Leki gotowe traktowane jako surowce farmaceutyczne
Konkretne preparaty należące do tej grupy określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2012 r. w sprawie leków, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne przy sporządzaniu leków recepturowych (Dz. U. 2012 poz. 1259), a należą do nich preparaty często przewijające się na receptach, a ich dodatek pozwala na objęcie sporządzanego leku refundacją. Należy jednak pamiętać, aby używać leków o składzie identycznym jak te wskazane w rozporządzeniu. Zdarza się bowiem, że dana pozycja z listy produkowana jest przez kilka firm, a konkretne preparaty nie zawsze charakteryzują się identycznym składem.
Przykłady recept wykonywanych w aptekach ogólnodostępnych
Rp.
Vit. A 100 000 j.m.
Vit. E puri 0,5
Azulani liq. 1,0
Acidi lactici 1,5
Celugeli ad 100,0
M. f. gelatum
D.S. 1 x dz. dopochwowo
Powyższa recepta to przykład wykorzystania Azulanu jako składnika żelu dopochwowego o działaniu łagodząco-regenerującym.
Rp.
Tannini 0,1
Intracti Hippocastani gtt. 3
Benzocaini 0,3
Witepsoli q.s.
M. f. supp. rectal.
D.t.d. No 24
D.S. 1 – 2 x dz. 1 czopek doodbytniczo
Wyciąg z kasztanowca spotyka się w preparatach doodbytniczych o działaniu ściągającym.
Rp.
Liq. Burovi 40,0
Celugeli ad 200,0
M. f. gelatum
D.S. 2 – 4 x dz.
Zmieszanie dwóch powyższych składników pozwala uzyskać hydrożel o właściwościach przeciwobrzękowych do stosowania na stłuczenia, urazy i opuchliznę.
Rp.
Vit. A 1 000 000 j.m.
Vit. E puri 5,0
Linomagi liquidi 8,0
Oleogeli ad 100,0
M. f. gelatum
D.S. 2 x dziennie
Powyższa receptura z dodatkiem Linomagu to przykład żelu o działaniu odżywczym w schorzeniach skóry o charakterze zapalnym.
Rp.
Codeini phosph. 0,2
Neospasmini 30,0
Sir. Thymi 200,0
M. f. mixt.
D.S. 10 ml na noc
Dodatek Neospasminy i syropu tymiankowego wzbogaca skład tej mikstury przeciwkaszlowej.
Leki gotowe niebędące surowcami farmaceutycznymi
W praktyce aptecznej spotykamy się z lekami gotowymi w różnych postaciach farmaceutycznych. Warto zwrócić uwagę na to, aby w miarę możliwości stosować się do pewnych zasad.
Który lek gotowy wybrać do sporządzenia preparatu recepturowego?
Mając do wyboru różne postaci leku, w których występuje zaordynowana substancja lecznicza niebędąca surowcem farmaceutycznym, należy wybierać:
- w pierwszej kolejności formę fiolek lub ampułek – zawierają najmniej substancji pomocniczych i charakteryzują się jałowością,
- w ostateczności formę tabletek doustnych – zawierają najwięcej substancji pomocniczych i powinno się ich używać tylko w sytuacji braku innej postaci leku.
Ponadto w sytuacji, gdy dana substancja czynna występuje w różnych dawkach lub stężeniach, zaleca się używać tych najwyższych, aby uniknąć nadmiaru substancji pomocniczych.
Mając do wyboru kilka preparatów zawierających zaordynowaną substancję leczniczą należy wybierać te o standardowym schemacie uwalniania – produkty o modyfikowanym, przedłużonym czy opóźnionym uwalnianiu (w tym przypadku mamy na uwadze głównie tabletki lub kapsułki) w swej naturze nie są zaprojektowane, aby je rozkruszać czy mikronizować, więc takie postępowanie charakteryzuje się trudnym do przewidzenia mechanizmem uwalniania i wchłaniania.
Leki gotowe często stosuje się w przypadku receptur przeznaczonych do stosowania u dzieci, w których dawki lub stężenia pierwotnych preparatów zmniejsza się, dostosowując je do stosowania u najmłodszych pacjentów. Po uprzednim przeliczeniu dawek maksymalnych na dawki stosowane u dzieci należy zwrócić uwagę, aby wykorzystywany lek gotowy nie wykazywał działania alergizującego oraz nie zawierał substancji pomocniczych niedozwolonych dla dzieci. Otrzymany preparat powinien charakteryzować się łatwością w dawkowaniu, aby uniknąć pomyłki ze strony dozującego go rodzica.
Czytaj także: Leki pediatryczne – jak dostosować farmaceutyki do potrzeb dzieci?