W kwietniu 2023 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała 4 decyzje o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Dotyczą one 1 nowej substancji czynnej (wadadustat) i 4 substancji czynnych już stosowanych w medycynie.
Produkty omówiono w ramach klasy ATC według WHO oraz substancji czynnej z uwzględnieniem wskazań i mechanizmu działania według Charakterystyki Produktu Leczniczego, pomijając inne szczegóły, które można znaleźć w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczniczych (https://www.ema.europa.eu).
B – Krew i układ krwiotwórczy
B03 – Preparaty stosowane w niedokrwistości; B03X/B03XA – Inne leki stosowane w niedokrwistości
Vadadustat: Vafseo (Akebia) jest wskazany do stosowania w leczeniu objawowej niedokrwistości związanej z przewlekłą chorobą nerek (PChN) u osób dorosłych poddawanych przewlekłej dializoterapii podtrzymującej.
Wadadustat jest inhibitorem hydroksylazy prolilowej czynnika indukowanego niedotlenieniem, którego działanie prowadzi do wzrostu stężenia w komórkach czynnika indukowanego niedotlenieniem, a przez to do stymulacji endogennego wytwarzania erytropoetyny (EPO), nasilenia mobilizacji żelaza oraz wytwarzania krwinek czerwonych, w wyniku czego następuje stopniowy wzrost stężenia hemoglobiny.
D – Leki stosowane w dermatologii
D11/D11A – Inne preparaty dermatologiczne; D11AH – Środki stosowane przy zapaleniu skóry, z wyłączeniem kortykosteroidów
Ruxolitinib: Opzelura (Incyte Biosciences) jest wskazany do stosowania w leczeniu niesegmentowego bielactwa z zajęciem twarzy u dorosłych i młodzieży od 12. roku życia.
Ruksolitynib jest inhibitorem kinazy Janusowej (JAK) z wybiórczością względem izoform JAK1 i JAK2. Sygnalizacja wewnątrzkomórkowa JAK polega na rekrutacji STAT (przetworników sygnałów i aktywatorów transkrypcji) do receptorów cytokin, a następnie na modulacji ekspresji genu. Uważa się, że cytotoksyczne limfocyty T produkujące autoimmunologiczne interferony gamma (IFNγ) są bezpośrednio odpowiedzialne za niszczenie melanocytów w ludzkim bielactwie. Rekrutacja cytotoksycznych limfocytów do uszkodzonej skóry przebiega za pośrednictwem chemokin zależnych od IFNγ, takich jak CXCL10. Dalsza sygnalizacja IFNγ jest zależna od JAK1/2, natomiast leczenie ruksolitynibem zmniejsza stężenia CXCL10 u pacjentów z bielactwem.
L – Leki przeciwnowotworowe i wpływające na układ odpornościowy
L01 – Leki przeciwnowotworowe; L01X – Inne leki przeciwnowotworowe; L01XK – Inhibitory polimerazy poli(ADP-rybozy); L01XK52 – Niraparyb i abirateron
Niraparib+abiraterone: Akeega (Janssen-Cilag) jest wskazany do stosowania w skojarzeniu z prednizonem lub prednizolonem w leczeniu dorosłych pacjentów z opornym na kastrację rakiem gruczołu krokowego z przerzutami (ang. metastatic castration resistant prostate cancer, mCRPC) i mutacjami genów BRCA 1/2 (germinalną i/lub somatyczną), u których nie jest wskazana chemioterapia. Przed rozpoczęciem terapii produktem Akeega należy ustalić dodatni status BRCA za pomocą zwalidowanej metody badawczej.
Niraparyb jest inhibitorem enzymów polimerazy poli(ADP-rybozy) (PARP), PARP-1 i PARP-2, które odgrywają rolę w naprawie DNA. W badaniach in vitro wykazano, że cytotoksyczność indukowana niraparybem może wiązać się z hamowaniem aktywności enzymatycznej PARP i zwiększonym tworzeniem kompleksów PARP-DNA, co prowadzi do uszkodzenia DNA, apoptozy i śmierci komórki.
Octan abirateronu (prolek abirateronu) jest zamieniany in vivo do abirateronu, inhibitora biosyntezy androgenów. Abirateron wybiórczo hamuje aktywność enzymu CYP17 (o aktywności 17α-hydroksylazy i C17,20-liazy). Enzym ten wykazuje swoje działanie i jest niezbędny do biosyntezy androgenów w jądrach, nadnerczach i tkankach nowotworowych gruczołu krokowego. CYP17 jest katalizatorem przemiany pregnenolonu i progesteronu do prekursorów testosteronu, DHEA i androstendionu, odpowiednio w reakcji 17α-hydroksylacji i rozerwania wiązania C17,20. Hamowanie CYP17 skutkuje także zwiększonym wytwarzaniem mineralokortykoidów w nadnerczach.
Rak gruczołu krokowego, który jest wrażliwy na androgeny, reaguje na leczenie zmniejszające stężenia androgenów. Terapie supresji androgenowej, takie jak leczenie analogami hormonu uwalniającego hormon luteinizujący (ang. luteinising hormone releasing hormone, LHRH) lub orchidektomia, zmniejszają wytwarzanie androgenów w jądrach, lecz nie wpływają na wytwarzanie androgenów w nadnerczach lub przez nowotwór. Leczenie abirateronem zmniejsza stężenie testosteronu w osoczu do wartości nieoznaczalnych (przy zastosowaniu testów komercyjnych), gdy jest stosowany z analogami LHRH (lub orchidektomią).
L04/L04A – Leki hamujące układ odpornościowy; L04AA – Selektywne leki hamujące układ odpornościowy
Eculizumab: Bekemv (Amgen) to produkt leczniczy biopodobny, 2. zarejestrowana marka ekulizumabu. Do sprzedaży wprowadzono od czerwca 2015 lek oryginalny Soliris (Alexion Europe).
Leki są wskazane w leczeniu pacjentów z napadową nocną hemoglobinurią (PNH, ang. paroxysmal nocturnal haemoglobinuria). Dowody klinicznych korzyści wykazano u pacjentów z hemolizą z jednym lub kilkoma objawami klinicznymi wskazującymi na dużą aktywność choroby, niezależnie od wcześniejszych przetoczeń lub bez przetoczeń.
Ekulizumab jest rekombinowanym, humanizowanym, monoklonalnym przeciwciałem IgG2/4κ, które wiąże się z ludzkim białkiem C5 dopełniacza i hamuje końcową fazę aktywacji dopełniacza. Zawiera regiony stałe pochodzenia ludzkiego oraz regiony określające komplementarność pochodzące od myszy, wbudowane w obszar regionów zmiennych łańcucha lekkiego i ciężkiego pochodzenia ludzkiego. Składa się z dwóch łańcuchów ciężkich liczących po 448 aminokwasów oraz dwóch łańcuchów lekkich liczących po 214 aminokwasów; masa cząsteczkowa wynosi ok. 148 kDa. Proces masowej produkcji substancji leczniczej obejmuje oczyszczanie metodą chromatografii powinowactwa i chromatografii jonowymiennej oraz etapy swoistej inaktywacji i usuwania wirusów.
Ekulizumab jest inhibitorem końcowej fazy aktywacji dopełniacza, który w sposób swoisty i z wysokim powinowactwem wiąże się z białkiem C5 dopełniacza, hamując w ten sposób jego rozkład na C5a i C5b i zapobiegając wytwarzaniu końcowego kompleksu dopełniacza C5b-9. Ekulizumab nie wpływa na wcześniejsze etapy aktywacji dopełniacza, które mają zasadnicze znaczenie dla opsonizacji drobnoustrojów i usuwania kompleksów immunologicznych. U pacjentów z PNH niekontrolowana końcowa faza aktywacji dopełniacza prowadząca do hemolizy wewnątrznaczyniowej wyzwalanej przez dopełniacz jest blokowana przez ekulizumab. U większości pacjentów z PNH stężenie ekulizumabu w surowicy wynoszące około 35 mcg/ml wystarcza do właściwie całkowitego uniknięcia hemolizy wewnątrznaczyniowej wskutek aktywacji końcowej fazy dopełniacza. U pacjentów z PNH długotrwałe podawanie ekulizumabu powodowało szybkie i trwałe zmniejszenie działania hemolitycznego wyzwalanego przez aktywację dopełniacza.
Soliris (Alexion Europe) jest wytwarzany w systemie ekspresji komórek mysich szpiczaka (linia komórkowa NS0). Soliris został dopuszczony pierwotnie w roku 2003 jako lek sierocy.
Bekemv (Amgen) jest wytwarzany w linii komórek jajnika chomika chińskiego (ang. CHO – Chinese hamster ovary).
Niektóre decyzje porejestracyjne Komisji Europejskiej:
- decyzja z 4 IV 2023 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Baxter) z 17 III 2023, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Inpremzia, zarejestrowanego 25 IV 2022 – substancja czynna: insulin human (rDNA), klasa: A16AB.
Opracowanie: dr n. farm. Jarosław Filipek
Kierownik Działu Informacji o Produktach
Administrator Farmaceutycznej Bazy Danych BAZYL
IQVIA
2023-05-18
Źródła:
- nomenklatura nazw substancji czynnych oraz klasyfikacja ATC na podstawie opracowania WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology (“Guidelines for ATC Classification and DDD assignment 2023”, Oslo 2022; “ATC classification Index with DDDs 2023”, Oslo 2023), ze zmianami i uzupełnieniami mającymi zastosowanie w roku 2023 – tłumaczenie własne;
- informacje rejestracyjne: “Union Register of medicinal products for human use”; “Union Register of not active medicinal products for human use”;
- informacje o wprowadzeniu produktu na rynek w Polsce: dane IQVIA;
- opisy wskazań i mechanizmów działania: Charakterystyki Produktów Leczniczych;
- pozostałe opinie i komentarze: autorskie.