Pierwsze polskie rekomendacje dotyczące środków na ząbkowanie. Lidokaina jako jeden z niezalecanych składników

Grupa polskich ekspertów z zakresu stomatologii dziecięcej, pediatrii, neonatologii i farmakologii pochyliła się nad tematem bezpieczeństwa i skuteczności składników obecnych w preparatach do stosowania w czasie ząbkowania.

Wyniki szerokiej analizy piśmiennictwa pozwoliły na opracowanie pierwszych w Polsce rekomendacji, które różnicują substancje zawarte w żelach na ząbkowanie na zalecane i niezalecane, stanowiąc ważny element fachowego poradnictwa kierowanego do rodziców i opiekunów szukających w aptekach pomocy dla ząbkujących dzieci.

Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną prawidłowym postępowaniem jest rekomendowanie preparatów zawierających kwas hialuronowy, ksylitol, korzeń lukrecji, prawoślaz zwyczajny, różę damasceńska, aloes czy rumianek.

Eksperci ostrzegają – lidokaina nie jest bezpieczna w żelach na ząbkowanie

Najważniejszą informacją z punktu widzenia farmaceuty jest zaklasyfikowanie lidokainy jako substancji niezalecanej przy ząbkowaniu. Z uwagi na możliwość łatwego przekroczenia dawki np. w wyniku zbyt częstej aplikacji żelu przez rodziców, istnieje ryzyko groźnych powikłań takich jak pobudzenie, splątanie, drgawki, zaburzenia oddychania czy śpiączka. Rzadziej mogą wystąpić problemy sercowo-naczyniowe. Ponadto lidokaina stwarza ryzyko znieczulenia błony śluzowej gardła, co może osłabić odruch odkrztuszania i grozić zachłyśnięciem.

Jakie inne substancje nie są zalecane przy ząbkowaniu?

Poza lidokainą eksperci odradzają także stosowanie środków homeopatycznych, belladonny oraz salicylanu choliny, sacharozy i alkoholu.

W jaki sposób może pomóc farmaceuta?

Jak wskazują eksperci, jedynie 6% matek sięgających po preparaty na ząbkowanie zna ich skład. Farmaceuta rekomendując preparaty zgodne z najnowszymi wytycznymi oraz dodatkowe metody niwelowania dyskomfortu u dziecka ma szanse realnie wpłynąć na bezpieczeństwo i skuteczność działań rodziców i opiekunów.

Warto także pamiętać, aby zwrócić szczególną uwagę rodziców w przypadku, gdy temperatura ciała dziecka przekracza 38⁰C, gdyż może to być objaw choroby przebiegającej równolegle do ząbkowania, np. zakażenia dróg oddechowych lub dróg moczowych.

Co i dlaczego warto polecać przy wyrzynających się ząbkach?

Obok związków potencjalnie szkodliwych dokument opublikowany na łamach Przeglądu Pediatrycznego wymienia także substancje zalecane, do których należą:

• kwas hialuronowy – jako związek biozgodny pozostaje bezpieczny nawet dla niemowląt, przyspiesza gojenie, działa osłaniająco i przeciwzapalnie, utrzymuje odpowiedni stopień nawodnienia tkanek;
• ksylitol – zastępuje sacharozę i wykazuje szereg właściwości przeciwpróchniczych;
• korzeń lukrecji, prawoślaz zwyczajny, róża damasceńska, aloes i rumianek – działają osłaniająco, przeciwzapalnie i nawilżająco.

Co jeszcze warto wiedzieć o ząbkowaniu?

W czasie ząbkowania w wyniku działania mediatorów zapalnych oprócz objawów miejscowych często występuje gorączka. W takiej sytuacji warto zarekomendować ibuprofen, który wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne lub paracetamol o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. W celu złagodzenia objawów można także polecić wykonywanie masażu dziąseł i stosowanie schłodzonych gryzaków.  Z uwagi na nasilone wydzielanie śliny u dziecka ważnym aspektem jest rodzaj żelu – ten z większymi właściwościami adhezyjnymi będzie dłużej utrzymywał się w miejscu aplikacji.

MATERIAŁ PRZEZNACZONY DLA ŚRODOWISKA FARMACEUTYCZNEGO I MEDYCZNEGO

Autor: mgr farm. Katarzyna Kowalczyk

specjalistka farmacji aptecznej

Źródło rekomendacji:

Olczak-Kowalczyk D., Jackowska T., Helwich E., Mirowska- Guzeł D., Turska- Szybka A., Stanowisko polskich ekspertów dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności składników obecnych w środkach medycznych używanych podczas ząbkowania dziecka. Przegląd Pediatryczny 2022, 51(2), 23-29.