Niespecyficzne efekty szczepień ochronnych

BCG a COVID-19: ustalenia badania ACTIVATE-2

W ramach inicjatywy Optimmunize oceniono heterologiczny wpływ szczepień BCG na zachorowalność na COVID-19. Badanie ACTIVATE-2 pokazało, że szczepienie przeciw gruźlicy u osób starszych zmniejsza wstępnie wyniki o 68% dla wszystkich diagnoz COVID-19. W kolejnym badaniu wskazano spadek seroprewalencji przeciw COVID-19 po szczepieniu BCG. Efekt ochronny w obu badaniach oceniono na 10-30% spadek wszystkich infekcji górnych dróg oddechowych i 34,5% redukcji zgłaszanych diagnoz COVID-19.

Wpływ szczepień przeciwko COVID-19 na spadek śmiertelności

Prace obserwacyjne profesor Benn pokazały również, że wpływ szczepień przeciw COVID-19 może być różny w zależności od konstruktu. Preparat wektorowy AstraZeneca przyniósł pacjentom spadek śmiertelności z różnych przyczyn większy o prawie 2/3, niż w wypadku szczepionek mRNA. Publikacja odbiła się szerokim echem, stawiając znak zapytania nad korzyścią ze szczepień wykorzystujących technologię informacyjnego RNA.

Szczepionka wektorowa – budowa i działanie

Jednak interpretacja tego badania wymaga nieco więcej uwagi. Szczepionki AstraZeneca wykorzystują wektor wirusowy Ad5 z ludzkim adenowirusem. Preparaty wektorowe nie powinny być stosowane wielokrotnie, stąd prace nad mieszanym schematem szczepień rozpoczęto wraz z wprowadzeniem ich do użycia. Preparat wywołuje bowiem odpowiedź immunologiczną na sam wektor i każde kolejne podanie zmniejsza jego skuteczność, bo obecne przeciwciała neutralizują konstrukt, zanim dotrze do miejsca przeznaczenia. Z jednej strony ogranicza to odpowiedź na antygen wirusa, jaki niesie wektor, w tym przypadku SARS-CoV-2, ale pacjent zyskuje odporność na ludzki adenowirus Ad5. Przypuszczalnie daje to efekt ochronny, który neutralizuje patogen, jaki nie był do tej pory podejrzewany o szeroką i zjadliwą prezentację w populacji.

Możliwe, że wzrost śmiertelności z powodu zapalenia płuc wśród osób starszych notowany w ostatnich latach był wynikiem infekcji adenowirusem. Szczepienia przeciw COVID-19 preparatem wektorowym przyniosły więc nieoczekiwaną w założeniu korzyść ochronną.

Inne doniesienia o niespecyficznych korzyściach ze szczepień

Niespodziewanie w kwietniu 2022 roku w The Lancet Infectious Diseases opublikowano 3 prace oceniające wpływ szczepionki przeciw meningokokom serogrupy B, 4CMenB na zapadalność na rzeżączkę. Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych i Australii zaobserwowali, że istnieje statystycznie istotna różnica w zachorowalności na rzeżączkę w zależności od statusu szczepienia.

Według danych amerykańskich w okresie od 2016 do 2018 roku dwie dawki szczepionki 4CMenB dawały 40% ochronę przed zakażeniem rzeżączką, a 26% w wypadku jednej dawki (Winston E. Abara i inni). Natomiast z publikacji australijskich wynika, że dwudawkowy cykl chronił nastolatków i młodych dorosłych w około 33% (dr Lilith K. Whittles i inni). Ustalenia te są bardzo ważne w kontekście problemu, jaki stanowi rzeżączka lekooporna.

Czytaj także: Skąd czerpać wiarygodne informacje o szczepionkach?

Podsumowanie

Niespecyficzne efekty szczepień zależą od płci i statusu wcześniejszych szczepień. Ciekawą zależnością okazują się też dziedziczne efekty szczepień matki wzmacniające działanie szczepionek żywych u potomstwa. Ostatnie odkrycia pozwalają nam lepiej zrozumieć układ immunologiczny i dostrzec, że pamięcią wrodzonego układu odpornościowego rządzą uniwersalne mechanizmy. Stosując szczepienne bodźce zewnętrzne, możemy modulować nie tylko naszą odporność na infekcje, ale oczekiwać wpływu na procesy autoimmunologiczne. Kiedy mamy więc wątpliwości czy warto się szczepić, powinniśmy sięgnąć po najnowszą literaturę, bo może to zmienić nasze wyobrażenie o 180 stopni.

[expand title=”Piśmiennictwo: kliknij, aby rozwinąć„]