Lista WHO priorytetowych patogenów lekoopornych
W 2017 roku WHO opublikowało listę 12 priorytetowych patogenów, dla których konieczne jest opracowanie nowych leków. Drobnoustroje te podzielono na 3 grupy:
1 – priorytet krytyczny: Acinetobacter baumannii, Pseudomonas aeruginosa i Enterobacteriaceae – oporne na karbapenemy;
2 – priorytet wysoki: Enterococcus faecium – oporny na wankomycynę, Staphylococcus aureus – oporny na metycylinę i wankomycynę, Helicobacter pylori – oporny na klarytromycynę, Campylobacter spp., Neisseria gonorrhoeae i Salmonella – oporne na fluorochinolony;
3 – priorytet średni: Streptoococcus pneumoniae – niewrażliwy na penicylinę, Haemophilus infulenzae – oporny na ampicylinę i Shigella spp. oporny na fluorochinolony.
Ta lista ma pomóc krajom w wytypowaniu kierunków wsparcia procesu powstawania nowych antybiotyków. Problem jednak w tym, że o ile rosnąca antybiotykooporność jest faktem, to rządy ograniczają wydatki refundacyjne i powszechne stosowanie tanich, starych leków, potęguje to zjawisko. Opracowanie nowego leku jest kosztowne i długotrwałe, a antybiotyki stosowane są krótko, więc inwestycja ma małe szanse na zwrot. Życie takiego preparatu też może być krótkie, bo bakterie potencjalnie mogą wytworzyć na niego oporność. W ostatnich latach spada więc liczba producentów zainteresowanych opracowywaniem nowych antybiotyków, a działania mające stymulować badania w tym obszarze, pozostają niewystarczające. Czytaj więcej: Zapobieganie antybiotykooporności drobnoustrojów – wytyczne postępowania.
Układ odpornościowy człowieka a działanie antybiotyków
Zgodnie z danymi podanymi w styczniu 2020 roku przez pismo Lancet, antybiotykooporność odpowiada za 19,7% zgonów na świecie i zabija 10 milionów ludzi rocznie. Wliczono bowiem w tę statystykę terapie kończące się niepowodzeniem, a dotyczące posocznicy. To niepowodzenie terapii ma związek z dysfunkcją układu odpornościowego chorego. Dzieje się tak, ponieważ komórki immunologiczne człowieka muszą wspomagać antybiotyk, by terapia zakończyła się sukcesem.
Mechanizm niepowodzenia terapeutycznego wiąże się z adaptacyjnym, a nie genetycznym typem oporności bakteryjnej. Próba ograniczenia tego zjawiska to pierwsza spośród kilku alternatyw dróg ochrony antybiotyków. Badano między innymi korelację powodzenia terapeutycznego u chorych na gruźlicę w typowej terapii lub w połączeniu z witaminą D i fenylomaślanem. Wyniki wydają się być obiecujące. Bezpośredni wpływ na stymulację odpowiedzi immunologicznej i budowanie odporności to jeden z pomysłów na zmniejszenie zapotrzebowania na leki przeciwbakteryjne. W takim celu stosuje się też leki immunomodulujące czy aktywujące makrofagi.
