Jak postępują zmiany w układzie ruchu w przebiegu RZS?
Stan zapalny w stawach zazwyczaj ma charakter symetryczny, pojawiając się we wczesnym stadium choroby w stawach nadgarstka, rąk oraz stóp. W kolejnym etapie RZS, stan zapalny obejmuje większe stawy, takie jak kolanowe, biodrowe, łokciowe czy też ramienne. Zauważono, że stan zapalny znacznie częściej występuje w obrębie kończyn górnych aniżeli dolnych. W początkowym okresie rozwoju choroby można zaobserwować niekiedy zaczerwienienie skóry oraz wzrost temperatury w zmienionym chorobowo miejscu, a także obrzęk stawu, ból podczas jego ucisku oraz wysięk w stawie [5].
Jakie są czynniki ryzyka rozwoju RZS?
Przyczyna występowania reumatoidalnego zapalenia stawów nie została poznana, jednakże zaobserwowano, że zarówno czynniki środowiskowe jak i genetyczne wykazują wpływ na rozwój omawianego schorzenia. RZS prawdopodobnie rozwija się u osób z genetycznymi predyspozycjami na skutek zmienności genetycznej, modyfikacji epigenetycznych, a także czynników środowiskowych zainicjowanych jako następstwo przebytej infekcji lub urazu [2].
Wśród czynników ryzyka rozwoju RZS możemy wymienić również otyłość, palenie tytoniu, przyjmowane leki, ekspozycję na światło UV, niski poziom witaminy D, zmiany w mikrobiomie jelit, płuc, ust, infekcje oraz choroby przyzębia [2,6].
Jaki jest patomechanizm RZS?
Podczas reumatoidalnego zapalenia stawów dochodzi do zapalenia torebki stawowej składającej się z warstwy zewnętrznej (błona włóknista) oraz wewnętrznej (maziowa), które umiejscowione są pomiędzy odpowiednimi kośćmi. Zapalenie stawów jest inicjowane oraz podtrzymywane na skutek złożonych wzajemnych interakcji pomiędzy różnymi komórkami dendrytycznymi, makrofagami, neutrofilami, osteoklastami, limfocytami T, limfocytami B oraz fibroblastami.
Utrzymujący się przez dłuższy czas w stawie stan zapalny oraz obrzęk błony maziowej wywołują ból u pacjenta, natomiast przewlekły charakter tego procesu przyczynia się do rozrostu błony maziowej, tworząc tzw. „łuszczkę”. Łuszczka wykazuje negatywny wpływ na zdrowie pacjenta, gdyż oddziałuje na obszar powierzchni styku chrząstki i kości, przyczyniając się do ich degradacji oraz erozji [2].
Czytaj także: Farmakoterapia choroby zwyrodnieniowej stawów.
Rozpoznanie RZS – diagnostyka
Testy laboratoryjne na wczesnym etapie rozwoju RZS wykazują się stosunkowo niską czułością, jednak na istniejący stan zapalny na skutek rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów może wskazywać podwyższony poziom OB (odczyn Biernackiego) oraz białka CRP, nadpłytkowość, która może wystąpić w fazie schorzenia o wysokiej aktywności, bądź małopłytkowość, jako powikłanie polekowe, czy też podwyższone stężenie α-globulin w osoczu. Również autoprzeciwciała przeciw cytrulinowanym białkom (ACPA, ang. Anti-citrullinated protein antibody) [TB1] mogą być wykorzystane w celu rozpoznania choroby we wczesnym jej stadium, gdyż są one swoiste dla RZS [7].
W ramach diagnostyki RZS można poddać badaniu płyn stawowy, który w przypadku aktywnej choroby będzie charakteryzować się podwyższonym poziomem białka oraz liczbą leukocytów [7].
Czym jest czynnik reumatoidalny RF?
Czynnik RF jest czynnikiem reumatoidalnym i jego stężenie ulega podwyższeniu w sytuacji, gdy w organizmie rozwija się stan zapalny. Z tego też powodu czynnik RF może być wykorzystywany w celu monitorowania stanów powiązanych z RZS [7].
Odkrycie czynnika RF (rheumatoid factor) było dużym przełomem w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów. Czynnik ten występuje u około 70% pacjentów z rozpoznanym RZS, rzadziej na wczesnym etapie choroby. Niemniej jednak, czynnik RF może występować nawet na kilka lat przed pojawieniem się choroby, co świadczy o tym, że jego obecność może wskazywać na zwiększone ryzyko rozwoju tego schorzenia. Czynnik RF jest jednym z najpowszechniejszych markerów RZS, chociaż jego brak kategorycznie nie wyklucza choroby, natomiast obecność może sugerować inne choroby autoimmunologiczne [8].
Czytaj także: Leczenie chorób autoimmunologicznych w Polsce – szanse dla pacjentów i lekarzy a możliwości systemowe.