Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Receptura

Surowce recepturowe pochodzenia zwierzęcego

mgr farm. Izabela OśródkaAutormgr farm. Izabela Ośródka
06/09/2021
Surowce recepturowe pochodzenia zwierzęcego

fot. Canva.com

Jak wykorzystujemy olej wątłuszowy (tran) w recepturze?

Olej wątłuszowy (Oleum Jecoris aselli), zwany tranem, jest płynnym olejem otrzymywanym z wątroby dorsza atlantyckiego (inaczej wątłusza). Proces produkcyjny polega na jego wytopieniu, a następnie oczyszczeniu z substancji stałych poprzez wymrożenie w temperaturze -5˚C. Pod względem chemicznym stanowi on mieszaninę estrów glicerolowych głównie nienasyconych kwasów tłuszczowych: oleinowego, eikozapentaenowego (EPA) i dokozapentaenowego (DHA). Ponadto stanowi źródło witamin A i D3.

Tysiące lat wstecz tran stanowił pożywienie mieszkańców północnej Rosji, a dopiero w XIX wieku znalazł zastosowanie w lecznictwie. Mimo wielu korzystnych walorów prozdrowotnych był przez lata niechętnie stosowany z uwagi na nieprzyjemny smak. Zastosowane procesy technologiczne pozwoliły na wprowadzenie na rynek tranu w kapsułkach i żelkach, gdzie rybny posmak został w dużym stopniu zamaskowany. W dzisiejszych czasach cieszy się dużą popularnością z powodu działania witaminizującego i wzmacniającego odporność, szczególnie w odniesieniu do dzieci.

Biorąc pod uwagę recepturę apteczną, tran stanowi składnik maści stosowanych na oparzenia i trudno gojące się rany. Przemawia za tym jego działanie łagodzące i przyspieszające regenerację skóry. Stanowi składnik farmakopealnej maści tranowej (Olei Jecoris Aselli Unguentum), która jest dostępna także jako lek gotowy i może być wykorzystywana przy sporządzaniu innych maści recepturowych zawierających w składzie olej wątłuszowy. Należy pamiętać, że sporządzony w ten sposób preparat należy wydać pacjentowi pełnopłatnie. Ze względu na ograniczoną trwałość preparaty na bazie tranu należy przechowywać w chłodnym i nienasłonecznionym miejscu.

Przykłady recept z tranem

Maść tranowa – Olei Jecoris Aselli Unguentum wg FP V
Rp.
Paraffini solidi 3,5
Vaselini albi 21,5
Lanolini 5,0
Jecoris aselli olei 20,0
M. f. ung

Rp.
Hydrocortisoni 0,6
Jecoris aselli olei 6,0

Bismuthi subgallatis 2,0
Benzocaini 6,0
Vaselini albi ad 100,0
M. f. ung.
D.S. zewnętrznie

Rp.
Vit. A 17 500 j.
Vit. D3 1 250 j.
Balsami peruviani
Jecoris aselli olei aa 0,5
Vaselini albi ad 50,0
M. f. ung.
D.S. zewnętrznie

Czytaj także: Podstawy korzystania z Farmakopei w recepturze aptecznej.

Ważne informacje o surowcach zwierzęcych w recepturze aptecznej

Powyższe surowce recepturowe wymagają odmiennego postępowania podczas sporządzania leków recepturowych z ich udziałem:

  • Woski i olbrot należy uprzednio stopić na łaźni wodnej przed wprowadzeniem pozostałych składników leku.
  • Smalec wieprzowy i lanolinę bezwodną stosuje się dwojako: w przypadku maści roztworów lub maści zawiesin zaleca się ich stopienie, a w przypadku maści typu emulsji i wielofazowych stosuje się je w formie stałej.
  • Olej wątłuszowy jako substancja płynna nie wymaga topienia.

Podsumowanie

Stosowane i cenione od lat surowce pochodzące od zwierząt mogą wydawać się przeżytkiem, jednak wciąż są szeroko stosowane w recepturze aptecznej. Stanowią ważną pulę środków pomocniczych, które znacznie ułatwiają formułowanie postaci leku i zapewniają jego trwałość. Ich biozgodność z ludzkim organizmem sprawia, że są dobrze tolerowane i często wykazują lepszy efekt terapeutyczny niż substancje syntetyczne.
Piśmiennictwo:

  1. R. Jachowicz, Receptura apteczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010.
  2. L. Krówczyński, R. Jachowicz, Ćwiczenia z receptury, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000.
  3. D. Sztych, Zastosowanie środków leczniczych pochodzenia zwierzęcego w medycynie ludowej, „Życie Weterynaryjne”, 2013, nr 88 (2), s: 126-132.
  4. S. Milewski, Walory prozdrowotne produktów owczych, „Medycyna Weterynaryjna”, 2006, nr 62 (5), s: 516-519.
  5. U. Goik, T. Goik, I. Załęska, Właściwości wosku pszczelego i jego zastosowanie w kosmetyce i kosmetologii, „Kosmetologia Estetyczna”, 2016, nr 6, s: 617-622.
  6. I. Arabas, M. Biniecka, L. M. Czyż, S. Tulik, Legendarne surowce lecznicze pochodzenia morskiego: historia z ciągiem dalszym, „FarmPol”, 2019, t. 75, nr 12, s: 692-697.
  7. Karta Charakterystyki Substancji. Lanolina bezwodna. http://www.coel.krakow.pl/
  8. O. Sierpniowska, Adeps suillus w recepturze aptecznej, „Aptekarz Polski”, maj 2010, nr 45/23.
Strona 4 z 4
Poprzedni1...34
Tagi: leki recepturoweleki sporządzane w aptecerecepturasurowce recepturowetechnologia postaci leku
UdostępnijPodziel się
mgr farm. Izabela Ośródka

mgr farm. Izabela Ośródka

Magister farmacji w aptece ogólnodostępnej, absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, autorka tekstów o tematyce farmaceutycznej. Prywatnie młoda mama, miłośniczka domowych wypieków, górskich wędrówek oraz zwolenniczka fitoterapii.

Powiązane artykuły

Surowce recepturowe dawniej i dziś – nalewka z ziela miłka wiosennego

Surowce recepturowe dawniej i dziś - nalewka z ziela miłka wiosennego
Autormgr farm. Joanna Bileki1 others

Najpierw, jako korzeń, wzbudzał wymioty i przeczyszczał. Później stosowany był już w postaci ziela, nie tylko jednak jako środek sercowy...

Czytaj więcej

Związki jodu w recepturze aptecznej

Związki jodu w recepturze aptecznej
Autormgr farm. Izabela Ośródka

Odkryty na początku XIX wieku jod jest pierwiastkiem słabo rozpowszechnionym w przyrodzie. Dla człowieka stanowi niezbędny mikroelement i odgrywa kluczową...

Czytaj więcej
Następny wpis
Maciej Miłkowski o dostępności szczepionek przeciw grypie [WIDEO]

Szczepienia przeciw grypie w aptekach? Wiceminister Maciej Miłkowski odpowiada [WIDEO]

Przeczytaj również

Cztery nowe prekursory kategorii 1

Cztery nowe prekursory kategorii 1

Trwa dyskusja o kształceniu farmaceutów w zakresie opieki farmaceutycznej

Trwa dyskusja o kształceniu farmaceutów w zakresie opieki farmaceutycznej

Minister Zdrowia w sprawie dostępności leków Atenolol i Hydroxychloroquine Adamed

Minister Zdrowia w sprawie dostępności leków Atenolol i Hydroxychloroquine Adamed

Rak prostaty: rozwiązania i rekomendacje działań

Rak prostaty: rozwiązania i rekomendacje działań

SNOMED International i EDQM podejmą współpracę przy opracowaniu map terminologii medycznej

SNOMED International i EDQM podejmą współpracę przy opracowaniu map terminologii medycznej

Facebook

  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 196 (174e)
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Trendy
  • Farmacja szpitalna
  • Aptekarz Polski

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Ta strona używa plików cookies. Pozostając na tej stronie zgadzasz się na ich użycie. ☒ Zgadzam się