Rola niacynamidu w działaniu na skórę
Niacynamid (NA) to amidowa pochodna witaminy B3, czyli niacyny. Jest koenzymem regulującym powstawanie dwóch niezwykle ważnych biochemicznych kofaktorów: NAD i NADP.
Stężenie niacynamidu zwykle wynosi 2-10%, ale na rynku są już produkty z 20% zawartością. Działa przeciwzapalnie, immunostymulująco i regenerująco, wspomaga działanie filtrów UV. Stymuluje różnicowanie keratynocytów. Niacynamid zwiększa syntezę protein (keratyny, inwolukryny, filagryny), ceramidów i kwasów tłuszczowych, dzięki czemu wpływa korzystnie na barierę hydrolipidową oraz hamuje TEWL (transepidermal water loss – transepidermalną utratę wody). Pośrednio zwiększa produkcję kolagenu, a także zmniejsza produkcję nadmiaru glikozaminoglikanów. Hamuje transport melanosomów z melanocytów do keratynocytów. Poprzez te działania powierzchnia skóry staje się gładsza, bardziej elastyczna, zmniejszają się drobne zmarszczki spowodowane odwodnieniem, a skóra jest lepiej nawilżona i napięta.
Wyjątkową właściwością niacynamidu jest zmniejszenie związanego z wiekiem zażółcenia skóry spowodowanego reakcją Maillarda, która opiera się na spontanicznym utlenianiu i glikacji protein. Efekt nasila się z wiekiem i pogłębia żółtawy, ziemisty odcień skóry spowodowany glikacją.
Niacynamid jest składnikiem bardzo uniwersalnym. W dermatologii i kosmetologii stosuje się go w atopowym zapaleniu skóry, trądziku, także różowatym, łuszczycy i świądzie. Jest odpowiedni dla każdego rodzaju cery, jednak zależy w jakiej formule, stężeniu i z czym zostanie połączony. Jest stabilny, łatwo rozpuszczalny w wodzie, jest dobrze przyswajalny i tolerowany przez skórę.
Warto wspomnieć, że kwas nikotynowy także posiada powyższe właściwości, ale nie stosuje się go w kosmetykach z powodu jego działania wazodilatacyjnego powodującego intensywne zaczerwienienie i pieczenie skóry. Należy prawidłowo przechowywać kosmetyki z niacynamidem, gdyż zbyt długi czas, a także podwyższona temperatura sprzyjają powstawaniu niacyny.
Witamina E jako grupa antyoksydantów
Do grupy witaminy E należą tokoferole (α, β, γ, δ) i tokotrienole (α, β, γ, δ). Najwyższą aktywność biologiczną wykazuje α-tokoferol. Ma on ochronny wpływ na błonę komórkową – lipofilny fragment cząsteczki wbudowuje się w błonę fosfolipidową, a hydrofilny znajduje się bliżej jej powierzchni. Dzięki grupie hydroksylowej łatwo reaguje z wolnymi rodnikami i stabilizuje błony komórkowe. Działa przeciwzapalnie przez hamowanie syntezy prostaglandyny PGE2. Wchłania się przez gruczoły łojowe i wbudowuje w cement międzykomórkowy. Ma działanie przeciwobrzękowe, wygładzające, odżywcze, ujędrniające, kojące, nawilżające i uelastyczniające. Wspomaga kurację depigmentacyjną i chroni skórę przed rumieniem i obrzękiem wywołanym przez UVB.
Witamina E jest wrażliwa na światło i tlen, dlatego w kosmetykach używa się najczęściej estru: octanu tokoferylu, a także linolenianu α-tokoferylu i acetylosalicylanu tokoferolu (dobrze wchłaniający się przez skórę i włosy, często stosowany w produktach promieniochronnych). Witaminę E znajdziemy w wielu kosmetykach, bo jest powszechnie używana jako przeciwutleniacz zabezpieczający produkt. By skorzystała na tym nasza skóra, jej zawartość musi wynosić 1,5-3%. Niestety producenci rzadko podają informacje o ilościowej zawartości tej witaminy w produkcie. Czytaj więcej: Naturalna witamina E.
Betakaroten i idebenon
Doustny betakaroten kumuluje się w skórze i chroni ją przed rumieniem wywołanym przez UVB. Mało jest natomiast badań na temat ochronnego wpływu na fotostarzenie indukowane UVA. Badania udowodniły, że betakaroten stosowany na skórę dobrze przenika do naskórka i powoduje 10-krotne zwiększenie poziomu estrów retinylu, co dowodzi, że w naskórku zachodzi konwersja betakarotenu do estrów retinylu o działaniu antyoksydacyjnym. Czytaj więcej: Beta-karoten – naturalna witamina A.
Koenzym Q10
Koenzym Q10 to ważny antyoksydant o charakaterze lipofilnym. Jego zawartość w skórze spada z wiekiem. Neutralizuje nadtlenki lipidowe w błonach komórkowych. Często występuje w przeciwzmarszkowych kremach pod oczy, zazwyczaj w stężeniu 0,3%, ale ma barwę żółtą, co ogranicza jego użycie. W produkcji kosmetyków wykorzystuje się też jego syntetyczną pochodną – idebenon o mniejszej i łatwiej penetrującej cząsteczce. Czytaj więcej: Propedeutyka suplementów diety – koenzym Q10 (CoQ10).
Kwas ferulowy (FA)
Kwas ferulowy oprócz reagowania z wolnymi rodnikami jest inhibitorem enzymów, które generują wolne rodniki. Mechanizm polega na tworzeniu stabilnych rodników fenoksylowych przerywając kaskadę powstawania wolnych rodników. Jest także donorem wodoru, co jest szczególnie przydatne w ochronie kwasów tłuszczowych błony komórkowych – chroni je przed niepożądanym procesem autooksydacji.
Działa ochronnie na keratynocyty, fibroblasty, kolagen i elastynę. Hamuje melanogenezę, pobudza angiogenezę i poprawia gojenie się ran. Stosuje się go w produktach promieniochronnych. Zapobiega fotostarzeniu i rozjaśnia skórę. Jego działanie jest ograniczone trwałością, gdyż szybko ulega utlenieniu.
Resweratrol – najpopularniejszy polifenol
Resweratrol należy do najpopularniejszych polifenoli. Pochodzi z owoców czerwonych winogron. Jego unikatowość opiera się na aktywacji sirtuin. Sirtuiny to białka enzymatyczne regulujące żywotność, odporność na stres i zdolności regeneracyjne. Aktywność sirtuin spada z wiekiem. Resweratrol ma także działanie antyglikacyjne, co w połączeniu z antyoksydacyjnym sprawia, że ma bardzo szerokie spektrum działania. Czytaj więcej: Resweratrol – magia czerwonego wina.
Wyciąg z kory sosny nadmorskiej
Pycnogenol to wyciąg z kory sosny nadmorskiej (Pinus maritima, Pinus pinaster) bogaty w procyjanidyny i fenolokwasy. Występuje w kremach przeciwzmarszczkowych i promieniochronnych, ale częściej jest używany jako doustny suplement. Dodaje się go też często do past do zębów.
Inne surowce antyoksydacyjne
Do innych surowców o działaniu antyoksydacyjnym, używanych w kosmetykach należą m.in.: wyciąg z zielonej herbaty, sylimaryna, kwercetyna, kurkumina, hydrolizat ze skórki pomidora, olej z nasion marchwi i ekstrakt z łodyg szparagów.