Które leki zaburzają wchłanianie lewotyroksyny?
Zaburzenie wchłaniania lewotyroksyny w przewodzie pokarmowym może nastąpić wskutek chelatowania cząsteczek lewotyroksyny np. przez sole żelaza, sole wapnia, sekwestranty kwasu żółciowego (cholestyramina, kolesewelam), leki zobojętniające kwas żołądkowy zawierające glin, simeticon czy sukralfat.
W przypadku preparatów chelatujących zalecany jest jak najdłuższy odstęp pomiędzy przyjmowanymi lekami, nawet do 4-5 godzin. Wchłanianie zaburzają również leki podwyższające pH soku żołądkowego – inhibitory pompy protonowej (IPP) i antagoniści receptora H216,8. Badania nad wpływem stosowania IPP na absorbcję LT4 były niejednoznaczne, przy krótkotrwałym stosowaniu IPP (około 1 tygodnia) nie zauważono zmian w absorpcji LT4, jednak przy przewlekłym stosowaniu obserwowano wzrost TSH. Konieczne są dodatkowe badania pozwalające na bardziej jednoznaczne stwierdzenie, czy interakcja ta ma znaczenie kliniczne [17, 8, 18, 19].
Czy można bezpiecznie stosować zamienniki preparatów lewotyroksyny?
Niezalecana jest zamiana stosowanego preparatu na preparat innej firmy, bądź też innej formulacji. W badaniach u dzieci zaobserwowano istotną statystyczne różnicę w stężeniu TSH po zastosowaniu zamiennika wcześniej stosowanego produktu. U osób dorosłych nie były przeprowadzone takie badanie, jednak zaleca się ostrożność, a w przypadku zamiany ponowną ocenę wartości TSH [20, 8].
Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy może być leczona przez stosowanie tyreostatyków, terapię jodem radioaktywnym lub operacyjne usunięcie nadczynnej tkanki gruczołu tarczowego. Terapią z wyboru przy braku przeciwwskazań jest leczenie farmakologiczne tyreostatykami (nie krócej niż 18 miesięcy).
Stosowanie tyreostatyków
Lekami stosowanymi w leczeniu nadczynności tarczy są tiamazol i propylotiouracyl, a w niektórych krajach karbimazol, będący prekursorem tiamazolu. Tiamazol powinien być lekiem z wyboru, z wyjątkiem pierwszego trymestru ciąży, gdzie stosuje się propylotiouracyl (większe przenikanie tiamazolu przez łożysko), a także podczas burzy tarczycowej oraz małej odpowiedzi na leczenie tiamazolem. Przelicznik dawki tiamazolu do propylotiouracyl to 1:20. Czas do uzyskania eutyrozy w przypadku tiamazolu to 3-6 tygodni, a dla propylotiouracylu: 10-17 tygodni [2].
Jak prawidłowo stosować tyreostatyki?
Oba leki dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego, okres półtrwania propylotiouracylu wynosi 1,5-2 godzin, a timazaolu 6-13 godzin. Dodatkowo tiamazol magazynowany jest w tarczycy, dlatego jego działanie może trwać nawet około 36-72 godzin.
Tiamazol może być podawany raz dziennie, podczas gdy propylotiouracyl zwykle 2-3 razy dziennie. Gdy potrzebna jest szybsza kontrola biochemiczna u pacjentów z ciężką tyreotoksykozą, można rozważyć stosowanie tiamazolu w dwóch dawkach podzielonych.
Leki powinno przyjmować się rano podczas śniadania lub po śniadaniu, w celu zmniejszenia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego [21, 22]. Działanie tyreostatyków ujawnia się po około 1 do 3 tygodni, ponieważ hamują one tworzenie hormonów tarczycy, ale nie wpływają na ich wydzielanie. Początkowa dawka powinna być wyższa i stopniowa redukowana.
Jakie są działania niepożądane terapii tyreostatykami?
Ogólnie działania niepożądane terapii tyreostatykami można podzielić na powszechne, niewielkie alergiczne skutki uboczne (rumień, pokrzywka) oraz rzadkie, ale poważne zdarzenia alergiczne i toksyczne, takie jak agranulocytoza, zapalenie naczyń lub uszkodzenie wątroby [7]. Przy wystąpieniu niewielkich alergii zaleca się zastosowanie leku przeciwhistaminowego, można również rozważyć zamianę na inny tyreostatyk.
Kiedy należy zachować szczególną ostrożność i przerwać terapię?
Pacjentów należy poinformować o możliwych skutkach ubocznych stosowanej terapii oraz o konieczności niezwłocznego poinformowania lekarza, jeśli wystąpi u nich świądowa wysypka, żółtaczka, odbarwione stolce lub ciemny mocz, bóle stawów, bóle brzucha, nudności, zmęczenie, gorączka, zapalenie gardła lub zakażenia układu moczowego. Objawy te mogą świadczyć o agranulocytozie lub uszkodzeniu wątroby.
Nie powinno się stosować salicylanów i zawsze gdy wystąpi gorączka i ból gardła konieczne jest wykonanie morfologii krwi. Pacjent powinien być pouczony, aby natychmiast odstawić lek i skonsultować się z lekarzem, jeśli wystąpią powyższe objawy. Działania niepożądane są zależne od dawki i występują częściej u pacjentów leczonych propylotiouracylem [7].
Jakie są inne leki stosowane u osób z nadczynnością tarczycy?
U pacjentów z objawową tyreotoksykozą, zwłaszcza u osób w wieku podeszłym oraz u chorych z częstości akcji serca powyżej 90 uderzeń na minutę lub ze współistniejącą chorobą układu krążenia, stosuje się tzw. blokadę beta-adrenergiczną, a w przypadku przeciwwskazań do stosowanie β-blokerów podaje się werapamil lub dilitiazem [7]. Inne leki zmniejszające syntezę hormonów tarczycy, ale niestosowane rutynowo ze względu na działania niepożądane to: węglan litu, nadchloran sodu, jod w jodku potasu i GKS [2].
Czy zalecane jest stosowanie dodatkowych preparatów u pacjentów z chorobami tarczycy?
Z uwagi na brak jednoznacznych badań nie zaleca się suplementacji dodatkowymi preparatami. U chorych na niedoczynność tarczycy w krajach, gdzie nie stwierdza się niedoborów jodu nie zalecana jest dodatkowa podaż, za wyjątkiem kobiet w ciąży [23, 8]. U chorych przygotowywanychdo zabiegu tyreoidektomii powinno się jednak wyrównać niedobór witaminy D w celu zapobiegania pooperacyjnej hipokalcemii [6].
Czytaj także: Jodoterapia.