Dział onkologii
W Dziale onkologii, farmaceuta wykonuje pracę typową dla klinicysty, która polega przede wszystkim na walidacji farmaceutycznej tj. sprawdzeniu recept pod kątem dawki leku, drogi podania, a także na dokładnej analizie wszystkich leków stosowanych pomocniczo przy chemioterapii i sprawdzaniu, czy leki te są prawidłowo zlecone oraz czy przerwa między cyklami jest właściwa.
Hiszpańscy farmaceuci szpitalni w odróżnieniu od polskich, nie są bezpośrednio zaangażowani w przygotowanie leków cytostatycznych, gdyż pełnią oni głównie funkcję nadzorującą ten proces. Farmaceuta przygotowuje leki cytostatyczne jedynie podczas dyżurów, w sytuacjach pilnych, zdarza się to jednak rzadko.
Dzięki temu, że farmaceuta ma pełen dostęp do danych historii klinicznej pacjenta, może bez problemu sprawdzić wyniki badań laboratoryjnych, w celu określenia, czy pozwalają one pacjentowi na przyjęcie kolejnej dawki leku oraz czy zlecona terapia jest odpowiednio dla pacjenta dobrana.
Wytyczne i protokoły jakie wykorzystuje się najczęściej w procesie walidacji onkologicznej to:
- BC Cancer Chemtherapy Protocols – kanadyjskie wytyczne,
- ESMO Guidelines – europejskie wytyczne
- CNNC Guidelines – amerykańskie wytyczne.
Bardzo ważnym i przydatnym dokumentem farmaceuty pracującego w Dziale Onkologii są wytyczne GEDEFO, dotyczące walidacji farmaceutycznej recepty pacjenta onkohematologicznego.
GEDEFO tohiszpańska grupa działająca na rzecz rozwoju farmacji onkologicznej, utworzona pod koniec 1995 roku, w celu; stworzenia odpowiednich ram ułatwiających szkolenie w dziedzinie onkohematologii, zwiększenia współpracy i wymiany wiedzy oraz doświadczeń w tym zakresie wśród farmaceutów szpitalnych. W 2002 roku została nazwana Hiszpańską Grupową Fundacją Rozwoju Farmacji Onkologicznej, której celem jest osiągnięcie solidnej struktury, pozwalającej na dalsze postępy w kierunku osiągnięcia założonych celów. Dziś GEDEFO jest punktem odniesienia w rozwoju Farmacji Onkologicznej w Hiszpanii.
Celem GEDEFO jest poprawa opieki nad pacjentem onkohematologicznym poprzez szkolenia, badania i rozwój Farmacji Onkologicznej.
Wytyczne GEDEFO zawierają wszystkie niezbędne informacje jakie farmaceuta musi uwzględnić podczas walidacji recepty tj. format recepty (papierowa lub elektroniczna), dane lekarza, dane leku i celowość przepisanego leczenia oraz informacje związane z pacjentem; dane antropometryczne, dostosowanie pacjenta do przepisanego schematu, weryfikacja danych niezbędnych do walidacji dawki, szczególne warunki stosowania przepisanego leku oraz dane dotyczące toksyczności leku.
Wytyczne te zawierają również plan opieki farmaceutycznej nad pacjentem onkohematologicznym obejmujący adekwatność leków wspomagających, środki zapobiegające ogólnej i określonej toksyczności oraz informacje o pacjentach z określonymi schorzeniami.
Leki cytostatyczne przygotowywane są przede wszystkim dla pacjentów oddziału onkologii oraz hematologii ale również dla pacjentów leczonych w oddziałach takich jak: urologia, neurologia, nefrologia, reumatologia, ginekologia, interna, chirurgia i dermatologia.
Pacjenci onkologiczni stanowią ok. 73%, pacjenci hematologiczni stanowią ok. 10%, natomiast pozostałe 17% stanowią pacjenci innych oddziałów.
Receptura apteczna czyli Dział Farmakotechniki
W Aptece Szpitalnej oprócz standardowej receptury aptecznej, wykonywane są nietypowe maści oraz krople do oczu.
Krople oczne sporządzane z osocza krwi stosowane są w tzw. zespole suchego oka.
To doskonała alternatywa dla produktów przemysłu farmaceutycznego, ponieważ jest to materiał własny, pobrany od pacjenta nie zawierający konserwantów i nie powodują uczulenia.
Tego typu krople gwarantują bezpieczeństwo i doskonałe nawilżenie oka, co przynosi długotrwałą ulgę pacjentowi.
Ciekawym lekiem recepturowym wykonywanym w Aptece jest także maść do jamy ustnej z takrolimusem, stosowana w chorobach takich jak; liszaj płaski czy też GVHD (Graft-Versus-Host Disease) choroba przeszczep przeciw gospodarzowi, będąca niepożądaną reakcją fizjologiczną zachodząca w organizmie biorcy przeszczepu pod wpływem wprowadzonych obcych antygenowo limfocytów.
Ponieważ takrolimus jest lekiem immunosupresyjnym, a jego działanie może wpływać również na osobę przygotowującą tego typu lek recepturowy, znalazł się on na liście leków niebezpiecznych Narodowego Instytutu Bezpieczeństwa i Higieny Pracy – NIOSH (National Institute for Occupational Safety & Health).
Lista NIOSH obejmuje te leki, w przypadku których istnieje udokumentowane podejrzenie działania toksycznego, kancerogennego, mutagennego oraz embriotoksycznego. Przy obróbce leków z takrolimusem należy stosować dodatkową ochronę w postaci specjalnej odzieży ochronnej, a lek należy wykonywać w specjalnych warunkach.
W Aptece tego typu maść sporządza się w komorze z nawiewem laminarnym, a przygotowująca ją osoba musi pracować w specjalnym fartuchu jednorazowym, rękawiczkach, masce i czepku.