczych o zmienionym przeznaczeniu z dosyć dobrymi rokowaniami w badaniach klinicznych przeciwko SARS-CoV-2 . Jednakże potrzebne są dalsze badania z wykorzystaniem większej grupy pacjentów w celu potwierdzenia rezultatów [3].

Należy wziąć również pod uwagę ryzyko wystąpienia kardiomiopatii, wydłużenia odstępu QT oraz zaburzeń rytmu serca, w tym Torsade de pointes (TdP), podczas leczenia indywidualnego chlorochiną bądź azytromycyną. Dlatego też istnieją obawy, że podawanie wspomnianych substancji leczniczych razem mogłoby przyczynić się do zwiększenia ryzyka wystąpienia wymienionych zaburzeń serca, zwłaszcza u osób z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby. Konieczne są jednak dalsze badania monitorujące odstęp QT przed wydaniem ostatecznego wniosku w tej kwestii [4]. Czytaj więcej: URPL o działaniach niepożądanych leków, jakie mogą wystąpić w związku z epidemią.

Przedstawiono hipotezę, że zarówno chlorochina jak i hydrochlorochina mogą ingerować w glikolizację receptora ACE2 oraz zapobiegać łączeniu się SARS-CoV-2 z pneumocytami. Ponadto, chlorochina może również hamować biosyntezę kwasu sjalowego ograniczając w ten sposób powierzchnię komórki łączącą się z SARS-CoV-2, natomiast poprzez redukcję aktywacji kinazy aktywowanej mitogenem (MAP), chlorochina może hamująco wpływać na replikację wirusa [5].