Choroby wirusowe wieku dziecięcego – trzydniówka oraz choroba dłoni, stóp i jamy ustnej

Wysypki skórne występujące u dzieci często mogą być trudne w identyfikacji na podstawie wyłącznie samego wyglądu, dlatego też ważne jest, aby w celu postawienia prawidłowej diagnozy wziąć pod uwagę cały obraz kliniczny. Częstym objawem towarzyszącym zmianom skórnym jest podwyższona temperatura.

Wiele dolegliwości może wywoływać u dzieci wspominaną gorączkę lub wysypkę skórną, a wśród potencjalnych przyczyn możemy wymienić choroby o podłożu bakteryjnym lub wirusowym bądź też reakcje na przyjmowane leki. Prawidłowe rozpoznanie oraz odpowiednie dalsze postępowanie mają kluczowe znaczenie w opiece nad naszymi pociechami [1,2].

W niniejszym artykule zostały omówione dwa powszechnie występujące schorzenia o charakterze wysypkowym, do których zaliczamy gorączkę trzydniową oraz chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej. Są to wirusowe choroby zakaźne, które najczęściej dotyczą pacjentów w wieku dziecięcym.

Gorączka trzydniowa, czyli rumień nagły

Gorączka trzydniowa (roseola infantum, exanthema subitum, sixth disease), znana jest również pod nazwą rumień nagły, choroba szósta bądź tak zwana „trzydniówka”. Schorzenie to zazwyczaj występuje u niemowląt w wieku pomiędzy 6 a 12 miesiącem życia, natomiast 90% przypadków tej choroby dotyczy dzieci w wieku poniżej 2 lat. Trzydniówka charakteryzuje się gorączką oraz wysypką. Zmiany skórne mogą wykazywać się łagodnym lub niekiedy ostrym przebiegiem. Szacuje się, że rumień nagły jest odpowiedzialny za 10-45% chorób przebiegających z gorączką u dzieci [3,4]. 

Jaka jest etiologia „trzydniówki?

Rumień nagły wywoływany jest przez ludzkie herpeswirusy typu 6 i 7 (HHV-6, human herpesvirus 6; HHV-7, human herpesvirus 7). W przypadku HHV-6 wyróżnia się dwa podtypy (A i B), przy czym zdecydowana większość (97-100%) zakażeń pierwotnych HHV-6, jest powodowana przez wariant B [2,5].

W jakim okresie najczęściej dochodzi do zarażenia?

Do pierwotnego zakażenia HHV-6 dochodzi dosyć szybko, w ciągu pierwszych 6-12 miesięcy życia, co przypuszczalnie jest następstwem utraty początkowej ochrony ze strony matczynych przeciwciał, które prawdopodobnie chronią większość niemowląt do 6. miesiąca życia. W wieku 12 miesięcy, 50-60% dzieci jest seropozytywnych względem HHV-6, natomiast blisko 100% populacji jest zakażona do 3. roku życia. W przypadku HHV-7, do zakażenia pierwotnego dochodzi nieco później, bo średnio około 26. miesiąca życia, natomiast seroprewalencja na poziomie powyżej 90% jest osiągana w wieku 6-10 lat [3].

Przebieg trzydniówki

Trzydniówka po raz pierwszy została udokumentowana w 1910 roku, a opis jej przedstawiał objawy takie jak zaróżowiona wysypka, która pojawiła się po okresie wysokiej gorączki u dzieci poniżej 3 roku życia [3].

W większości przypadków pierwotne zakażenie herpeswirusem HHV-6 przebiega w sposób bezobjawowy, podkliniczny bądź objawia się lekko podwyższoną temperaturą ciała. Klasyczna postać gorączki trzydniowej występuje u około 20% dzieci zakażonych HHV-6. Często dziecko po trzydniówce wraca do zdrowia w ciągu około tygodnia i większość przypadków nie wymaga leczenia, gdyż objawy są tak łagodne, że niekiedy rodzice nawet ich nie zauważają [2,6]. Czasami jednak, gorączka trzydniowa może wykazywać się swoim przebiegiem z bardziej nasilonymi jej typowymi objawami.

Jak długo utrzymują się objawy rumienia nagłego?

Podczas przebiegu trzydniówki występują dwa charakterystyczne dla tego schorzenia objawy, a mianowicie podwyższona temperatura ciała oraz wysypka skórna. Gorączka utrzymuje się u dzieci przez okres od 3 do 5 dni i może osiągać wysokie wartości, przekraczając niekiedy nawet 40°C. Podwyższona temperatura zazwyczaj ustępuje nagle, wracając do normalnej wartości [5].

Wysypka natomiast występuje pod postacią plamek bądź grudek i może pojawić się na twarzy, tułowiu lub w obu wspomnianych miejscach, przy czym najczęściej ujawnia się w momencie ustąpienia gorączki. Wśród innych objawów klinicznych możemy wymienić między innymi obrzęk powiek, katar, kaszel, biegunkę o łagodnym przebiegu, wymioty, zaczerwienione grudki w gardle czy też powiększone szyjne węzły chłonne [6,7].

Zmiany na skórze mogą pojawić się w tym samym czasie co gorączka, bądź też dopiero po jej ustąpieniu. Stan zapalny skóry występuje pod postacią bladoróżowych plamek o średnicy 1-5 mm. Wysypka zazwyczaj pojawia się za uszami, na szyi oraz tułowiu, często oszczędzając twarz. Zmiany skórne utrzymują się przez okres od 2 do 48 godzin i mogą być poprzedzone obecnością plamek na podniebieniu miękkim [2].

Trzydniówka czy może odra?

Wysypka występująca podczas trzydniówki może przypominać swoim wyglądem zmiany skórne charakterystyczne dla odry. Różnica polega na tym, że w przypadku wspomnianej choroby zakaźnej na początku wysypka pojawia się na twarzy, za uchem lub w buzi dziecka, po wewnętrznej stronie policzków (plamki Koplika) i następnie przesuwają się w dół ciała [1].

Czytaj także: Wirusowe choroby zakaźne wieku dziecięcego.