REKLAMA
Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Receptura

Surowce recepturowe dawniej i dziś – sulfogwajakol

mgr farm. Joanna Bilekdr hab. Maciej Bilek, prof. URAutormgr farm. Joanna Bilekidr hab. Maciej Bilek, prof. UR
28/07/2021
Surowce recepturowe dawniej i dziś – sulfogwajakol

Czytelnicy cyklu „Surowce recepturowe dawniej i dziś…” z pewnością pamiętają artykuły o oleju lnianym i taninie. Choć całkowicie od siebie różne, miały dwie wspólne cechy: pochodzenie ze świata roślin i wszechstronność działania! Nasz dzisiejszy bohater, co prawda daleki krewny substancji pochodzenia naturalnego, odznacza się z kolei bardzo ukierunkowanym wpływem na ludzki organizm.

Mowa o sulfogwajakolu, obecnie niestety nieco już zapomnianym, potrafiącym jednak skutecznie konkurować z licznymi nowymi substancjami stosowanymi w terapii kaszlu. Co więcej – zarejestrowany jest jako surowiec do aptecznej receptury, możemy zatem dowolnie żonglować zarówno jego dawką, jak i kompozycją proszków, które z sulfogwajakolem się wykonuje.

Czytaj więcej: Surowce recepturowe dawniej i dziś – olej lniany.

Zawsze będą mieć efekt wykrztuśny, ale zastosować można je również w sytuacjach nieoczywistych. Zanim zdradzimy wszystkie tajemnice sulfogwajakolu, posłuchajmy o jego fascynującej historii, przede wszystkim zaś o… prawie świętym drzewie, które jest dla nas punktem wyjściowym!

Co wspólnego ma syntetyczny sulfogwajakol z gwajakowcem lekarskim?

Co wspólnego ma syntetyczna substancja: sulfogwajakol z gwajakowcem lekarskim (Guaiacum officinale L.)? W Stanach Zjednoczonych to powszechnie znane drzewo ozdobne, jego kwiat to narodowy symbol Jamajki.

Guaiacium officinale w Ogrodzie Botanicznym w Lukce we Włoszech. Fot. Autorów

Do budowy statków i… produkcji młotków sędziowskich

Na stanowiskach naturalnych jest jednak rzadki, eksploatowany był bowiem niegdyś ze względu na bardzo twarde drewno, którego miarą wytrzymałości jest fakt, że używa się go nie tylko do budowy kadłubów statków, ale i do wytwarzania… młotków sędziowskich!

Nie dziwmy się zatem, że rozdrabnianie drewna gwajakowego było trudne, o czym pisał zresztą profesor Bronisław Koskowski w pierwszym tomie pomnikowej „Nauki o sporządzaniu leków i ich postaciach” (1927), sugerując stosować do tej czynności w aptece… siekierę! Myliłby się jednak ktoś sądząc, że tylko twardości zawdzięczało drewno gwajakowe zastosowanie do budowy statków. Powód był inny: zawiera ono tak dużo żywicy (do 25%) i olejku eterycznego (ok. 6%), że nie wymaga konserwacji!

Nietrudno się domyślić, że z tych samych względów drewno gwajakowca może być wykorzystywane leczniczo i zdawali sobie z tego sprawę już Indianie, stosując guayac, czyli drewno gwajakowca do oczyszczania i odtruwania organizmu poprzez charakterystyczny mechanizm działania, opierający się na jednoczesnym działaniu napotnym, moczopędnym i pobudzającym wydzielanie gruczołów ślinowych.

Jak działało “drewno życia”?

W XVI wieku stosowane do tej pory przez Indian drewno gwajakowca wkroczyło do medycyny i farmacji europejskiej, oczywiście za sprawą konkwistadorów i bardzo szybko zyskało sobie miano „drewna życia” (lignum vitae) lub „świętego drewna” (lignum sanctus). Jak działało? Głos oddajmy Rafałowi Czerwiakowskiem i zacytujmy jego wiekopomne „Opisanie roślin dwulistniowych” z 1860 roku: od początku 16-go stulecia znaném już jest w Europie, to niegdyś prawie za święte poczytywane drzewo – korzenia i pnia – żółte, twarde, żywiczne (…) zwano go drzewem gwajakowém albo świętém oraz francuzkiém – lignum guajaci v. sanctum; a jako mocno pobudzające, przysparzające wszystkie wydzieliny i wydaliny zwłaszcza poty i mocz, oraz ułatwiające wymianę pierwiastków w ustroju ludzkim, – zadawano prawie za błogosławiony lék w kile, szczególniéj téż zastarzałéj i połączonéj z cierpieniami z nadużycia rtęci, także w bólach gośćcowych i dnawych, zastoinach brzusznych, w wszelkich wyrzutach przeciągłych, wrzodach, bólu zębów.

Drewno gwajakowe w opisie Wilhelma Zajączkowskiego

Podobne informacje przytacza również Wilhelm Zajączkowski w cytowanym przez nas tradycyjnie „Komentarzu do VII wydania farmakopei austrjackiej” (1895), w monografii „Lignum Guajaci. Drewno gwajakowe”: Gwajakowiec znany w Europie od r. 1508, wprowadził w poczet leków Gonsalvo Ferrand, zastosowanie jednak tego drewna przeciw kile o wiele dawniej znali już mieszkańcy wyspy St. Domingo. Drewno gwajakowe wchodziło w skład farmakopealnych „Species Lignorum”, czyli „Mięszanina drewek”:

Korzenia łopianu (Radix Bardanae) i
Korzenia sarsaparylli po pięćdziesiąt gramów (50 grm.),
Korzenia słodniowego (Radix Liquiritiae) i
Czerwonego drewna sandałowego po dwadzieściapięc gramów (25 grm.),
Drewna jałowcowego (Lignum Juniperi),
Drewna gwajakowego (Lignum Guajaci) i
Korzenia sasafrzanowego po sto gramów (100 grm.),

zmieszać należy poprzód należycie pokrajane.

Czytaj także: Preparaty galenowe – roztwory wodne i etanolowe, syropy.

Strona 1 z 6
12...6Następny
Tagi: sulfogwajakol
UdostępnijPodziel się
mgr farm. Joanna Bilek

mgr farm. Joanna Bilek

Joanna Bilek – magister farmacji, wychowana na zapleczu cefarmowskiej apteki wraz z mlekiem matki-farmaceutki wyssała miłość do roślin leczniczych i samodzielnego sporządzania leków. Na łamach czasopism aptekarskich, ogólnopolskich periodyków ekologicznych i lifestylowych opublikowała prawie dwieście artykułów (w tym blisko pół setki w „Aptekarzu Polskim”), poświęconych m.in. naturalnym metodom leczenia, medycynie alternatywnej, surowcom zielarskim i przyprawowym, właściwościom odżywczym owoców i warzyw. Dzielone z mężem Maciejem zamiłowanie do podróży zamieniła obecnie na wychowywanie dzieci – Mieczysława oraz Felicji i doglądanie własnego ogródka. W wolnych chwilach maluje akwarele, uwieczniając z natury rośliny lecznicze i tworząc tym samym ilustracje do swoich artykułów, destyluje olejki eteryczne, fermentuje liście rozmaitych gatunków na herbatki „liściówki”, tworzy i sprawdza na sobie i rodzinie kosmetyki domowej roboty.

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

Maciej Bilek – magister farmacji, doktor nauk farmaceutycznych, doktor habilitowany nauk leśnych. Temu nietypowemu połączeniu patronują przodkowie: ojciec Jerzy – farmaceuta, dziadek Mieczysław – docent doktor medycyny oraz prapradziadek Jan Nepomucen i praprapradziadek Józef – leśniczowie. Autor ponad stu publikacji naukowych, poświęconych m.in. chemizmowi, toksykologii i przetwórstwu soku brzozowego, fitochemii leśnych roślin leczniczych, zanieczyszczeniom wód studziennych, właściwościom żywieniowym płynnych środków spożywczych oraz owoców i warzyw. Autor blisko sześciuset (w tym ponad stu dla „Aptekarza Polskiego”) artykułów popularno-naukowych, dotyczących m.in. historii farmacji i medycyny, receptury aptecznej, zielarstwa i ziołolecznictwa, chemii i toksykologii żywności oraz chorób zakaźnych. Autor kilkunastu książek na temat dziejów prowincjonalnych aptek i historii farmacji w południowej Polsce. Pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego, wykładowca przedmiotów związanych m.in. z dietetyką, żywnością funkcjonalną, suplementami diety, surowcami leśnymi, analizą instrumentalną i zielarstwem. Najważniejszym jednak terenem działalności jest zabawa z dziećmi – Mieczysławem i Felicją.

Powiązane artykuły

O recepturze na Dzień Matki, czyli co każda mama farmaceutka wiedzieć powinna

O recepturze na Dzień Matki, czyli co każda mama farmaceutka wiedzieć powinna
Autormgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska

Melchior Wańkowicz, „Ziele na kraterze”: „Mama to miękkie ręce, Mama to melodyjny głos, to chuchanie na uderzone miejsce. Mama to...

Czytaj więcej

Surowce recepturowe dawniej i dziś – olejek eukaliptusowy

Surowce recepturowe dawniej i dziś - olejek eukaliptusowy
Autormgr farm. Joanna Bileki1 others

Nadszedł czas na omówienie drugiego olejku eterycznego, dostępnego obecnie jako surowiec farmaceutyczny: olejku eukaliptusowego! Oczywiście, zgodnie z tytułem cyklu, mowa...

Czytaj więcej
Następny wpis
Polskie Towarzystwo Okulistyczne zachęca do diagnostyki okulistycznej i leczenia zaćmy

Polskie Towarzystwo Okulistyczne zachęca do diagnostyki okulistycznej i leczenia zaćmy

Przeczytaj również

Trzy ważne rozporządzenia w sprawie małpiej ospy

Trzy ważne rozporządzenia w sprawie małpiej ospy

Limfocyty CAR-T będą po raz pierwszy wytwarzane w Polsce

Limfocyty CAR-T będą po raz pierwszy wytwarzane w Polsce

Rynek apteczny według PexPharma

Rynek apteczny w kwietniu 2022 wyżej niż rok wcześniej (+14.6%). Spadek względem marca 2022 (-7.9%)

Krajowi Producenci Leków składają petycję do Parlamentu Europejskiego

Krajowi Producenci Leków składają petycję do Parlamentu Europejskiego

Komisja Zdrowia o podwyżkach dla pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych

Komisja Zdrowia o podwyżkach dla pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych

Facebook

  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 188 (166e)
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Trendy
  • Farmacja szpitalna
  • Aptekarz Polski

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Ta strona używa plików cookies. Pozostając na tej stronie zgadzasz się na ich użycie. ☒ Zgadzam się