Porównanie opakowań na oczne leki recepturowe

Zakraplacze jednodawkowe

Zakraplacze jednodawkowe są bardzo proste i przyjazne do wykorzystania przez farmaceutę. Nie wymagają dodatkowych urządzeń do zaciskania czy zgrzewania. Obecnie stosowane minimsy na tak zwany „zatrzask” mogą być wykorzystane praktycznie od razu. W swojej budowie bardzo przypominają opakowania jednodawkowe, w jakich leki do oczu konfekcjonuje przemysł farmaceutyczny (Rys. 2a i 2b).

Jednak na tym zalety minimsów się kończą. Brak zabezpieczenia otworu dozującego zatyczką, która umożliwia ochronę leku przed kolejnym użyciem nie gwarantuje jałowości przez 24 godziny (patrz FPXII). Taka sytuacja zmusza do traktowania leku zapakowanego w te pojemniki jako preparatu do jednorazowej aplikacji. Jeżeli pacjent ma stosować lek do oczu 2-3 razy dziennie, to należałoby użyć za każdym razem świeży minims. 

Czynniki wpływające na bezpieczeństwo stosowania minimsów

Bazując na doświadczeniu własnym, uzyskanym podczas przygotowywania leków do oczu w aptece szpitalnej oraz rutynowej kontroli apteczek oddziałowych w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie, odnotowano dodatkowe czynniki ryzyka, mające wpływ na bezpieczeństwo pacjenta i personelu. Mianowicie stwierdzono zbyt małą powierzchnię pojedynczego minimsa, do zaopatrzenia go w stosowną etykietę, na której znalazłyby się podstawowe informacje o nazwie preparatu, jego ilości i trwałości. Umieszczone na opakowaniu zbiorczym informacje są niewystarczające, szczególnie w przypadku ambulatoriów i oddziałów szpitalnych ze zmieniającym się personelem.

Krople do oczu bardzo często zawierają substancje lecznicze z wykazu A, rozpuszczalne w wodzie, dające bezbarwne roztwory rzeczywiste takie jak bromowodorek homatropiny, chlorowodorek pilokarpiny czy siarczan atropiny. Ich identyfikacja bez jednoznacznej etykiety jest niemożliwa. Odróżnia to warunki szpitalne od przygotowywania kropli ocznych w aptekach ogólnodostępnych, gdzie lek do oka jest kwalifikowany jako preparat o niższym ryzyku (krople dla jednego pacjenta) – wówczas opis na opakowaniu zbiorczym jest wystarczający.

Butelki z wewnętrznym systemem zapewniającym jałowość

Dostępne od niedawna butelki z wewnętrznym systemem zapewniającym jałowość są dobrym rozwiązaniem, zarówno jeżeli chodzi o zachowanie jałowości preparatu bez środka konserwującego, jak i o możliwość zamieszczenia pełnego opisu leku. Butelka o pojemności 5 ml zawierająca 100 dawek roztworu wodnego, umożliwia kilkukrotną aplikację w ciągu dnia jałowego preparatu aż przez 14 dni. Biorąc pod uwagę aspekt ochrony środowiska i związaną z nim segregację odpadów, takie rozwiązanie przyczynia się to do zmniejszenia ilości tworzyw sztucznych poddawanych utylizacji (1 butelka zamiast 14 do 28 minimsów).

Butelki te umożliwiają także precyzyjną, punktową aplikację roztworów żrących na przykład z azotanem srebra używanym do przyżegania na oddziałach ginekologicznych, chirurgicznych oraz laryngologii.

Podsumowując, wprowadzenie nowego rodzaju opakowań leków do oczu znacznie zwiększa możliwości produkcyjne oraz podnosi jakość leków i bezpieczeństwo pacjenta.   

Czytaj także: Związki srebra w lecznictwie – właściwości, zastosowanie i trudności recepturowe. 

Tabela. 1. Porównanie butelek oraz minimsów (Apteka SU Kraków):

* ceny w Szpitalu Uniwersyteckim

**ważone w opakowaniu sterylnym

mgr farm. Witold Jucha

specjalista farmacji szpitalnej i aptecznej

Kierownik Apteki SU w Krakowie

mgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska

specjalista farmacji szpitalnej

Kierownik Sekcji Receptury Apteki

Piśmiennictwo:

1. FP XII 2020
2. Mikrobiologia farmaceutyczna Wanda Parnowska PZWL 1998
3. Interakcje w fazie farmaceutycznej L. Krówczyński, E. Rybacki PZWL 1986