Rola hiszpańskiego farmaceuty w szpitalu geriatrycznym

Podczas szóstej edycji Międzynarodowego Programu Stażu Zawodowego dla polskich farmaceutów organizowanego przez Naczelną Izbę Aptekarską we współpracy z Sociedad Española de Farmacia Hospitalaria w Hospital Uniwersitario Son Espases, Palma de Mallorca odbywałyśmy staż w dwóch ośrodkach geriatrycznych. Jednym z nich jest publiczny ośrodek geriatryczny współpracujących z Hospital Uniwersitario Son Espases – Llar dels Ancians, residència de persones majors de l’Institut Mallorquí d’Afers Socials.

Llar D’Ancians jest profesjonalnym publicznym ośrodkiem geriatrycznym dla osób starszych, który kompleksowo oferuje cały wachlarz usług medycznych oraz socjalnych.

Fot. mgr farm Zofia Zarzycka, dr n farm Katarzyna Molęda-Krawiec

Przed wejściem do szpitala widnieje napis: „TOT ANIRE BE” co oznacza „wszystko będzie dobrze”. Po ujrzeniu takiego napisu już wiedziałyśmy, że ten dzień będzie wyjątkowy.

Fot. mgr farm Zofia Zarzycka, dr n farm Katarzyna Molęda-Krawiec

Promiennym uśmiechem przywitała nas farmaceutka o imieniu Jovi, która zaprowadziła nas do apteki szpitalnej. Miałyśmy również przyjemność poznania dyrektora ośrodka, Apolonia Binimelis. Jovi nadzoruje gospodarkę lekową szpitala, prowadzi usługi farmaceutyczne, w tym: koncyliacje i przeglądy lekowe oraz ściśle współpracuje z zespołem medycznym.

Llar D´Ancians posiada ambulatorium, salę wielofunkcyjną, sale rehabilitacyjne, pokoje odwiedzin, ogród, salę telewizyjną, kościół, bibliotekę, własną kuchnię wraz ze stołówką, czytelnie, oddział dla pacjentów z demencją, chorobą Alzheimera, chorobą Parkinsona. Oferuje także zindywidualizowana dietę, kulturalne aktywności dla seniorów i wiele innych atrakcyjnych miejsc dla osób starszych.

Ośrodek posiada 240 łóżek, w tym oddział specjalizujący się pacjentami z chorobą Alzheimera, demencją, oddział zamknięty psychiatryczny liczący 25 miejsc, oddział „intensywnej terapii” – La unidad de corta estancia de urgencias (UCEU) liczący 10 łóżek, zapewniający opiekę szpitalną oraz dzienny oddział geriatryczny liczący 12 miejsc. W skład kadry medycznej wchodzą lekarze (specjalizujący się w dziedzinie geriatrii, farmakologii i medycyny rodzinnej), psycholodzy, fizjoterapeuci, farmaceuta, pielęgniarki, dietetyk kliniczny i opiekunowie medyczni.

Fot. mgr farm Zofia Zarzycka, dr n farm Katarzyna Molęda-Krawiec

Czytaj także: Farmaceutki na prestiżowym stażu farmaceutów w Hospital Universitario Son Espases. Tydzień pierwszy

Jakie są zadania farmaceuty szpitalnego?

przygotowanie karty farmakoterapeutycznej dla nowych przyjęć z uwzględnieniem dysfagii
klasyfikacja pacjentów wymagających opieki pielęgniarskiej
kontrola i adnotacja w systemie informatycznym występujących alergii lekowych
analiza nowych zleceń lekarskich pod kątem poprawności wraz ze wskazaniem interakcji lekowych
kontrola stanów magazynowych i składanie zamówień
udział w wizytach lekarskich
opieka farmaceutyczna nad samodzielnym pacjentem geriatrycznym, pobierającym leki bezpośrednio od farmaceuty
tworzenie ogólnodostępnego serwisu informacji o lekach oraz nadzór procesu farmakoterapii
czynny udział w tworzeniu Receptariusza Szpitalnego
współpraca z dietetykiem
codzienny przegląd zmian w leczeniu pacjentów
udział w multidyscyplinarnych zespołach ośrodka geriatrycznego

Fot. mgr farm Zofia Zarzycka, dr n farm Katarzyna Molęda-Krawiec

Ocena pacjenta według skali Barthel

Skala Barthel składa się z 10 czynności, które zdrowy człowiek wykonuje samodzielnie, natomiast chory – może przy nich wymagać częściowej lub całkowitej pomocy:

spożywanie posiłków
przemieszczanie się
utrzymanie higieny osobistej
korzystanie z toalety
mycie, kąpiel całego ciała
poruszanie się po powierzchniach płaskich
wchodzenie i schodzenie po schodach
ubieranie i rozbieranie się
kontrolowanie stolca
kontrolowanie moczu

W skali Barthel można uzyskać 100 pkt. Są trzy przedziały oceny:

uzyskanie punktów od 0 do 20 oznacza całkowitą niesamodzielność
od 20 do 80 punktów oznacza, że chory w jakimś stopniu potrzebuje pomocy osoby z zewnątrz
ocena w granicy 80 do 100 punktów oznacza, że chory może funkcjonować samodzielnie przy niewielkiej pomocy opiekuna/pielęgniarki z zewnątrz

Czytaj także: Farmaceutki na prestiżowym stażu farmaceutów w Hospital Universitario Son Espases. Tydzień drugi

Jak wygląda fasowanie leków?

Produkty lecznicze przechowywane w oryginalnych opakowaniach są fasowane na pojedyncze dawki, a następnie rozkładane do specjalnych szafek. Uzupełniane są w momencie wyczerpania się leku z konkretną datą ważności oraz numerem serii. Wszystkie leki dla pacjenta są przygotowywane wyłącznie na terenie apteki.

Fot. mgr farm Zofia Zarzycka, dr n farm Katarzyna Molęda-Krawiec

W skład zespołu aptecznego wchodzi: farmaceuta, technicy farmaceutyczni oraz pielęgniarki. W aptece prowadzona jest ewidencja wszystkich zleceń lekarskich na podstawie których przygotowywane są leki. Każdy plan leczenia jest aktualizowany przez farmaceutę na bieżąco.

Jaka jest rola dietetyka klinicznego w zespole terapeutycznym?

Dużym zaskoczeniem dla nas była dietetyk kliniczna Conchi, która co roku bierze udział w Projekcie Gambia. Należy do stowarzyszenia ASBAFI (Asociación Balear de Formación e Intervención Social), którego celem jest poprawa dobrostanu osób z grupy ryzyka poprzez prowadzenie badań i interwencji społecznych, zarówno na szczeblu lokalnym, jak i na poziomie współpracy międzynarodowej.

Jako dietetyk kliniczny zmaga się z niedożywieniem u osób starszych. Jest to poważny problem pacjentów geriatrycznych, gdyż ich przeciętny jadłospis jest bardzo monotonny i ubogi w składniki odżywcze – zawiera za mało pełnowartościowego białka, warzyw i owoców, a za dużo przetworzonej żywości i rafinowanego cukru.

Conchi raz w tygodniu kontroluje wraz z zespołem żywieniowym stan pacjentów. Jest ustalonych 10 diet podstawowych oraz 5 specjalistycznych diet dla chorych, którzy cierpią na choroby przewlekłe. W zależności od poru roku obowiązuje dieta wiosenna oraz dieta zimowa. Jadłospis zawiera bardzo dużą ilość warzyw. Dietetyk prowadzi ocenę stanu odżywienia Mini Nutritional Assessment – MNA® oraz przeprowadza indywidualne konsultacje dietetyczne z pacjentem.

Mini Nutritional Assessment (MNA – 6), składa się z 18 elementów, stanowiących połączenie testu przesiewowego i narzędzia oceny. Zadaniem testu MNA jest wykrycie niedożywienia lub ryzyka jego rozwoju u osób w podeszłym wieku. Uzyskanie przez osobę badaną od 24 do 30 punktów oznacza stan odżywienia dobry, 17 – 23,5 punktów wskazuje na ryzyko niedożywienia, a 17 punktów i mniej oznacza niedożywienie.

Czytaj także: Farmaceutki na prestiżowym stażu farmaceutów w Hospital Universitario Son Espases. Tydzień trzeci

Fizjoterapeuci – codzienna rehabilitacja seniorów

W ośrodku prowadzona jest codzienna rehabilitacja pod okiem wykwalifikowanych farmaceutów w tym zajęcia ruchowe.

Rolą fizjoterapeuty jest:

ocenienie funkcjonalności pacjenta
stworzenie na tej podstawie indywidualnego planu terapii
podjęcie terapii z seniorem
edukacja w kwestii zdrowego stylu życia
zapobiegania przyszłym urazom i chorobom
ocena mechanizmów radzenia sobie z ograniczeniami

Fot. mgr farm Zofia Zarzycka, dr n farm Katarzyna Molęda-Krawiec

Warsztaty dla seniorów

Zarówno praktyczne, jak i logiczne działania mają wpływ na trening mózgu, opóźniają procesy degradacyjne w strukturach mózgowych, zmiany demencyjne oraz otępienie, toteż warsztaty artystyczne dla osób w wieku senioralnym pozwalają odkryć, rozpoznać i rozwinąć twórczy potencjał. Warsztaty twórcze obok funkcji artystycznej mają niezwykły wpływ na wspieranie rozwoju osób uczestniczących. Poprzez zaproponowanie różnych metod, technik i materiałów dostarczają bodźców dotykowych.

Fot. mgr farm Zofia Zarzycka, dr n farm Katarzyna Molęda-Krawiec

Te drobne ruchy rąk wpłyną na rozwinięcie motoryki małej, natomiast zwiększony wysiłek twórczy angażuje w proces tworzenia większą cześć ciała i zwiększony zostaje przepływ informacji pomiędzy półkulami mózgowymi. Stymulacja polisensoryczna dostarcza ruchów pomiędzy obu stronami ciała, zwiększona ilość bodźców ma bardzo duży wpływ na czucie w schemacie ciała, wzmacnia świadomość umiejscowienia ciała w otaczającej przestrzeni. Uaktywnianie receptorów czucia powierzchniowego i głębokiego, integracja wszystkich zmysłów pochodzących z otoczenia jak: słuch, dotyk, smak, wzrok i powonienie ze zmysłami pochodzącymi z ciała takimi jak: zmysł równowagi, ułożenie i ruch ciała, koordynację rąk.

Z wizytą w Hospital General

Drugim szpitalem geriatrycznym, który miałyśmy okazję odwiedzić był Hospital General, gdzie pracuje farmaceutka Ana. Jest to ośrodek, który przyjmuje pacjentów ze szpitala Son Espases w celu rekonwalescencji, jak również oferuje pobyty szpitalne. Szpital opiekuje się słabszymi osobami starszymi, ze złożonymi chorobami przewlekłymi, niesamodzielnymi oraz pacjentami wymagającymi opieki paliatywnej lub u schyłku życia. Główne cele placówki to: opieka, promocja autonomii, rehabilitacja, integracja ze społecznością, dekompensacja chorób przewlekłych. Duża złożoność hospitalizowanych pacjentów wymaga kompleksowego podejścia interdyscyplinarnego zespołu, który dokonuje całościowej oceny potrzeb pacjentów. Zespół ten jest koordynowany poprzez konsultowanie przypadków z innymi obszarami opieki oraz ze służbami socjalnymi.

W skład Hospital General należy oddział rekonwalescencji, paliatywny, neurogeriatryczny i ortogeriatryczny. Do oddziałów rekonwalescencji przyjmowani są pacjenci przewlekle chorzy (hisz. PCC) oraz pacjenci przewlekle, zaawansowani chorzy (hisz. PCA). Program Opieki Paliatywnej obejmuje opieką pacjentów z zaawansowaną chorobą przewlekłą lub onkologiczną. Oddział neurogeriatryczny zajmuje się leczeniem chorób naczyń mózgowych oraz edukacją pacjenta. Głównym celem jest osiągniecie maksymalnego powrotu do zdrowia. Oddział ortogeriatryczny specjalizuje się w dziedzinach ortopedii, geriatrii oraz rehabilitacji pacjenta w podeszłym wieku.

Fot. mgr farm Zofia Zarzycka, dr n farm Katarzyna Molęda-Krawiec

Czytaj także: Farmaceutki na prestiżowym stażu farmaceutów w Hospital Universitario Son Espases. Tydzień czwarty

W tym miejscu pragniemy serdecznie podziękować Szanownej Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej w Warszawie mgr farm. Elżbiecie Piotrowskiej-Rutkowskiej, Koordynatorowi projektu mgr farm. Katarzynie Gancarz za możliwość uczestniczenia w tak prestiżowym stażu, mgr farm. Oldze Sierpniowskiej, redaktor naczelnej Aptekarza Polskiego, wszystkim sponsorom programu Sanofi, Servier Polska, Adamed, Asclepios, Polpharma, Eprus, Kikgel – opatrunki i wyroby medyczne do leczenia ran, Olga Delgado Sánchez Kierownikowi Apteki Szpitalnej w Hospital Uniwersitario Son Espases, Palma de Mallorca oraz Dyrekcji EMC Silesia Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II w Katowicach, Zarządowi Grupy American Heart of Poland S.A.