Nowe nadzieje terapeutyczne
Dzisiejsze metody leczenia bielactwa nabytego nie gwarantują wystarczająco dobrych rezultatów, dlatego wciąż poszukuje się nowych szans związanych z efektywnym leczeniem. Nowymi kierunkami terapeutycznymi są przede wszystkim: immunoterapia celowana, redukcja stresu komórkowego i regeneracja melanocytów. Obiecujące sposoby leczenia można podzielić na: terapie farmakologiczne, terapie z użyciem czynników fizycznych oraz terapie łączone [3].
Terapie farmakologiczne
Wśród dobrze rokujących w bielactwie substancji czynnych można wymienić inhibitory kinazy janusowej (JAK, Janus activated kinases), inhibitory reduktazy 3-hydroksy-3‑metyloglutarylokoenzymu A (HMG-CoA) i analogi prostaglandyny F2α (PGF2α). Działanie doustnych i miejscowych inhibitorów kinazy janusowej (tofacitinibu i ruksolitynibu) polega na hamowaniu kinaz tyrozynowych, przez co następuje blokowanie wcześniej wspomnianej osi IFN-γ/CXCL10. Efektem tego jest tłumienie odpowiedzi autoimmunologicznej zależnej od limfocytów CD8+ i IFN-γ. Podobną aktywność posiadają inhibitory HMG-CoA, czyli popularne statyny (atorwastatyna, simwastatyna). One z kolei blokują aktywator transkrypcji STAT1, czego rezultatem jest również zatrzymanie funkcji osi IFN-γ/CXCL10. Dodatkowo zmniejszają produkcję cytokin prozapalnych, wymiatają wolne rodniki i promują wytwarzanie cytokin przeciwzapalnych. Analogi prostaglandyny F2α, takie jak latanoprost i bimatoprost, aplikowane na skórę, potrafią zwiększać namnażanie się komórek barwnikowych. Interesującą propozycją jest też immunoterapia celowana z użyciem ludzko-mysiego chimerycznego przeciwciała monoklonalnego anty-CD20 w postaci infuzji dożylnej [3].
Terapie z użyciem czynników fizycznych
Potencjalne możliwości terapeutyczne są także związane z dwiema nowymi metodami wykorzystującymi czynniki fizyczne. To mikro-fototerapia wąskopasmowa UVB oraz lasery UVA-1. Pierwsza metoda może doprowadzić do repigmentacji zmian bielaczych bez ryzyka dokuczliwych działań niepożądanych, zaś druga w swym mechanizmie wywiera hamujące działanie na odpowiedź immunologiczną i powoduje stymulację melanogenezy [3].
Terapie łączone
Perspektywy leczenia bielactwa nabytego uwzględniają też korzystne połączenia terapii, np.:
- mikro-fototerapia wąskopasmowa UVB + miejscowe leczenie farmakologiczne [3];
- wąskopasmowa terapia UVB + inhibitor kinazy janusowej lub inhibitor HMG-CoA lub analog prostaglandyny F2α [3];
- laser UVA-1 + analog prostaglandyny F2α [3];
- mikronakłuwanie skóry + 5-fluorouracyl [7].
Na znaczeniu może zyskać strategia oparta na modulatorach odporności i środkach przeciwzapalnych. Wielokierunkowe działanie terapii ma szansę zapobiec postępowi bielactwa, poprawić rekrutację i utrzymanie melanocytów oraz zapowiada poprawę i utrzymanie trwałej pigmentacji skóry [8].
Czytaj także: Antyoksydanty w kosmetykach jako podstawa pielęgnacji.
Podsumowanie
Mimo nieustających badań nad patomechanizmem bielactwa nabytego, nadal nie został on w pełni poznany, co może mieć odbicie w nie zawsze zadowalającej skuteczności współczesnych opcji terapeutycznych. Nowe proponowane metody leczenia, zwłaszcza te bazujące na hamowaniu ścieżki sygnałowej JAK/STAT, mogą okazać się krokiem milowym w terapii bielactwa nabytego [3]. Więc pod jakim znakiem stoi przyszłość? Dziś stawiam wielokropek, oczekując na dalszy rozwój badań…
Piśmiennictwo:
- [1] Putynkowska, Czubek, Bielactwo. Etiopatogeneza, obraz kliniczny oraz współczesne możliwości terapeutyczne, Kosmetologia Estetyczna, 2018 [Dostęp: 15.05.2022] http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/01/ke2018.5-4.pdf
- [2] Czajkowski i wsp., Bielactwo nabyte. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Przegląd Dermatologiczny, 2019 [Dostęp: 03.06.2022] https://www.termedia.pl/Journal/-56/pdf-36014-10?filename=vitiligo.pdf
- [3] Konieczna i wsp., Nowe perspektywy leczenia bielactwa nabytego, Farmacja Polska, 2020 [Dostęp: 15.05.2022] https://www.ptfarm.pl/download/?file=File%2FFarmacja+Polska%2F2020%2F6%2F04_SZ_Bielactwo_n.pdf
- [4] Nowowiejska i wsp., Rola równowagi oksydacyjno-antyoksydacyjnej w etiopatogenezie bielactwa nabytego, Forum Dermatologicum, 2018 [Dostęp: 03.06.2022] https://journals.viamedica.pl/forum_dermatologicum/article/download/57461/45184
- [5] Osińska, Rysiak, Zmiany skórne w bielactwie nabytym – możliwości terapeutyczne, Kosmetologia Estetyczna, 2017 [Dostęp: 03.06.2022] http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/01/ke2017.5-5.pdf
- [6] Skibska i wsp., Udział antyoksydantów w terapii bielactwa, Farmacja Polska, 2021 [Dostęp: 03.06.2022] https://scholar.archive.org/work/lsiv2r3kwrgrzbuuapfztaioya/access/wayback/https://www.ptfarm.pl/download/?file=File%2FFarmacja+Polska%2F2021%2F11%2F03_OG_Antyoksydanty_w_terapii_bielactwa_n.pdf
- [7] Jartarkar i wsp., Pojedynczo zaślepione badanie porównujące skuteczność mikronakłuwania w monoterapii z mikronakłuwaniem w skojarzeniu z 5-flurouracylem w leczeniu stabilnego bielactwa nabytego, Przegląd Dermatologiczny, 2021 [Dostęp: 03.06.2022] https://www.termedia.pl/Journal/-56/pdf-45760-10?filename=A%20single%20blind.pdf
- [8] Abdel-Malek i wsp., The enigma and challenges of vitiligo pathophysiology and treatment, Pigment Cell & Melanoma Research, 2019 [Dostęp: 03.06.2022] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdfdirect/10.1111/pcmr.12878