Jakie są zalety przezskórnej podaży leków?
Podaż przezskórna należy do jednej z najprostszych i najlepiej akceptowanych przez pacjentów dróg podania leku [1]. Plaster transdermalny umożliwia podawanie substancji leczniczej ze stałą szybkością, co prowadzi do uzyskania jej stałego stężenia we krwi, które utrzymuje się dzięki aplikacji kolejnych dawek w określonym czasie. Ułatwia to leczenie chorób przewlekłych, zwłaszcza lekami o krótkim biologicznym okresie półtrwania (np. nitrogliceryną).
Uniknięcie nagłych skoków stężenia leku w osoczu, zmniejsza ryzyko występowania działań niepożądanych i zwiększa skuteczność terapii [1]. Mała częstotliwość aplikacji TTS zwiększa komfort leczenia, a tym samym poprawia jakość życia pacjenta. Ma to znaczenie szczególnie u osób, które mają trudności z regularnym stosowaniem leków, takich jak osoby starsze z demencją, przyjmujące wiele różnych leków w różnych porach dnia, czy osoby cierpiące na schizofrenię i inne zaburzenia psychiczne.
Do ważnych zalet transdermalnych systemów terapeutycznych należy ominięcie przewodu pokarmowego. Przezskórne podanie leku eliminuje działania niepożądane substancji leczniczej na przewód pokarmowy i interakcje z pokarmem. W przypadku plastrów transdermalnych nie dochodzi również do interakcji na poziomie wchłaniania z innymi lekami podawanymi doustnie. Substancja podana przezskórnie nie podlega efektowi pierwszego przejścia w wątrobie, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie efektu terapeutycznego po zastosowaniu niższych dawek, niż te podawane doustnie.
Teoretycznie, w przypadku złej tolerancji organizmu na lek lub przedawkowania, system można usunąć bardzo szybko (w przeciwieństwie np. do tabletek). Zdjęcie go ze skóry powoduje przerwanie dostarczania leku do organizmu, jednak należy pamiętać, że nie następuje natychmiastowe zahamowanie działania leku, ponieważ musi minąć pewien czas, zanim substancja lecznicza aktualnie obecna w skórze całkowicie wchłonie się do krwiobiegu. Plastry mają jednak pod tym względem przewagę nad innymi systemami terapeutycznymi. W przeciwieństwie do zastrzyków, czy implantów których efekt leczniczy może trwać przez kilka tygodni czy miesięcy, pacjenci i lekarze mogą codziennie decydować o zakończeniu leczenia.
Jakie są wady plastrów transdermalnych?
Wśród wad stosowania plastrów transdermalnych najczęściej wymienia się reakcje miejscowe takie jak:
– pokrzywka, świąd, rumień, obrzęd, pęcherze, alergiczne zapalenie skóry i podrażnienia w miejscu aplikacji;
– uszkodzenie skóry, szczególnie przy długim stosowaniu TTS w tym samym miejscu;
– możliwe działanie alergizujące;
– działanie niepożądane na skórę mogące się pojawiać z pewnym opóźnieniem.
Kolejną wadą systemów transdermalnych, jako postaci leku, są ograniczenia związane z przenikalnością leku przez skórę. Lipofilowość najbardziej zewnętrznej warstwy skóry (martwej warstwy rogowej) powoduje, że przenikaniu przez skórę ulegają głównie substancje lipofilowe, niepolarne (niejonowe) i o niskiej masie cząsteczkowej. Obecnie niewiele leków spełnia te kryteria i może być podana w formie plastra.
Nowoczesne metody zwiększania wchłaniania leków przez skórę, takie jak wspomaganie prądem elektrycznym czy też metody omijające barierę warstwy rogowej, dają nadzieję na zwiększenie w niedługim czasie zakresu aplikowanych przezskórnie substancji leczniczych i poszerzenie obszarów zastosowań terapeutycznych.
Najważniejsze zasady stosowania plastrów transdermalnych
Plastry transdermalne to stosunkowo nowa postać leku, dlatego wielu pacjentów nie zna podstawowych zasad ich stosowania. Farmaceuta przed wydaniem takiego leku zawsze powinien upewnić się, że pacjent został poinformowany o tym, gdzie nakleić plaster, jak często należy go zmieniać oraz jak postępować, by nie zaburzać wchłaniania leku. Warto też wiedzieć nieco więcej, aby móc odpowiedzieć pacjentowi na każde nurtujące go pytanie. Czytaj więcej: Technologia postaci leku i biofarmacja w kilku łatwych krokach.