Antyoksydanty w kosmetykach jako podstawa pielęgnacji

Zanieczyszczenie środowiska, smog czy promieniowanie UV – to zjawiska, których nie da się uniknąć. Narażeni na nie są nie tylko mieszkańcy dużych aglomeracji. Można jednak przeciwdziałać tym czynnikom i zniwelować ich niekorzystny wpływ na skórę. Cały czas bardzo popularne są kosmetyki antysmogowe czy anti-pollution, których głównymi składnikami są antyoksydanty. Z czego wynika ich dobroczynne działanie? Czy to tylko moda czy może wzrastająca świadomość?

Wolnorodnikowa teoria starzenia

Teoria według której za starzenie się odpowiadają wolne rodniki została sformułowana w 1956 roku przez Denhama Harmana, amerykańskiego chemika. O tempie procesu starzenia miałyby decydować czynniki endo- i egzogenne, czyli odpowiednio wewnątrz- i zewnątrzpochodne, które to indukują powstawanie wolnych rodników (WR). Czytaj więcej: Jak pielęgnować skórę w jesieni życia? oraz Receptura okiem praktyka. Starzenie się skóry. Możliwości recepturowe leczenia i pielęgnacji skóry pacjentów w wieku senioralnym.

Wolne rodniki, czyli reaktywne formy tlenu i azotu (ROS, Reactive oxygen species oraz RNS, Reactive nitrogen species) to m.in. tlen singletowy, anionorodnik ponadtlenkowy, rodnik peroksylowy, rodnik wodoronadtlenkowy, rodnik hydroksylowy, rodnik tlenku azotu czy anion nitrozylowy. Są one niestabilne i bardzo reaktywne, gdyż posiadają niesparowany elektron na powłoce walencyjnej. Dążą do uzupełnienia niedoboru elektronów atakując inne cząsteczki. Uzyskują dzięki temu stabilność, ale zarazem generują powstawanie nowych rodników.

Dochodzi do kaskady reakcji, w wyniku której zostają zaatakowane lipidy, białka i kwasy nukleinowe. Powstawanie wolnych rodników jest naturalnym procesem, niskie stężenia są fizjologiczne i pełnią rolę mediatorów. Zwiększają przepuszczalność naczyń włosowatych, indukują różnicowanie i apoptozę komórek, wpływają na ekspresję genów i regulują napięcie naczyniowe. Problem zaczyna się, gdy pod wpływem różnych czynników powstaje bardzo duża ilość wolnych rodników i enzymy obecne w komórkach są niewydolne.

Do tego rodzaju induktorów należą: promieniowanie UV, ekspozycja na dym papierosowy i zanieczyszczenie środowiska. W wyniku uszkodzeń komórka zostaje skierowana na drogę apoptozy. Stres oksydacyjny to właśnie zaburzona równowaga między wolnymi rodnikami a antyoksydantami.

Jak działają antyoksydanty?

Antyoksydanty przeciwdziałają powstawaniu nadmiaru wolnych rodników oraz unieczynniają już powstałe. Przeciwutleniacze można podzielić ze względu na sposób działania na enzymatyczne (dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza, peroksydaza glutationowa, reduktaza tioredoksynowa, reduktaza biliwerdynowa, diaforaza) i nieenzymatyczne (kwas askorbinowy, melanina, kwas dehydroliponowy, karnityna, tokoferole, karotenoidy, ubichinon, polifenole roślinne) lub ze względu na charakter cząsteczki na hydrofobowe (tokoferol, karotenoidy) i hydrofilowe (kwas askorbinowy, flawonoidy).