Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • EKSPERCISprawdź
  • SZKOLENIAWeź udział
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • WYWIADYPrzeczytaj
  • EKSPERCISprawdź
  • SZKOLENIAWeź udział
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • WYWIADYPrzeczytaj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Receptura

Surowce recepturowe dawniej i dziś – sulfogwajakol

mgr farm. Joanna Bilekdr hab. Maciej Bilek, prof. URAutormgr farm. Joanna Bilekidr hab. Maciej Bilek, prof. UR
28/07/2021
Surowce recepturowe dawniej i dziś – sulfogwajakol

Czytelnicy cyklu „Surowce recepturowe dawniej i dziś…” z pewnością pamiętają artykuły o oleju lnianym i taninie. Choć całkowicie od siebie różne, miały dwie wspólne cechy: pochodzenie ze świata roślin i wszechstronność działania! Nasz dzisiejszy bohater, co prawda daleki krewny substancji pochodzenia naturalnego, odznacza się z kolei bardzo ukierunkowanym wpływem na ludzki organizm.

Mowa o sulfogwajakolu, obecnie niestety nieco już zapomnianym, potrafiącym jednak skutecznie konkurować z licznymi nowymi substancjami stosowanymi w terapii kaszlu. Co więcej – zarejestrowany jest jako surowiec do aptecznej receptury, możemy zatem dowolnie żonglować zarówno jego dawką, jak i kompozycją proszków, które z sulfogwajakolem się wykonuje.

Czytaj więcej: Surowce recepturowe dawniej i dziś – olej lniany.

Zawsze będą mieć efekt wykrztuśny, ale zastosować można je również w sytuacjach nieoczywistych. Zanim zdradzimy wszystkie tajemnice sulfogwajakolu, posłuchajmy o jego fascynującej historii, przede wszystkim zaś o… prawie świętym drzewie, które jest dla nas punktem wyjściowym!

Co wspólnego ma syntetyczny sulfogwajakol z gwajakowcem lekarskim?

Co wspólnego ma syntetyczna substancja: sulfogwajakol z gwajakowcem lekarskim (Guaiacum officinale L.)? W Stanach Zjednoczonych to powszechnie znane drzewo ozdobne, jego kwiat to narodowy symbol Jamajki.

Guaiacium officinale w Ogrodzie Botanicznym w Lukce we Włoszech. Fot. Autorów

Do budowy statków i… produkcji młotków sędziowskich

Na stanowiskach naturalnych jest jednak rzadki, eksploatowany był bowiem niegdyś ze względu na bardzo twarde drewno, którego miarą wytrzymałości jest fakt, że używa się go nie tylko do budowy kadłubów statków, ale i do wytwarzania… młotków sędziowskich!

Nie dziwmy się zatem, że rozdrabnianie drewna gwajakowego było trudne, o czym pisał zresztą profesor Bronisław Koskowski w pierwszym tomie pomnikowej „Nauki o sporządzaniu leków i ich postaciach” (1927), sugerując stosować do tej czynności w aptece… siekierę! Myliłby się jednak ktoś sądząc, że tylko twardości zawdzięczało drewno gwajakowe zastosowanie do budowy statków. Powód był inny: zawiera ono tak dużo żywicy (do 25%) i olejku eterycznego (ok. 6%), że nie wymaga konserwacji!

Nietrudno się domyślić, że z tych samych względów drewno gwajakowca może być wykorzystywane leczniczo i zdawali sobie z tego sprawę już Indianie, stosując guayac, czyli drewno gwajakowca do oczyszczania i odtruwania organizmu poprzez charakterystyczny mechanizm działania, opierający się na jednoczesnym działaniu napotnym, moczopędnym i pobudzającym wydzielanie gruczołów ślinowych.

Jak działało „drewno życia”?

W XVI wieku stosowane do tej pory przez Indian drewno gwajakowca wkroczyło do medycyny i farmacji europejskiej, oczywiście za sprawą konkwistadorów i bardzo szybko zyskało sobie miano „drewna życia” (lignum vitae) lub „świętego drewna” (lignum sanctus). Jak działało? Głos oddajmy Rafałowi Czerwiakowskiem i zacytujmy jego wiekopomne „Opisanie roślin dwulistniowych” z 1860 roku: od początku 16-go stulecia znaném już jest w Europie, to niegdyś prawie za święte poczytywane drzewo – korzenia i pnia – żółte, twarde, żywiczne (…) zwano go drzewem gwajakowém albo świętém oraz francuzkiém – lignum guajaci v. sanctum; a jako mocno pobudzające, przysparzające wszystkie wydzieliny i wydaliny zwłaszcza poty i mocz, oraz ułatwiające wymianę pierwiastków w ustroju ludzkim, – zadawano prawie za błogosławiony lék w kile, szczególniéj téż zastarzałéj i połączonéj z cierpieniami z nadużycia rtęci, także w bólach gośćcowych i dnawych, zastoinach brzusznych, w wszelkich wyrzutach przeciągłych, wrzodach, bólu zębów.

Drewno gwajakowe w opisie Wilhelma Zajączkowskiego

Podobne informacje przytacza również Wilhelm Zajączkowski w cytowanym przez nas tradycyjnie „Komentarzu do VII wydania farmakopei austrjackiej” (1895), w monografii „Lignum Guajaci. Drewno gwajakowe”: Gwajakowiec znany w Europie od r. 1508, wprowadził w poczet leków Gonsalvo Ferrand, zastosowanie jednak tego drewna przeciw kile o wiele dawniej znali już mieszkańcy wyspy St. Domingo. Drewno gwajakowe wchodziło w skład farmakopealnych „Species Lignorum”, czyli „Mięszanina drewek”:

Korzenia łopianu (Radix Bardanae) i
Korzenia sarsaparylli po pięćdziesiąt gramów (50 grm.),
Korzenia słodniowego (Radix Liquiritiae) i
Czerwonego drewna sandałowego po dwadzieściapięc gramów (25 grm.),
Drewna jałowcowego (Lignum Juniperi),
Drewna gwajakowego (Lignum Guajaci) i
Korzenia sasafrzanowego po sto gramów (100 grm.),

zmieszać należy poprzód należycie pokrajane.

Czytaj także: Preparaty galenowe – roztwory wodne i etanolowe, syropy.

Strona 1 z 6
12...6Następny
Tagi: sulfogwajakol
UdostępnijPodziel się

Chcesz otrzymywać powiadomienia o najważniejszych aktualnościach?

WYŁĄCZ
mgr farm. Joanna Bilek

mgr farm. Joanna Bilek

Joanna Bilek – magister farmacji, wychowana na zapleczu cefarmowskiej apteki wraz z mlekiem matki-farmaceutki wyssała miłość do roślin leczniczych i samodzielnego sporządzania leków. Na łamach czasopism aptekarskich, ogólnopolskich periodyków ekologicznych i lifestylowych opublikowała prawie dwieście artykułów (w tym blisko pół setki w „Aptekarzu Polskim”), poświęconych m.in. naturalnym metodom leczenia, medycynie alternatywnej, surowcom zielarskim i przyprawowym, właściwościom odżywczym owoców i warzyw. Dzielone z mężem Maciejem zamiłowanie do podróży zamieniła obecnie na wychowywanie dzieci – Mieczysława oraz Felicji i doglądanie własnego ogródka. W wolnych chwilach maluje akwarele, uwieczniając z natury rośliny lecznicze i tworząc tym samym ilustracje do swoich artykułów, destyluje olejki eteryczne, fermentuje liście rozmaitych gatunków na herbatki „liściówki”, tworzy i sprawdza na sobie i rodzinie kosmetyki domowej roboty.

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

Maciej Bilek – magister farmacji, doktor nauk farmaceutycznych, doktor habilitowany nauk leśnych. Temu nietypowemu połączeniu patronują przodkowie: ojciec Jerzy – farmaceuta, dziadek Mieczysław – docent doktor medycyny oraz prapradziadek Jan Nepomucen i praprapradziadek Józef – leśniczowie. Autor ponad stu publikacji naukowych, poświęconych m.in. chemizmowi, toksykologii i przetwórstwu soku brzozowego, fitochemii leśnych roślin leczniczych, zanieczyszczeniom wód studziennych, właściwościom żywieniowym płynnych środków spożywczych oraz owoców i warzyw. Autor ponad dziewięciuset (w tym ponad dwustu dla „Aptekarza Polskiego”) artykułów popularno-naukowych, dotyczących m.in. historii farmacji i medycyny, receptury aptecznej, zielarstwa i ziołolecznictwa, chemii i toksykologii żywności oraz chorób zakaźnych. Autor kilkunastu książek na temat dziejów prowincjonalnych aptek i historii farmacji w południowej Polsce. Pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego, wykładowca przedmiotów związanych m.in. z dietetyką, żywnością funkcjonalną, suplementami diety, surowcami leśnymi, analizą instrumentalną i zielarstwem. Najważniejszym jednak terenem działalności jest zabawa z dziećmi – Mieczysławem i Felicją.

Powiązane artykuły

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 3

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 3
Autordr hab. Maciej Bilek, prof. UR

To już ostatni odcinek cyklu „Z receptariuszami dookoła świata”! Dzisiejsze spotkanie poświęcamy francuskojęzycznym receptariuszom opublikowanym na stronie Centre hospitalier universitaire...

Czytaj więcejDetails

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 2

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 2
Autordr hab. Maciej Bilek, prof. UR

W przedostatnim odcinku cyklu „Z receptariuszami dookoła świata” omawiamy receptariusz szpitalny z prowincji Nowa Szkocja. Pokazuje nam on znakomicie charakter...

Czytaj więcejDetails
Następny wpis
Polskie Towarzystwo Okulistyczne zachęca do diagnostyki okulistycznej i leczenia zaćmy

Polskie Towarzystwo Okulistyczne zachęca do diagnostyki okulistycznej i leczenia zaćmy

Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego

Przeczytaj również

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 224

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 224

Farmaceuci – niewykorzystany potencjał systemu szczepień dorosłych

Farmaceuci – niewykorzystany potencjał systemu szczepień dorosłych

Problemy i wyzwania związane z podaniem dziecku leku

Problemy i wyzwania związane z podaniem dziecku leku

Porozmawiajmy o… „zielonych receptach” [WYWIAD]

Porozmawiajmy o… „zielonych receptach” [WYWIAD]

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 3

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 3

Znajdź nas na Facebooku!

Subskrybuj powiadomienia

Nie przegap nowych wpisów - zapisz się na powiadomienia!

Zapisz się na powiadomienia
  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu i Polityka Prywatności
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do Regulaminu Serwisu i Polityki Prywatności.
Rezygnuję
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do Regulaminu serwisu i Polityki Prywatności.
Rezygnuję
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aptekarz Polski
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 223 (201e)
  • Akademia Aptekarza Polskiego – szkolenie [punkty edukacyjne]
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Receptura
  • Trendy
  • Prawo
  • Farmacja szpitalna
  • WIDEO
  • Podcasty
  • WYWIADY
  • Opinie ekspertów

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Ta strona korzysta z plików cookies. Kontynuując korzystanie z tej witryny, wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Zapoznaj się z naszą Regulaminem serwisu i Polityką Prywatności.