Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • EKSPERCISprawdź
  • SZKOLENIAWeź udział
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • WYWIADYPrzeczytaj
  • EKSPERCISprawdź
  • SZKOLENIAWeź udział
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • WYWIADYPrzeczytaj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Receptura

Surowce recepturowe dawniej i dziś – nalewka konwaliowa

mgr farm. Joanna Bilekdr hab. Maciej Bilek, prof. URAutormgr farm. Joanna Bilekidr hab. Maciej Bilek, prof. UR
30/07/2022
Surowce recepturowe dawniej i dziś - nalewka konwaliowa

fot. Canva.com

Zgodnie z zapowiedzią, w ramach cyklu „Surowce recepturowe dawniej i dziś”, rozpoczynamy omawianie „recepturowych” nalewek. Pierwszą będzie nalewka konwaliowa, stanowiąca składnik mikstur zapisywanych nie tylko na „serce”, ale też na „uspokojenie”. Czy historia oraz najnowsze źródła potwierdzają obydwa zastosowania? Zapraszamy do lektury!

Roślina dla miłej woni powszechnie lubiana

Tak właśnie komplementował konwalię majową Leonard de Verdmon Jacques w swej znanej i cenionej „Kuracji roślinnej” (1914), stanowiącej 1050 wypróbowanych rad i wskazówek jak leczyć w 150 chorobach ziołami i środkami domowymi. W czasie owym stosowano w lecznictwie przede wszystkim ziele konwalii. Doczekało się ono monografii farmakopealnej m.in. w „Farmakopei Austriackiej VIII” i – oczywiście – omówienia w „Komentarzu do ósmego wydania Farmakopei Austryackiej” (1907). Surowcem farmakopealnym było ziele zebrane w czasie kwitnienia i zasuszone, składające się z liści i łodyg kwiatowych.

Autor „Komentarza…”, docent Ignacy Lemberger wyjaśniał, że konwalia zawiera konwalarynę i konwalamarynę; pierwsza rozkłada się z kwasami rozcieńczonymi na cukier i konwalamarynę, druga w tych samych warunkach na konwalamaretynę. Lemberger podkreślał przy tym: ziele konwalii należy do leków, które należy przechowywać oddzielnie od innych a wydawać tylko na przepis lekarski. I od razu wyjaśniał: istoty zawarte w konwalii są lekami względnie truciznami sercowemi i działają analogicznie jak naparstnica, ciemierzyca, miłek wiosenny, strofantus.     

Nalewka konwaliowa jako nowość w arsenale środków leczniczych

W przeciwieństwie do ziela konwalii nalewka konwaliowa nie była stosowana zbyt często, skoro „Wiadomości Farmaceutyczne” z 1922 roku (nr 3) pisały o niej jak o nowości w arsenale środków leczniczych, pozostającej jeszcze na etapie badań naukowych: do farmakologicznego określenia wartości Convallarias majalis znaleziono nowy przyczynek. Wykryto mianowicie, iż roślina ta ma nadzwyczaj wysoką zawartość czynnego glykosidu sercowego. Cyfra dozy dla żaby jest pięć razy wyższa, niż przy Digitalis. Podkreślano przy tym, że wartość (walor) podlega znacznym wahaniom, zależnie od pochodzenia. I co dla nas i dla tematu niniejszego artykułu najważniejsze: najodpowiedniejszą formą, jest tynktura, której wartość działającą w obrębie określonych granic, musi być ściśle ustalona.

Monografia farmakopealna, czyli konwaliowy zawrót głowy!

W przeciwieństwie do „Farmakopei Austriackiej VIII”, opublikowana w roku 1937 „Farmakopea Polska II” zawierała monografię nie ziela zebranego w czasie kwitnienia i zasuszonego, a… „Kwiatostanu konwalii”, Inflorescentia Convallariae (syn. kwiat konwalii, Flos Convallariae). Kwiatostan miał być zebrany przed zupełnym rozwinięciem się kwiatów. Surowcem były kwiatostany wysuszone, pozbawione dolnej części głąbika, poniżej ostatniego dolnego kwiatu.

Czytaj także: Historia farmacji uczy nas… że mamy powody do dumy.

Monografia nalewki konwaliowej w FP II

W „Farmakopei Polskiej II” zamieszczono również monografię „Nalewka konwaliowa” (Tinctura Convallariae, synonim: Alcoholatura Convallariae majalis), którą charakteryzowano następująco: nalewka konwaliowa jest brunatno-zielona, o smaku gorzkim, aromatycznym. Miała unormowany ciężar właściwy (0,910 – 0,915) oraz suchą pozostałość (2,5% – 2,8%). Podano także prostą próbę chemiczną: 5 cm3 nalewki odparować do sucha na łaźni wodnej, pozostałość rozpuścić w 5 cm3 wody i przesączyć; przesącz, po dodaniu roztworu taniny, silnie mętnieje. „Najwyższa dawka jednorazowa” wynosić mogła 1,25 g zaś „Najwyższa dawka dzienna” 3,75 g.

To jednak nie te normy jakościowe i nie taki sposób dawkowania sprawiły, że treść monografii stanowiła dla aptekarzy wielkie zaskoczenie! Zwróćmy uwagę, że farmakopealny synonim „Nalewki konwaliowej” brzmiał: Alcoholatura Convallariae majalis. Zgodnie z definicją zamieszczoną w „Nauce o przyrządzaniu leków i ich postaciach” (1927) autorstwa profesora Bronisława Koskowskiego alkoholaturami (…) nazwano leki, przyrządzone na sposób nalewek (…), z tą różnicą, że do alkoholatur bierze się rośliny świeże.

Strona 1 z 6
12...6Następny
Tagi: konwalialeki sporządzane w aptecenalewka konwaliowarecepturasporządzanie lekówsurowce recepturowetechnologia postaci leku
UdostępnijPodziel się

Chcesz otrzymywać powiadomienia o najważniejszych aktualnościach?

WYŁĄCZ
mgr farm. Joanna Bilek

mgr farm. Joanna Bilek

Joanna Bilek – magister farmacji, wychowana na zapleczu cefarmowskiej apteki wraz z mlekiem matki-farmaceutki wyssała miłość do roślin leczniczych i samodzielnego sporządzania leków. Na łamach czasopism aptekarskich, ogólnopolskich periodyków ekologicznych i lifestylowych opublikowała prawie dwieście artykułów (w tym blisko pół setki w „Aptekarzu Polskim”), poświęconych m.in. naturalnym metodom leczenia, medycynie alternatywnej, surowcom zielarskim i przyprawowym, właściwościom odżywczym owoców i warzyw. Dzielone z mężem Maciejem zamiłowanie do podróży zamieniła obecnie na wychowywanie dzieci – Mieczysława oraz Felicji i doglądanie własnego ogródka. W wolnych chwilach maluje akwarele, uwieczniając z natury rośliny lecznicze i tworząc tym samym ilustracje do swoich artykułów, destyluje olejki eteryczne, fermentuje liście rozmaitych gatunków na herbatki „liściówki”, tworzy i sprawdza na sobie i rodzinie kosmetyki domowej roboty.

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

Maciej Bilek – magister farmacji, doktor nauk farmaceutycznych, doktor habilitowany nauk leśnych. Temu nietypowemu połączeniu patronują przodkowie: ojciec Jerzy – farmaceuta, dziadek Mieczysław – docent doktor medycyny oraz prapradziadek Jan Nepomucen i praprapradziadek Józef – leśniczowie. Autor ponad stu publikacji naukowych, poświęconych m.in. chemizmowi, toksykologii i przetwórstwu soku brzozowego, fitochemii leśnych roślin leczniczych, zanieczyszczeniom wód studziennych, właściwościom żywieniowym płynnych środków spożywczych oraz owoców i warzyw. Autor ponad dziewięciuset (w tym ponad dwustu dla „Aptekarza Polskiego”) artykułów popularno-naukowych, dotyczących m.in. historii farmacji i medycyny, receptury aptecznej, zielarstwa i ziołolecznictwa, chemii i toksykologii żywności oraz chorób zakaźnych. Autor kilkunastu książek na temat dziejów prowincjonalnych aptek i historii farmacji w południowej Polsce. Pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego, wykładowca przedmiotów związanych m.in. z dietetyką, żywnością funkcjonalną, suplementami diety, surowcami leśnymi, analizą instrumentalną i zielarstwem. Najważniejszym jednak terenem działalności jest zabawa z dziećmi – Mieczysławem i Felicją.

Powiązane artykuły

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 2

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 2
Autordr hab. Maciej Bilek, prof. UR

W przedostatnim odcinku cyklu „Z receptariuszami dookoła świata” omawiamy receptariusz szpitalny z prowincji Nowa Szkocja. Pokazuje nam on znakomicie charakter...

Czytaj więcejDetails

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 1

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 1
Autordr hab. Maciej Bilek, prof. UR

To już ostatni kraj, który odwiedzamy w ramach cyklu „Z receptariuszami dookoła świata”. Po okrążeniu całego globu stajemy znowu na...

Czytaj więcejDetails
Następny wpis
ZPHF: narasta ryzyko ograniczania częstotliwości dostaw leków do aptek

ZPHF: narasta ryzyko ograniczania częstotliwości dostaw leków do aptek

Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego

Przeczytaj również

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 2

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 2

I Śląski Kongres Medyczny

I Śląski Kongres Medyczny, Bielsko – Biała 25.04.2025 – 26.04.2025

Czy sezon infekcyjny już za nami?

Czy sezon infekcyjny już za nami? – podsumowanie epidemiologiczne 2024/2025

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 1

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 1

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 223 (201e)

Znajdź nas na Facebooku!

Subskrybuj powiadomienia

Nie przegap nowych wpisów - zapisz się na powiadomienia!

Zapisz się na powiadomienia
  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu i Polityka Prywatności
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do Regulaminu Serwisu i Polityki Prywatności.
Rezygnuję
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do Regulaminu serwisu i Polityki Prywatności.
Rezygnuję
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aptekarz Polski
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 223 (201e)
  • Akademia Aptekarza Polskiego – szkolenie [punkty edukacyjne]
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Receptura
  • Trendy
  • Prawo
  • Farmacja szpitalna
  • WIDEO
  • Podcasty
  • WYWIADY
  • Opinie ekspertów

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Ta strona korzysta z plików cookies. Kontynuując korzystanie z tej witryny, wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Zapoznaj się z naszą Regulaminem serwisu i Polityką Prywatności.