Implementacja opieki farmaceutycznej w państwach członkowskich SEEHN [RAPORT]

Jak wygląda proces wdrażania opieki farmaceutycznej w wybranych państwach zrzeszonych w Południowo-wschodniej Europejskiej Sieci Zdrowia (SEEHN, The South-eastern Europe Health Network)? Okazały się wyniki badania ankietowego, które prowadzone były przez 12 tygodni od stycznia do kwietnia 2022 roku. Ankietę wypełniło siedem z ośmiu wybranych państw członkowskich SEEHN: Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Mołdawia, Czarnogóra, Macedonia Północna, Rumunia i Serbia.

Badanie odnosi się do założeń rezolucji CM/Res(2020)3 w sprawie realizacji opieki farmaceutycznej na rzecz pacjentów i ochrony zdrowia. Zostało zrealizowane we współpracy z Europejskim Dyrektoriatem Jakości Leków i Ochrony Zdrowia (EDQM, European Directorate for the Quality of Medicines & HealthCare).

Opieka farmaceutyczna w farmacji szpitalnej

W aptekach szpitalnych najczęściej podejmowaną aktywnością z obszaru opieki farmaceutycznej było aktywne włączenie farmaceutów do zespołów terapeutycznych (50%). W 37,5% krajów farmaceuci szpitalni zajmowali się takimi działaniami jak: TDM (therapeutic drug monitoring – monitorowanie terapii stężeniem leku we krwi), indywidualne doradztwo dla pacjentów, przegląd lekowy czy rekoncyliacja lekowa przy przyjęciu do szpitala. Jedynie 25% krajów zadeklarowało, że dostępne są takie działania jak transfer informacji medycznej pacjenta do innych specjalistów ochrony zdrowia czy konsultacja z pacjentem podczas wypisu ze szpitala. Jedynie 12,5% odpowiedzi potwierdziło, że farmaceuta zajmuje się opieką (follow-up) nad pacjentem po wypisie. W żadnym z krajów nie była prowadzona rekoncyliacja lekowa podczas wypisu ze szpitala.

Opieka farmaceutyczna w aptekach ogólnodostępnych

Najczęściej dostępne (62,5%) usługi, świadczenia i działania związane ze sprawowaniem opieki farmaceutycznej w aptekach ogólnodostępnych w krajach objętych badaniem ankietowym to między innymi: przegląd lekowy, zorientowane na chorobę poradnictwo i zarządzanie farmakoterapią chorób przewlekłych czy edukacja z zakresu prawidłowego stosowania leków. 50% krajów zadeklarowało, że farmaceuta w aptece ogólnodostępnej zajmuje się wykrywaniem czynników ryzyka chorób, poradnictwem z zakresu modyfikacji stylu życia czy inicjatywami z zakresu promocji zdrowia. Najmniej dostępną usługą był domowy przegląd leków, który jest prowadzony tylko w Federacji Bośni i Hercegowiny.

Bariery we wdrażaniu opieki farmaceutycznej

Najczęściej wymienianymi barierami we wdrażaniu opieki farmaceutycznej były:

• brak odpowiednich przepisów prawnych i polityk dotyczących rozwoju ochrony zdrowia
• brak danych na temat udowodnionych korzyści płynących z wdrażania opieki farmaceutycznej
• brak systemów lub/i narzędzi IT do sprawowania opieki farmaceutycznej
• brak dostępu do dokumentacji medycznej pacjentów.

Dane statystyczne

Z raportu wynika, że w krajach SEEHN – statystycznie jeden farmaceuta przypada na 1075 mieszkańców, a jeden farmaceuta szpitalny – na 54 620 mieszkańców. Średnia liczba farmaceutów przypadająca na jedną na aptekę ogólnodostępną to 2,13, a na aptekę szpitalną – 1,82.

Finansowanie opieki farmaceutycznej w krajach SEEHN

W aptekach szpitalnych żaden z elementów opieki farmaceutycznej nie był dodatkowo wynagradzany, a tylko w jednym kraju (Bośnia i Hercegowina – Republika Serbska) wynagradzano trzy działania prowadzone w aptekach ogólnodostępnych: ocenę stanu pacjenta, identyfikację, rozwiązywanie i prewencję problemów lekowych oraz poradnictwo i edukację.