Ostropest plamisty
Preparaty zawierające w swoim składzie wyciąg z ostropestu plamistego stanowią liczną grupę produktów aptecznych, na które pacjenci często i bardzo chętnie się decydują.
Ostropest plamisty (łac. Silybum marianum) jest jednoroczną bądź dwuletnią rośliną należącą do rodziny astrowatych (łac. Asteraceae), pochodzącą z rejonu śródziemnomorskiego, natomiast obecnie uprawiana jest na całym świecie. Roślina ta od wieków jest wykorzystywana w medycynie, znajdując zastosowanie głównie w przypadku problemów z wątrobą oraz pęcherzykiem żółciowym [6].
Ostropest plamisty przyczynia się do zmniejszenia powstawania wolnych rodników, hamuje proces peroksydacji lipidów oraz działa jako przeciwutleniacz. Ponadto, wykazuje się działaniem przeciwzwłóknieniowym na skutek hamowania wiązania czynników toksycznych z receptorami błonowymi hepatocytów [1]. Ostropest plamisty wykazuje również działanie ochronne wobec woreczka żółciowego oraz zapobiega wystąpieniu cholestazy poprzez hamowanie cAMP-fosfodiesterazy [2].
Wszystko, co trzeba wiedzieć o sylimarynie
Sylimaryna stanowi ekstrakt lipofilowy pozyskiwany z nasion oraz owoców ostropestu plamistego [2]. Sylimaryna zawiera w swoim składzie głównie flawonolignany, a także związki polifenolowe składające się z mieszaniny flawonoidów. Do głównych flawonolignanów możemy zaliczyć sylibinę i jej izomer izosylibinę, sylidianinę oraz sylikrystynę [6].
Związek ten wykazuje działanie przeciwko uszkodzeniom na skutek stresu oksydacyjnego, stanów zapalnych, miażdżycy naczyń krwionośnych, a także odgrywa istotną rolę w stabilizacji błon oraz regeneracji wątroby [1]. Czytaj więcej: Ostropest plamisty w schorzeniach wątroby.
Działanie sylimaryny
Sylimaryna charakteryzuje się szerokim zakresem działania. Dobrze sprawdza się w roli przeciwutleniacza, środka przeciwzapalnego, przeciwapoptycznego oraz wykazuje działanie przeciwzwłóknieniowe. Kontroluje także przepuszczalność błony hepatocytów, aby zapobiec przedostaniu się substancji toksycznych oraz wspiera proces regeneracji komórek wątroby [2].
Dane literaturowe dotyczące klinicznego zastosowania ekstraktów z ostropestu plamistego wskazują na ich zastosowanie podczas leczenia wielu różnych patologicznych stanów wątroby wśród których wymienia się m.in. wirusowe zapalenie wątroby, alkoholową oraz niealkoholową chorobę wątroby, schorzenia wywołane na skutek przyjmowania leków, bądź spowodowane obecnością toksyn, a także cholestazę [6].
Ochronny wpływ sylimaryny na wątrobę
Wiele przeprowadzonych badań naukowych opisuje rolę, jaką odgrywa sylimaryna w działaniu ochronnym względem wątroby. Dowiedziono, że sylimaryna stymuluje polimerazę RNA, przyczyniając się do zwiększenia produkcji rRNA, co z kolei wpływa na wzrost syntezy białek błonowych w celu zapewnienia stabilności błony komórkowej. Interakcje pomiędzy związkami flawonowymi sylimaryny, a polarnymi główkami fosfolipidów błon komórkowych hepatocytów zapobiegają peroksydacji lipidów. Ochronne działanie względem wątroby jest również wynikiem hamowania procesu syntezy leukotrienu B poprzez sylibinę występującą w sylimarynie [2].
Właściwości przeciwzapalne sylimaryny
Przeciwzapalne właściwości sylimaryny odgrywają bardzo ważną rolę w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby oraz marskości wątroby. Działanie przeciwzapalne wynika z hamowania wewnątrzwątrobowego jądrowego czynnika kappa B (NF-kB), co obniża cytokinę prozapalną TNF-alfa, interferon gamma (INF-gamma), interleukinę 2 (IL-2) oraz indukowalny tlenek azotu.
Podczas ekspozycji na alkohol, tetrachlorek węgla czy też inne związki o działaniu toksycznym, komórki gwiaździste wątroby w krótkim czasie ulegają przekształceniu w miofibroblasty, co może wpływać na włóknienie wątroby. Sylimaryna przyczynia się do wzrostu poziomu markera aktyny mięśni gładkich w celu wykrycia miofibroblastów oraz działa jako środek przeciwzwłóknieniowy w leczeniu toksyczności wątroby [2].
Farmakokinetyka sylimaryny
Sylimaryna ulega wchłanianiu w 20-50% po podaniu doustnym, natomiast 80% ulega wydaleniu wraz z żółcią. Zdecydowana większość badań naukowych skupia się na sylibinie, która stanowi główny składnik aktywny. Okres półtrwania sylibiny wynosi 6 godzin, po podaniu doustnym ulega ona w ilości 3-8% wydaleniu wraz z moczem, natomiast 20-40% jest metabolizowane jako pochodne siarczanów oraz glukuronianów i występuje w żółci. Reszta ulega wydaleniu w formie niezmienionej wraz z kałem [2].
Sylimaryna charakteryzuje się tolerancją na bardzo wysokim poziomie i jest związkiem, który nie wykazuje żadnych poważnych działań niepożądanych. W kilku przeprowadzonych badaniach na zwierzętach wykazano, że sylimaryna nie jest toksyczna nawet w przypadku zastosowania jej wyższych dawek [2].
Na podstawie licznych artykułów naukowych na temat sylimaryny można wywnioskować, że jest to związek wysoce skuteczny w leczeniu różnych dolegliwości ze strony wątroby. Z uwagi na stosunkowo niski koszt otrzymywania, łatwą dostępność oraz dużą wartość terapeutyczną, jest składnikiem często wykorzystywanym w wielu preparatach farmaceutycznych dostępnych na całym świecie jako lek z wyboru [2].