Pielęgnację skóry należy dostosować do pory roku. Warto wiedzieć, na jakie składniki postawić w letni czas, a jakich się wystrzegać i dlaczego. Latem najważniejsza jest ochrona przed promieniowaniem, które choć obecne cały rok, to jednak teraz jest najsilniejsze. Ważne także jest miejsce i czas spędzania wakacyjnych miesięcy. Inaczej będzie wyglądała pielęgnacja na wakacjach nad morzem z codziennymi kąpielami i plażowaniem, inne będą potrzeby skóry latem w mieście.
Pielęgnacja skóry latem w mieście
Najważniejszym letnim kosmetykiem jest krem z filtrami o szerokim spektrum ochrony, nie tylko UVB i UVA, ale także IR i UV-VIS. Zalecane jest, by stosować go cały rok, ale latem jest to szczególnie ważne. Dużym zagrożeniem są wolne rodniki odpowiedzialne za starzenie się skóry. Źródłem ich dużej ilości, obok promieniowania, jest smog obecny w dużych miastach. Dlatego pod krem warto używać serum bogatego w antyoksydanty np. witaminę C, E, kwas ferulowy, wyciąg z zielonej herbaty, niacynamid lub flawonoidy.
Co zmienić w letnim makijażu?
Spędzając wakacje w mieście dobrze jest także zmienić swoje nawyki dotyczące makijażu. Warto zastąpić podkład kremem BB, CC lub kremem koloryzującym z filtrem (z dopiskiem „tinted”). Ta ostatnia opcja jest najlepsza, gdyż daje skórze dodatkową ochronę. Takie produkty zawierają tlenki żelaza, które dobrze chronią skórę z melasmą. Nie powinien być to natomiast podstawowy produkt ochronny, gdyż z uwagi na obecność pigmentu nie nałoży się go w odpowiedniej ilości. Świetnie sprawdzi się za to jako zamiennik make-upu. W aptekach (i nie tylko) jest bardzo duży wybór kremów koloryzujących i istnieje możliwość ich dopasowania do rodzaju i koloru skóry.
Latem mniej kosmetyków znaczy lepiej
Latem warto ograniczyć liczbę produktów do makijażu, zmienić konsystencje z bogatych na lekkie lub stosować kosmetyki mineralne. Krem pielęgnacyjny można zastąpić kremem z filtrem. Na rynku jest wiele produktów do wyboru, które oprócz wysokiej ochrony przeciwsłonecznej mają dodatek substancji pielęgnacyjnych dedykowanych konkretnym skórom (np. do skóry trądzikowej, z przebarwieniami). Pozwala to ograniczyć ilość aplikowanych kosmetyków.
Pamiętaj o reaplikacji kremu z filtrem
Minimalizacja makijażu ułatwi też reaplikację kosmetyku promieniochronnego. Do powtórnego nałożenia można zastosować właśnie produkt koloryzujący lub podkład/ puder w kompakcie. Można też wklepać krem gąbką do makijażu lub użyć mgiełki. Wysokie temperatury i intensywne promieniowanie, ale także praca w klimatyzowanych pomieszczeniach sprzyjają odwodnieniu skóry, dlatego dobrze, by pielęgnacja wieczorna zawierała serum lub krem o działaniu silnie nawilżającym. Produkt powinien zawierać np. kwas hialuronowy, glicerynę, mocznik, kwas poliglutaminowy (PGA), trehalozę, mleczan sodu i aminokwasy.
Czytaj także: Czy można zapobiec starzeniu się skóry?
Pielęgnacja skóry na wakacjach w ciepłych krajach
W przypadku wyjazdu wakacyjnego w miejsce o dużym nasłonecznieniu pielęgnacja powinna być nieco inna. Warto mieć ze sobą krem z filtrem cały czas i dbać o regularną reaplikację co 2-3 godziny, nie tylko na plaży, ale też na spacerze czy podczas zwiedzania. Trzeba pamiętać o całym ciele, a nie tylko o twarzy. Z tego względu, o ile to możliwe, najlepiej zrezygnować z makijażu lub ewentualnie wybrać opcję kremu koloryzującego z filtrem. Należy unikać słońca w godzinach o największym nasłonecznieniu (11:00-15:00).
Kiedy krem z filtrem jest wodoodporny?
Jeśli planujemy kąpiele, to warto zwrócić uwagę na wodoodporność produktu. Jest on określany jako „wodoodporny”, jeśli SPF utrzymuje 50% swoich właściwości po 2 kąpielach (20-30 minut) w temp. 23-32oC, a „bardzo wodoodporny” po 4 takich kąpielach. Trzeba podkreślić, że taki produkt spełnia swą funkcję w wodzie, natomiast gdy wycieramy się po wyjściu z wody usuwamy też kosmetyk, należy więc ponownie się posmarować. W przypadku aplikacji bardzo ważna jest ilość, zwykle bowiem nakłada się za mało produktu. Prawidłowa ilość to: 1 łyżeczka na twarz i szyję, 2 łyżeczki na tułów (1 na klatkę piersiową, 1 na plecy), po 1 łyżeczce na nogę/rękę.
Ochrona i nawilżanie skóry
Opalanie, ale także kąpiele w morzu czy basenie, wysuszają skórę. Latem warto używać balsamów po opalaniu z linii słonecznych. Bardzo dobrze nawilżają skórę i mają lekką konsystencję. Są bogate w humektanty i składniki kojące skórę: glicerynę, pantenol, alantoinę, wyciąg z wąkrotki azjatyckiej, bisabolol, kwas glicyretynowy i sok z aloesu. Na wakacjach nie należy stosować produktów silnie działających typu kwasy AHA czy retinol, gdyż skóra jest narażona na długotrwałą ekspozycję na słońce. Jest to czas kiedy trzeba skupić się na ochronie i nawilżaniu.
Co spakować do wakacyjnej kosmetyczki?
- Produkt do oczyszczania – kremy z filtrem najlepiej usuwać w oczyszczaniu dwuetapowym, zatem najlepiej sprawdzi się zestaw: płyn micelarny, ”olejek” do mycia + pianka lub żel. Często takie produkty mogą być stosowane do całego ciała, co pozwala ograniczyć ilość kosmetyków w bagażu.
- Krem z filtrem do twarzy i ciała – kremy do twarzy oprócz właściwości promieniochronnych mają też właściwości pielęgnacyjne, zatem nie trzeba koniecznie stosować kremu pielęgnacyjnego pod krem z filtrem.
- Serum z antyoksydantami
- Produkt nawilżający po opalaniu – z reguły jest to jeden produkt do twarzy i ciała.
- Miniprodukty – pozwalają zaoszczędzić miejsce w walizce, warto spakować te przetestowane, dobrze tolerowane przez skórę. Próbki różnych produktów to zły pomysł, nie wiemy czy skóra nie zareaguje alergią na nowy kosmetyk lub podrażnieniem na częstą ich zmianę.
Ochrona włosów przed słońcem
Zaleca się też uwzględnić ochronę włosów, szczególnie, gdy są one rozjaśniane, farbowane lub suche. Wiele marek posiada dedykowane linie słoneczne, w skład których obok szamponów, odżywek i masek wchodzą godne polecenia mgiełki ochronne z filtrami UV i antyoksydantami.
Uwaga na perfumy i słońce
Trzeba uważać na wody toaletowe i perfumowane, które zawierają dużą ilość alkoholu, a także na olejek bergamotowy odpowiedzialny za powstawanie Breloque dermatitis. Jest to fotodermatoza pojawiająca się na bocznej powierzchni szyi, karku i dekoltu w postaci siateczkowatych, pasmowatych, brązowawych przebarwień.
Przed wakacjami zaplanuj peeling i depilację
Warto też odpowiednio wcześniej przed wyjazdem wakacyjnym zaplanować peeling i depilację, tak by skóra miała czas się zregenerować. Szczególnie istotne jest to w przypadku depilacji laserowej, po zabiegu nie wolno wystawiać skóry na działanie słońca przez minimum 2- 4 tygodnie.
Czytaj także: Kosmetyki naturalne – co warto o nich wiedzieć?
Jak bezpiecznie się opalić?
Mocna opalenizna to według niektórych, szczególnie starszych pokoleń, synonim udanych wakacji. Z medycznego punktu widzenia jest reakcją obronną skóry na promieniowanie. Na szczęście świadomość szkodliwości promieniowania rośnie, co widać chociażby po coraz większej popularności produktów z filtrami UV. W Polsce przeważa fototyp II i III. Im niższy fototyp (jaśniejsza karnacja), tym większa wrażliwość na promieniowanie i ryzyko poparzenia. Pierwsza ekspozycja na słońce poza godzinami największego nasłonecznienia nie powinna przekraczać (oczywiście z ochroną) 15 minut. Warto też już wiosną wprowadzić do diety produkty bogate w beta-karoten: marchew, pomidory, paprykę, bataty, melony, morele, brzoskwinie i mandarynki a także brokuły, szpinak i jarmuż. Ewentualnie suplementować go na kilka tygodni przed wakacjami w dawce 6 mg/dobę (przez minimum 2 tygodnie).
Samoopalacze i przyspieszacze opalania
Samoopalacz to produkt na bazie cukrów, z reguły dihydroksyacetonu (DHA), niekiedy też erytrulozy. Te substancje reagują z aminokwasami keratynocytów (reakcja Maillarda), czego wynikiem jest powstawanie melanoidyn (ciemnych kompleksów). Skóra zaczyna brązowieć po godzinie, kolor rozwija się do 6 godzin, a utrzymuje do 6 dni, potem naskórek naturalnie się złuszcza.
Samoopalacz to zdrowsza alternatywa dla „naturalnej” opalenizny, ale wymaga systematyczności. Skóra wcześniej musi być poddana depilacji i peelingowi , ponadto DHA nadaje skórze charakterystyczny zapach i powoduje przesuszenie, dlatego trzeba dbać o nawilżenie.
Przyspieszacze opalania mają w składzie substancje pobudzające wytwarzanie melaniny, aktywują się pod wpływem promieniowania i skracają czas brązowienia skóry. Przeznaczone są do skóry już opalonej.
Czytaj także: 10 najgorszych błędów w pielęgnacji skóry
Co warto wiedzieć o alergii na słońce?
Reakcją zdrowej skóry na promieniowanie jest opalenizna, poprzedzona niekiedy rumieniem słonecznym lub poparzeniem, zależnie od fototypu. Reakcją chorej skóry może być zaostrzenie zmian, na przykład w przypadku trądziku różowatego. Może także dochodzić do fotodermatoz, czyli reakcji skóry nawet na niewielkie dawki promieniowania. Z jakiego rodzaju fotodermatozami możemy mieć do czynienia?
Wielopostaciowe osutki świetlne
Wielopostaciowe osutki świetlne (PLE, polymorphic light eruption), to zmiany, które dotyczą do 10% populacji i uzależnione są głównie od promieniowania UVA. Powstają od 18 godzin do 5 dni po ekspozycji na słońce. Mechanizm tworzenia się PLE ma charakter nadwrażliwości typu opóźnionego na antygeny powstałe pod wpływem słońca. Pojawiają się w dzieciństwie i powracają sezonowo w okresie wiosennym, ustępują latem. PLE obecne są w miejscach odsłoniętych: na dekolcie, bocznej powierzchni szyi, ramionach i grzbietach rąk. Zmiany na twarzy, która jest eksponowana cały rok obserwuje się niezwykle rzadko.
W przypadku świerzbiączki letniej przeważają zmiany rumieniowe i obrzękowe, natomiast dla opryszczki ospówkowatej charakterystyczne są grudki, pęcherzyki i strupy.
Najskuteczniejsze leczenie stanowi fotochemioterapia UVA (ang. psolaren ultra-violet A – PUVA) lub UVB wąskopasmowym (ang. narrow band UVB – NBUVB) – rozpoczynana wczesną wiosną ze stopniowym zwiększaniem dawek. Stosuje się też preparaty przeciwświądowe i glikokortykosteroidy, a także leki przeciwhistaminowe. Konieczne są kremy z wysoką ochroną, warto także przyjmować beta-karoten.
Pokrzywka słoneczna
Pokrzywka słoneczna(Urticaria solaris), to zmiana skórna za którą odpowiada promieniowanie UVA, UV-VIS, w mniejszym stopniu UVB. Zmiany pojawiają się w ciągu kilku minut pod postacią swędzących bąbli pokrzywkowych w miejscach odsłoniętych i chronionych ubraniem. W terapii stosuje się leki antyhistaminowe i glikokortykosteroidy. PUVA i NBUVB są skuteczne, ale poprawa jest krótkotrwała.
Przewlekłe zmiany posłoneczne
Przewlekłe zmiany posłoneczne(Chronic actinic dermatitis) to przewlekłe zapalenie skórne w przebiegu którego występuje rumieniowe, wypryskowe, pogrubienie skóry z głębokimi bruzdami, złuszczaniem i towarzyszącym świądem. Występuje najczęściej w starszym wieku u osób narażonych na długotrwałą ekspozycję słoneczną. Do przewlekłej nadwrażliwości dochodzi w wyniku różnych mechanizmów immunologicznych. Do przewlekłych zmian posłonecznych zalicza się: przetrwałe odczyny świetlne, wyprysk słoneczny i Actinic reticuloid. To ostatnie schorzenie dotyczy głównie mężczyzn po 60 r.ż. i stanowi najcięższą postać przewlekłych zmian słonecznych. Pojawiają się one w miejscach odsłoniętych: twarz, kark, ręce. Wraz z upływem czasu rozwija się lichenizacja zmian, które niekiedy mogą przypominać chłoniaki. Leczenie stanowi terapia PUVA, beta-karoten, stosowanie kremów oraz ubrań z filtrem UV. W ciężkich przypadkach stosuje się immunosupresanty.
Fototoksyczne zapalenie skóry
Fototoksyczne zapalenie skóry (Phototoxic dermatitis) to ostre zapalenie skóry w wyniku działania substancji fotouczulającej i słońca. Zmiany przypominają ciężkie oparzenie słoneczne w miejscach odsłoniętych, substancje zwiększają wrażliwość skóry na promieniowanie, także nawet niewielka jego dawka może spowodować reakcję. Przykładem jest Breloque dermatitis, które powstaje w wyniku reakcji olejku bergamotowego i promieniowania UVA.
Fotoalergiczne zapalenie skóry
Fotoalergiczne zapalenie skóry (Photoallergic dermatitis)o podłożu immunologicznym, to zmiany wywołane reakcją fotoalergenu (stosowanego ogólnie lub miejscowo) z UVA. Po pierwszym kontakcie z alergenem i UV rozwija się fotonadwrażliwość, w skórze powstaje fotoalergen, który stymuluje odpowiedź immunologiczną, a po ponownej ekspozycji dochodzi do objawów klinicznych. Manifestuje się grudkami, pęcherzami, rumieniem w miejscach odsłoniętych i osłoniętych. Fotoalergiczne zapalenie skóry występuje znacznie rzadziej niż fototoksyczne. Leczenie to miejscowe glikokortykosteroidy, kremy z filtrami UV oraz unikanie fotoalergenu.
Inne zmiany skórne związane z ekspozycją na słońce
Fotodermatozy uwarukowane genetycznie to między innymi skóra pergaminowa i barwnikowa (Xeroderma pigmentosum) czy zespół Blooma. Pod wpływem promieniowania UV może dochodzić także do nasilenia zmian w trądziku różowatym, toczniu rumieniowatym, chorobach wirusowych skóry (opryszczka) i nowotworach skóry. Słońce może też zaostrzać przebieg łuszczycy, atopowego zapalenia skóry, łojotokowego zapalenia skóry, liszaja płaskiego i trądziku zwykłego.
Czytaj także: Co warto wiedzieć o ochronie przeciwsłonecznej?
Jakich kosmetyków unikać latem?
Należy unikać zabiegów laserowych, mezoterapii mikroigłowej, silnie złuszczających kwasów (takich jak pirogronowy, trójchlorooctowy, glikolowy) z uwagi na niebezpieczeństwo powstawania przebarwień. W przypadku kwasów można stosować tzw. kwasy „całoroczne”, które są dozwolone do użytku także latem. Zaliczamy tutaj między innymi kwas migdałowy, mlekowy czy azelainowy. Warto jednak pamiętać, że dopuszczalne jest ich stosowanie w przypadku typowego lata w mieście, ale nie leżenia na plaży po takich zabiegach. Po takim złuszczaniu należy bezwzględnie stosować najwyższą fotoprotekcję. Jeśli stosujemy retinol, nie ma konieczności odstawiania go na czas letni. Potem na nowo trzeba byłoby wykształcać tolerancję i czekać na efekty.
O czym pamiętać w letniej pielęgnacji skóry?
Letnia pielęgnacja powinna skupiać się przede wszystkim na ochronie skóry przed intensywnym promieniowaniem słonecznym. Przestrzeganie zasad zdrowego korzystania ze słońca pozwoli cieszyć się nie tylko urlopem, ale i zdrową skórą. Nie można zapominać, że promieniowanie w głównej mierze odpowiada za starzenie się skóry, dlatego trzeba rozsądnie korzystać ze słońca. Szczególnie ostrożnie powinni podchodzić pacjenci z fotodermatozami oraz osoby z różnymi chorobami skórnymi.
Bibliografia:
- Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, Edra Urban & Partner, Wrocław, wyd. 2- dodruk, 466s.
- Martini M-C, Kosmetologia i farmakologia skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007, 472s.
- Dadej I., Wołowiec J., The role of UVA of the skin pathology, Advances in Dermatology and Allergology/Postępy Dermatologii i Alergologii, 2003;20(3):170-175.
- Kujawska-Dębiec K., Broniarczyk-Dyła G., Review paper Selected skin diseases caused by sunlight exposure, Advances in Dermatology and Allergology/Postępy Dermatologii i Alergologii, 2008;25(2):61-65.
- Wolska H., Wolf-Makowska A., Misiak-Gałązka M., Solar urticaria, Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny, 2013;100(2):80-85.