Zagrożenia dla zdrowia ludzkiego związane ze zmianami klimatu to realny problem, który w sposób szczególny dotyka sektora opieki zdrowotnej na całym świecie. Globalne ocieplenie nie jest jedynie wyzwaniem środowiskowym – stanowi bezpośrednie zagrożenie dla ludzkiego zdrowia, oddziałując na wszystkie jego fundamenty, od jakości powietrza po dostęp do żywności i bezpiecznego schronienia. W tle tej sytuacji rozgrywa się dramatyczny wzrost zachorowań na choroby niezakaźne, które rocznie zbierają żniwo w postaci milionów ludzkich istnień.
Choroby niezakaźne – niepokojące statystyki
Zgodnie z komunikatem Światowej Organizacji Zdrowia, choroby niezakaźne (NCD – noncommunicable diseases) zabijają rocznie 41 milionów ludzi, co odpowiada 74% wszystkich zgonów na świecie. Z tej puli 17,9 miliona osób umiera na choroby układu krążenia, 9,3 miliona na nowotwory, na przewlekłe choroby układu oddechowego – 4,1 miliona, a na cukrzycę – 2,0 miliona, wliczając w to zgony z powodu chorób nerek powiązanych z cukrzycą. Łącznie te cztery grupy chorób odpowiadają za ponad 80% wszystkich przedwczesnych zgonów związanych z NCD. W sposób szczególny dotykają one populacji w krajach o średnich i niskich dochodach, gdzie dostęp do opieki zdrowotnej oraz edukacji w zakresie profilaktyki jest ograniczony.
Związek między kryzysem klimatycznym a epidemią chorób niezakaźnych
Zmiany klimatu i rosnąca liczba chorób niezakaźnych stanowią połączone wyzwanie dla światowego zdrowia i jakości życia, ze szczególnym uderzeniem w najbardziej marginalizowane i ubogie grupy społeczne. Ponadto skutki zmian klimatycznych nie są równomierne ani proporcjonalne do wpływu regionu na klimat. Na przykład małe wyspiarskie państwa rozwijające się (SIDS – small island developing states) wniosły minimalny wkład w globalną emisję gazów cieplarnianych, ale są jednymi z krajów, które najmocniej odczuwają zmianę klimatu i katastrofy naturalne.
Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak fale upałów, zanieczyszczenie powietrza, pożary lasów, susze i powodzie, mają bezpośredni wpływ na zdrowie ludzi. Skutki to wzrost liczby incydentów krążeniowych, astmy, POChP, nowotworów płuc, urazów czy niedożywienia. Zniszczenie mieszkań, ograniczenia w dostępie do żywności pitnej wody i opieki medycznej odciskają także znaczące piętno na zdrowiu psychicznym poszkodowanych.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) odgrywa kluczową rolę w walce ze zmianami klimatycznymi i ich wpływem na zdrowie. Przyszłe inicjatywy WHO, takie jak Dzień Zdrowia na COP28 (28. konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu), mają na celu włączenie problematyki klimatu i zdrowia do głównego nurtu polityki światowej i promowanie budowy odpornych, zrównoważonych systemów zdrowotnych.