W kwietniu 2020 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała 10 decyzji o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Dotyczą one 2 nowych substancji czynnych (cefiderokol, kwas bempediowy) oraz 9 substancji czynnych już stosowanych w lecznictwie, w tym 1 substancji czynnej oznaczonej jako lek sierocy (treprostynil) w rozszerzonych wskazaniach.
Produkty omówiono w ramach klasy ATC według WHO oraz substancji czynnej z uwzględnieniem wskazań i mechanizmu działania według Charakterystyki Produktu Leczniczego, pomijając inne szczegóły, które można znaleźć w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczniczych (https://www.ema.europa.eu).
A – Przewód pokarmowy i metabolizm
A10 – Leki stosowane w cukrzycy; A10B – Leki obniżające poziom glukozy we krwi, z wyłączeniem insulin; A10BJ – Analogi glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1)
Semaglutide: Rybelsus (Novo Nordisk) w 3 dawkach doustnych to 2. zarejestrowana marka semaglutydu. Do sprzedaży od grudnia 2019 wprowadzono iniekcyjny Ozempic (Novo Nordisk).
Semaglutyd to analog ludzkiego glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) otrzymywany w komórkach Saccharomyces cerevisiae metodą rekombinacji DNA. Wykazuje 94% homologii sekwencji z ludzkim GLP-1. Pełni rolę agonisty receptora GLP-1; selektywnie wiąże się z receptorem GLP-1 aktywując go, podobnie jak natywny GLP-1.
B – Krew i układ krwiotwórczy
B01/B01A – Preparaty przeciwzakrzepowe; B01AC – Inhibitory agregacji płytek krwi (z wyłączeniem heparyny)
Treprostinil: Trepulmix (SciPharm) to 3. zarejestrowana marka treprostynilu. Do sprzedaży wprowadzono 2 marki: od października 2007 Remodulin (Ferrer) i od stycznia 2020 Tresuvi (Amomed).
Treprostynil jest analogiem prostacykliny. Powoduje bezpośrednie działanie rozszerzające naczyń w krążeniu płucnym i dużym krążeniu tętniczym oraz hamuje agregację płytek krwi.
Remodulin i Tresuvi wskazane są w leczeniu idiopatycznego lub dziedzicznego tętniczego nadciśnienia płucnego w celu poprawy tolerancji wysiłkowej i objawów chorobowych u pacjentów znajdujących się w III czynnościowej klasie wg klasyfikacji NYHA (ang. New York Heart Association).
Natomiast Trepulmix jest wskazany do stosowania w leczeniu dorosłych pacjentów w III lub IV klasie czynnościowej (FC, ang. Functional Class) według WHO oraz: z nieoperacyjnym przewlekłym zakrzepowo-zatorowym nadciśnieniem płucnym (CTEPH, ang. chronic thromboembolic pulmonary hypertension) lub trwałym lub nawracającym CTEPH po leczeniu chirurgicznym w celu poprawy wydolności wysiłkowej.
Decyzją Komisji Europejskiej z 8 lutego 2013 treprostynil sodu (Trepulmix) został oznaczony jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu, a w okresie do 7 kwietnia 2030 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.
C – Układ sercowo-naczyniowy
C10 – Środki wpływające na stężenie lipidów; C10A – Środki wpływające na stężenie lipidów, leki proste; C10AX – Inne środki wpływające na stężenie lipidów
Bempedoic acid: Nilemdo (FGK Representative Service) jest wskazany do stosowania u osób dorosłych z pierwotną hipercholesterolemią (heterozygotyczną rodzinną i nierodzinną) albo dyslipidemią mieszaną w uzupełnieniu do diety: w skojarzeniu ze statyną lub statyną z innymi terapiami obniżającymi stężenie lipidów w przypadku pacjentów, u których nie osiągnięto docelowego obniżenia LDL-C przy zastosowaniu maksymalnej tolerowanej dawki statyny lub w monoterapii albo w skojarzeniu z innymi terapiami obniżającymi stężenie lipidów u pacjentów, którzy nie tolerują statyny lub u których istnieją przeciwwskazania do jej stosowania.
Kwas bempediowy jest inhibitorem liazy ATP-cytrynianowej (ang. adenosine triphosphate-citrate lyase, ACL) obniżającym stężenie cholesterolu we frakcji lipoproteiny niskiej gęstości (LDL-C) przez hamowanie syntezy cholesterolu w wątrobie. ACL jest enzymem występującym w szlaku biosyntezy cholesterolu przed reduktazą 3-hydroksy-3-metyloglutarylokoenzymu A (HMG-CoA). Kwas bempediowy wymaga aktywacji przez koenzym A (CoA) z udziałem syntetazy długołańcuchowych acylo-CoA 1 (ACSVL1) i ulega przekształceniu w ETC-1002-CoA. ACSVL1 ulega ekspresji przede wszystkim w wątrobie, a nie w mięśniach szkieletowych. Inhibicja działania ACL przez ETC-1002-CoA powoduje zmniejszenie syntezy cholesterolu w wątrobie i obniża stężenie LDL-C we krwi przez wzmocnienie/zwiększenie aktywności receptorów lipoproteiny małej gęstości. Ponadto inhibicja ACL przez ETC-1002-CoA powoduje jednoczesną supresję biosyntezy kwasów tłuszczowych w wątrobie.
H – Leki hormonalne działające ogólnie, z wyłączeniem hormonów płciowych i insulin
H05 – Homeostaza wapnia; H05B – Antagoniści hormonów przytarczyc; H05BX – Inni antagoniści hormonów przytarczyc
Cinacalcet: Cinacalcet Accordpharma (Accord Healthcare) to 8. zarejestrowana marka cynakalcetu. Do sprzedaży wprowadzono 4 marki: Mimpara (Amgen; lek oryginalny), od marca 2016 Cinacalcet Accord (Accord Healthcare), od października 2017 Cinacalcet Bioton (lek zarejestrowany pierwotnie pod nazwą Cinacalcet Helm) i od sierpnia 2018 Cinacalcet Mylan.
Nie pojawiły się jeszcze na rynku: Cinacalcet Aurovitas, Cinacalcet Medice, Micalcet (Zentiva).
Ostatnio skreślono z Rejestru: Cinacalcet Teva (lek był obecny na rynku od listopada 2016).
J – Leki przeciwzakaźne działające ogólnie
J01 – Leki przeciwbakteryjne działające ogólnie;
J01A/J01AA – Tetracykliny
Tigecycline: Tigecycline Accord (Accord Healthcare) to 5. zarejestrowana marka leku zawierającego antybiotyk glicylocyklinowy tigecyklinę, o budowie podobnej do tetracyklin. Do sprzedaży wprowadzono 3 marki: od sierpnia 2006 Tygacil (Pfizer; lek oryginalny), od grudnia 2018 Tigecycline Mylan i od lutego 2019 Tigecycline Sandoz. Nie pojawił się jeszcze na rynku Tigecycline Fresenius Kabi.
J01DI – Inne cefalosporyny i penemy
Cefiderocol: Fetcroja (Shionogi) jest wskazany w leczeniu zakażeń wywołanych przez tlenowe bakterie Gram-ujemne u osób dorosłych, u których możliwości leczenia są ograniczone.
Cefiderokol jest cefalosporyną sideroforową. Poza bierną dyfuzją przez kanały porynowe w błonie zewnętrznej może wiązać się z pozakomórkowym wolnym żelazem dzięki sideroforowemu łańcuchowi bocznemu, co umożliwia aktywny transport do przestrzeni peryplazmatycznej bakterii Gram-ujemnych za sprawą układów wychwytu sideroforów. Cefiderokol następnie wiąże się z białkami wiążącymi penicylinę (ang. penicillin binding proteins, PBP), hamując syntezę peptydoglikanowej ściany komórkowej bakterii, co prowadzi do lizy i śmierci komórki.
Do mechanizmów oporności bakteryjnej mogących prowadzić do oporności na cefiderokol należą: zmutowane lub nabyte białka PBP, beta-laktamazy zdolne do hydrolizy cefiderokolu, mutacje wpływające na regulację wychwytu jonów żelaza przez bakterie, mutacje białek transportujących siderofory oraz nadmierna ekspresja natywnych sideroforów bakteryjnych. W warunkach in vitro na aktywność przeciwbakteryjną cefiderokolu względem zazwyczaj wrażliwych gatunków nie wpływa większość beta-laktamaz, w tym metaloenzymy. Ze względu na mechanizm wprowadzania do komórki warunkowany przez siderofory na aktywność cefiderokolu w warunkach in vitro zasadniczo mniej wpływa utrata poryn lub oporność związana z aktywnym usuwaniem leku niż w przypadku wielu innych antybiotyków beta-laktamowych. Cefiderokol nie wykazuje aktywności lub wykazuje niewielką aktywność względem bakterii Gram-dodatnich i beztlenowych ze względu na ich wrodzoną oporność.
J07 – Szczepionki; J07A – Szczepionki bakteryjne; J07AE – Szczepionki przeciw cholerze
Cholera vaccinum: Vaxchora (Emergent) w postaci proszku do przygotowania zawiesiny doustnej to 2. zarejestrowana szczepionka przeciwko cholerze. Do sprzedaży wprowadzono Dukoral (Valneva) w postaci zawiesiny doustnej.
Szczepionka Vaxchora zawiera żywe, atenuowane bakterie przecinkowca cholery szczepu CVD 103-HgR (serogrupa O1, serotyp Inaba, biotyp klasyczny), wytworzone z zastosowaniem technologii rekombinacji DNA (organizm modyfikowany genetycznie [ang. genetically modified organism, GMO]) i jest wskazana do czynnego uodparniania przeciwko chorobie powodowanej przez serogrupę O1 Vibrio cholerae osób dorosłych oraz dzieci w wieku od 6 lat, zgodnie z oficjalnymi zaleceniami.
Komórki przecinkowca cholery zawarte w szczepionce namnażają się w przewodzie pokarmowym i wywołują odpowiedź humoralną w postaci pojawiania się w surowicy przeciwciał o działaniu bójczym wobec przecinkowca oraz odpowiedź komórkową w postaci wytwarzania limfocytów B pamięci. Nie określono mechanizmów immunologicznych zapewniających ochronę przed cholerą po przyjęciu produktu leczniczego Vaxchora. Jednak zaobserwowany w surowicy wzrost ilości przeciwciał wykazujących działanie bójcze wobec przecinkowca cholery 10 dni po szczepieniu produktem leczniczym Vaxchora był wiązany z ochroną, co ustalono w badaniu osób zakażonych przecinkowcem cholery w warunkach doświadczalnych.
L – Leki przeciwnowotworowe i wpływające na układ odpornościowy
L01 – Leki przeciwnowotworowe; L01X – Inne leki przeciwnowotworowe
L01XC – Przeciwciała monoklonalne
Rituximab: Ruxience (Pfizer) to 7. zarejestrowana marka leków zawierających rituksymab. Na rynek wprowadzono 3 marki: Mabthera (Roche; lek oryginalny), od września 2019 Blitzima (Celltrion) i od grudnia 2019 Riximyo (Sandoz). Nie pojawiły się jeszcze w sprzedaży produkty lecznicze biopodobne: Ritemvia (Celltrion), Rixathon (Sandoz) i Truxima (Celltrion).
Ostatnio skreślono z Rejestru: Rituzena (Celltrion; lek zarejestrowany pierwotnie pod nazwą Tuxella).
L01XX – Inne leki przeciwnowotworowe
Arsenic trioxide: Arsenic trioxide Mylan to 3. zarejestrowana marka trójtlenku arsenu. Do sprzedaży wprowadzono Trisenox (Teva). Nie pojawił się jeszcze na rynku Arsenic trioxide Accord (Accord Healthcare).
R – Układ oddechowy
R03 – Leki stosowane w obturacyjnych chorobach dróg oddechowych; R03A – Leki adrenergiczne, preparaty wziewne; R03AK – Leki adrenergiczne w połączeniu z kortykosteroidami lub innymi lekami, z wyłączeniem leków antycholinergicznych; R03AK07 – Formoterol i budesonid
Formoterol+budesonide: Budesonide/Formoterol Teva Pharma B.V. proszek do inhalacji to 7. zarejestrowana marka leków o podanym składzie. Na rynek wprowadzono 4 marki: Symbicort Turbuhaler (AstraZeneca), od grudnia 2015 Bufomix Easyhaler (Orion), od sierpnia 2017 Symbicort (AstraZeneca) aerozol inhalacyjny, od grudnia 2017 DuoResp Spiromax (Teva) i od listopada 2019 Airbufo Forspiro (Sandoz) proszek do inhalacji.
Nie zostały jeszcze wprowadzone do sprzedaży: BiResp Spiromax (Teva), Bufar Easyhaler (Orion; lek zarejestrowany pierwotnie pod nazwą Orest Easyhaler).
Niektóre decyzje porejestracyjne Komisji Europejskiej:
- decyzja z 14 IV 2020 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Servier) z 25 III 2020, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Osseor, zarejestrowanego 21 IX 2004 – substancja czynna: strontium ranelate, klasa: M05BX;
- decyzja z 14 IV 2020 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Servier) z 25 III 2020, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Protelos, zarejestrowanego 21 IX 2004 – substancja czynna: strontium ranelate, klasa: M05BX.
Opracowanie: dr n. farm. Jarosław Filipek
Kierownik Działu Informacji o Produktach
Administrator Farmaceutycznej Bazy Danych BAZYL
IQVIA
2020-05-20
Krajowa Baza Produktów Ochrony Zdrowia (KBPOZ)
Źródła:
– klasyfikacja ATC i nomenklatura nazw substancji czynnych na podstawie opracowania WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology (“Guidelines for ATC Classification and DDD assignment 2020”, Oslo 2019; “ATC Index with DDDs 2020”, Oslo 2019), ze zmianami i uzupełnieniami mającymi zastosowanie w roku 2020 – tłumaczenie własne;
– informacje rejestracyjne: “Union Register of medicinal products for human use”; “Union Register of not active medicinal products for human use”;
– informacje o wprowadzeniu produktu na rynek w Polsce: dane IQVIA;
– opisy wskazań i mechanizmów działania: Charakterystyki Produktów Leczniczych;
– pozostałe opinie i komentarze: autorskie.