W styczniu 2021 r. ukazała się interesująca pozycja wydawnicza, poświęcona historii obecnie najstarszej w Poznaniu, liczącej ponad trzysta lat, Apteki „Pod Złotym Lwem”. Jest ona owocem pracy znanej poznańskiej rodziny farmaceutycznej, właścicieli wymienionej w tytule officiny sanitatis, jej troskliwych opiekunów i ambasadorów: Anny Marii Kielak, M. Konstancji Majewskiej i Jana Majewskiego.
Dodam, że dr Jan Majewski od wielu lat zgłębia dzieje farmacji i tradycje polskiego aptekarstwa. Krzewi je w swoich licznych publikacjach i wystąpieniach. Jest także jednym z organizatorów życia naukowego miłośników historii farmacji. Swoją pasję dzieli z żoną i ostatnio również z córką. Warto nadmienić, że wydawcą ich zespołowej pracy jest Wielkopolska Okręgowa Izba Aptekarska.
Prezentowana książka łączy monografię poznańskiej apteki na Starym Rynku z początkami i rozwojem całego aptekarstwa poznańskiego. Jej autorzy wiele miejsca i uwagi poświęcili sylwetkom farmaceutów, którzy w przeszłości wyróżniali się społecznym zaangażowaniem, byli wzorowymi obywatelami i gorącymi patriotami. W opracowaniu nie zabrakło odwołań do wielkiej historii i innych ważnych wydarzeń dla miasta i jego mieszkańców, a także wspomnień i ciekawostek. Całość pracy składa się z pięciu rozdziałów, które krok po kroku wprowadzają czytelnika w przedstawiany temat.
W rozdziale pierwszym autorzy w zwięzły sposób opisali dzieje Grodu Przemysła od jego lokacji w 1253 r. aż do upadku I Rzeczypospolitej i w ich kontekście osadzili początki aptekarstwa zarówno klasztornego, jak i świeckiego. Pierwsze udokumentowane wzmianki o aptekarzach osiadłych w Poznaniu pochodzą z połowy XV w. Już wówczas przedstawiciele tej profesji zajmowali wysokie pozycje w hierarchii społecznej. Piastowali ważne dla miasta funkcje: burmistrzów, rajców, wójtów, ławników. Jako osoby powszechnie szanowane byli zapraszani do orszaków królewskich podczas wizyt władców w Poznaniu.
Kolejne dwa rozdziały, których nie sposób szczegółowo omówić ze względu na bogactwo tematu, poruszają bardzo ważne sfery aktywności poznańskich aptekarzy, a przede wszystkim ukazują ich udział w najbardziej dramatycznych wydarzeniach w historii Polski. W okresie niewoli narodowej aptekarze poznańscy przyłączyli się do walki z germanizacją i cenzurą ojczystej kultury. Aktywnie działali w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk, skupiającym ówczesne życie umysłowe Wielkopolski. Inicjowali i rozwijali prace na rzecz podniesienia poziomu wykształcenia członków swojego zawodu, a zdobyte przez nich doświadczenia okazały się niezwykle cenne podczas organizowania studiów farmaceutycznych w Poznaniu w 1919 r. W czasie powstania wielkopolskiego walczyli na froncie i na ulicach miasta, pełnili służbę sanitarną, prowadzili akcje małego sabotażu. Po zwycięskim zakończeniu powstania podjęli kolejne wyzwanie, jakim była obrona dopiero co odzyskanej suwerenności i walka o granice Polski. W wojnie polsko – bolszewickiej, szeroko opisanej przez autorów, wzięło udział wielu poznańskich i wielkopolskich aptekarzy.
Losy najbardziej zasłużonych zostały przedstawione w krótkich notach biograficznych, zamieszczonych w treści rozdziału trzeciego. Tragiczną i heroiczną kartę w ich życiu stanowi okres drugiej wojny światowej, opracowany przez autorów na podstawie bogatych materiałów źródłowych i obszernej literatury. Głęboko poruszają długie wykazy nazwisk farmaceutów i aptekarzy, ofiar reżimu hitlerowskiego i sowieckiego. Z poznawczego punktu widzenia na uwagę zasługuje ten fragment opracowania, w którym został przedstawiony, chyba po raz pierwszy, przebieg Poznańskiego Czerwca `56. Znajdziemy w nim relacje świadków demonstracji i toczących się walk – pracowników jednej z poznańskich aptek, którzy udzielali pomocy rannym i zaopatrywali ich w leki.
Cennym dopełnieniem omówionej części pracy jest klarowny opis regulacji prawnych, związanych z wykonywaniem zawodu aptekarza i prowadzeniem aptek na ziemiach polskich pod zaborem pruskim. Jak zaznaczyli autorzy, przepisy te obowiązywały aż do podjęcia działań legislacyjnych w Polsce odrodzonej. Ponadto śledzimy rozwój ilościowy poznańskich aptek, poznajemy nazwiska ich właścicieli i kierowników.
Ostanie dwa rozdziały składają się na zasadniczą część opracowania, w której zostały przedstawione losy Apteki „Pod Złotym Lwem” od 1712 r., kiedy pojawiły się pierwsze dokumenty, potwierdzające jej istnienie, aż do czasów współczesnych.
Na Starym Rynku apteka działa nieprzerwanie od 1803 r., kiedy została tam przeniesiona po pożarze poprzedniej siedziby przy ul. Wielkiej. Funkcjonując w najważniejszym punkcie miasta uczestniczyła we wszystkich historycznych wydarzeniach. Była ośrodkiem polskości i patriotyzmu. W okresie niewoli narodowej na jej zapleczu przechowywano polski sztandar, który 28 grudnia 1918 r. zawisł na wieży poznańskiego ratusza. Nad apteką mieszkał Karol Marcinkowski (1880 – 1946) wybitny lekarz i społecznik, inicjator budowy hotelu Bazar w Poznaniu. Jej właścicielem był Józef Jasiński (1854 – 1933) członek magistratu, inicjator powołania studiów farmaceutycznych w Poznaniu i późniejszy wykładowca. Dzięki jej obecnym właścicielom, również dzisiaj jest ona czymś znacznie więcej niż tylko miejscem wydawania leków. O tym, jak i o innych wydarzeniach związanych z Apteką „Pod Złotym Lwem” i jej właścicielami można przeczytać w ostatnich rozdziałach opracowania.
Książka została wydana bardzo starannie i estetycznie. Jej tekst wzbogacają liczne czarno – białe i kolorowe fotografie. Pozycję tę można polecić zarówno miłośnikom historii farmacji jak i pozostałym farmaceutom, a przede wszystkim aptekarzom. Należy sądzić, że zaciekawi również osoby niezwiązane z farmacją, którym bliska jest historia naszego kraju.
