W latach dziewięćdziesiątych – w czasach moich studiów – wybraliśmy się całą grupą na juwenalia. Gdy z głośników zaczęły płynąć głośniejsze dźwięki, wybuchły petardy i trzaskały sztuczne ognie, ówczesny chłopak mojej koleżanki padł na ziemię, przykrył głowę rękami i zaczął się trząść.
Gdy udało się nam go uspokoić, powiedział, że zachowuje się w ten sposób odkąd wrócił z Jugosławii, w której trwała wojna. Wtedy po raz pierwszy na żywo zetknęłam się z zespołem stresu pourazowego, czyli PTSD (post-traumatic stress disorder).
Jakie doświadczenia życiowe mogą powodować stres i traumę?
Każdy człowiek doświadcza w swoim życiu sytuacji, które uznaje za trudne i traumatyczne. W związku z tym indywidualnie i subiektywnie ocenia stopień i natężenie trudności z którymi się zmaga. Pierwszą grupą problemów wywołujących napięcie emocjonalne są codzienne problemy, drugą tak zwane trudne wydarzenia życiowe i trzecią – sytuacje ekstremalne i trauma.
Codzienne problemy życiowe
Do grupy codziennych kłopotów można zaliczyć większość sytuacji, których na co dzień doświadczamy, na przykład spóźnienie się do pracy, nieporozumienia wśród domowników, opryskliwość współpracownika czy bałagan zrobiony przez dzieci.
Trudne wydarzenia życiowe
Drugą grupę stanowią wydarzenia życiowe, w których ciężar trudności sytuacyjnej jest zdecydowanie większy. W roku 1967 psychiatrzy Thomas Holmes oraz Richard Rahe opracowali skalę kilkudziesięciu sytuacji wywołujących silny stres. Każda pozycja w przygotowanym przez nich kwestionariuszu ma przypisaną określoną wartość, na podstawie której określa się miarę natężenia stresu. W skali od zera do 100, maksymalną ilość punktów i największe obciążenie stresem przypisuje się śmierci współmałżonka. Na drugim miejscu jest rozwód (73 punkty). Istotny stres może wywołać także ciężka choroba, zwolnienie z pracy czy zmiana miejsca zamieszkania. Co ciekawe, przyczyną stresu może być również ślub, awans czy ciąża.
Ekstremalne sytuacje życiowe i trauma
Aby móc mówić o traumie oraz sytuacjach ekstremalnych, człowiek musi doświadczyć wydarzeń, które swoim ciężarem są w stanie przytłoczyć niemal każdego, np. poważne zagrożenie życia lub zdrowia własnego lub bliskiej osoby. Mogą to być wydarzenia wywołujące gwałtowną zmianę, zagrażającą dotychczasowej egzystencji. Można tu wymienić śmierć członka rodziny, całkowitą utratą swojego mienia w wyniku katastrofy naturalnej czy pożaru, udział w działaniach wojennych, poważny wypadek, bycie świadkiem okrucieństwa i śmierci innych osób lub bycie ofiarą tortur, terroryzmu, napadu, gwałtu lub przestępstwa.
