Nie tylko choroby układu pokarmowego
Jak wspomnieliśmy we wstępie do niniejszego artykułu zastosowanie diety lekkostrawnej nie ogranicza się do schorzeń przewodu pokarmowego. Dieta lekkostrawna jest bowiem potężnym i uniwersalnym narzędziem, warunkującym skuteczność postępowania dietetycznego w bardzo wielu innych przypadkach! Zdanie to warto zapamiętać w sposób szczególny i rozpowszechniać je tak bardzo, jak to możliwe pośród pacjentów naszych aptek. Często to właśnie warunek lekkostrawności musi zostać spełniony, aby mogły zostać zrealizowane cele, od których zależy nie tylko zdrowie, ale i życie pacjenta! Tak, to mocne słowa!
Dieta lekkostrawna w dietach uzupełniających niedobory składników mineralnych
Diety uzupełniające niedobory składników mineralnych stosuje się z rozmaitych powodów. Najczęściej w związku z koniecznością uzupełnienia braków, które pojawiają się w wyniku zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej, bądź też w sytuacji, gdy konieczna jest zwiększona podaż składnika mineralnego w związku ze specyfiką przebiegu określonego schorzenia. Rzadziej diety o modyfikowanej podaży składników mineralnych stosuje się z obniżeniem podaży, najczęściej wtedy, gdy chory jest dany narząd i konieczne jest jego oszczędzenie. Diety te są stosowane bardzo często, a ich przykładów jest wiele i z pewnością każdy aptekarz słyszał już nie raz od swoich pacjentów, że prowadzą którąś z wymienionych poniżej diet.
Kiedy stosować diety bogate w potas, żelazo, wapń?
Dietę wysokopotasową stosuje się w przebiegu terapii wybranymi lekami moczopędnymi, w wyrównanej marskości wątroby, w kwasicach metabolicznych i – najczęściej – wskutek utraty potasu drogą przewodu pokarmowego, w częstych i obfitych wymiotach i biegunkach. Dieta bogatożelazowa z kolei jest częstym narzędziem w wyrównywaniu niedoborów w okresie ciąży i karmienia oraz w czasie intensywnego wzrostu młodego organizmu. Stosuje się ją także po intensywnych krwawieniach, w wybranych chorobach wątroby, skazach krwotocznych, zespołach złego wchłaniania, w chorobach pasożytniczych, ale też w nieprawidłowo komponowanej diecie wegetariańskiej. Pacjentki będące w wieku okołomenopauzalnym i postmenopauzalnym bardzo często stosują profilaktycznie dietę bogatowapniową, podobnie jak kobiety w okresie ciąży i karmienia, a także dzieci na etapach intensywnego wzrostu. Rzadziej jest ona narzędziem dietetycznym w zespołach złego wchłaniania, w okresie unieruchomienia i przy braku aktywności fizycznej.
Aptekarz oczywiście nie będzie układał wymienionych powyżej diet, uczynią to specjaliści, bądź też będą to pod ich okiem robić sami pacjenci, korzystając z materiałów edukacyjnych. Popularność tego typu postaw wzrasta bowiem, spada natomiast zaufanie do suplementacji diety, w ślad zresztą za oficjalnymi rekomendacjami czołowych instytucji branży żywnościowej i żywieniowej, które zalecają stosowanie suplementów diety wyłącznie w tych nielicznych sytuacjach, w których nie da się żywieniowo zrealizować podaży danego składnika odżywczego.
Rola diety lekkostrawnej w optymalnym wyrównywaniu niedoborów
Środki spożywcze bogate w żelazo, potas, czy wapń są oczywiście podstawą, bardzo często zapomina się jednak, że elementem wspólnym tych jakże od siebie odległych diet jest… lekkostrawność! Dieta bogatowapniowa realizowana tłustymi, ciężkimi serami dojrzewającymi i pleśniowymi, bądź też dieta bogatożelazowa w której spożywa się smażone lub pieczone mięso nie odniosą swoich zamierzonych rezultatów, bowiem pomimo bardzo wysokiej zawartości wapnia i żelaza w wymienionych środkach spożywczych, te składniki mineralne po prostu się nie wchłoną z przewodu pokarmowego, znajdując się w „ciężkostrawnej matrycy”. To właśnie powinna być nasza aptekarska przestroga, adresowana do wszystkich pacjentów stosujących diety o modyfikowanej podaży składników mineralnych: lekkostrawność, zapewniająca najwyższą dostępność!
Diety ograniczające podaż sodu, fosforu i potasu
Paradoksalnie lekkostrawne muszą być nie tylko diety, w których zwiększa się podaż składników mineralnych, ale także i te, w których musi być ona zmniejszona. Najczęściej praktykowana jest dieta niskosodowa o różnym stopniu ograniczenia podaży tego elektrolitu. Stosuje się ją m.in. w nadciśnieniu tętniczym, niewydolności krążenia, niewydolności nerek. Dieta niskofosforowa zalecana jest w przewlekłej niewydolności nerek, podobnie zresztą jak niskopotasowa, którą wprowadza się na etapie skąpomoczu i bezmoczu. Można byłoby pomyśleć, że w przypadku tych diet lekkostrawność nie jest już tak ważna. Wręcz odwrotnie! Przy dużych, celowych i zamierzonych ograniczeniach w podaży sodu, fosforu czy potasu, balansujemy często w granicach podaży, która zapewnia jeszcze prawidłową funkcję organów, dalsze jednak ograniczenia mogłyby skutkować niedoborem i fundamentalnie zaburzyć lub wręcz uniemożliwić ich działanie! To ogromne niebezpieczeństwo, a regularne spożywanie ciężkostrawnych źródeł składnika mineralnego może skutkować tragicznymi konsekwencjami. Źródła te również muszą być lekkostrawne, aby gwarantować, że ta często drastycznie zmniejszona ilość składnika mineralnego na pewno zostanie przez organizm przyswojona.
Czytaj także: Dieta w chorobach cywilizacyjnych – wybrane choroby przewodu pokarmowego.