Jak farmaceuci mogą pomóc w walce z antybiotykoopornością?

Poszerzanie i odpowiednie wynagradzanie świadczeń w aptekach ukierunkowanych na racjonalne przepisywanie, stosowanie i utylizację antybiotyków zapewni odpowiednie wsparcie w walce z antybiotykoopornością bakterii (AMR – antimicrobial resistance) – takie wnioski płyną ze stanowiska opublikowanego przez Grupę Farmaceutyczną Unii Europejskiej (PGEU).

Statystyki przytaczane przez PGEU są przytłaczające: każdego roku 35 000 obywateli UE/EOG umiera z powodu infekcji bakteriami opornymi na antybiotyki, co powoduje roczny koszt dla systemów opieki zdrowotnej UE w wysokości ponad 1,5 miliarda euro. W raporcie O’Neilla z 2016 roku oszacowano, że do 2050 roku aż 10 milionów istnień ludzkich rocznie i ok. 100 bilionów dolarów produkcji gospodarczej jest zagrożonych, jeśli nie wdrożymy rozwiązań zdolnych spowolnić wzrost oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Stanowisko PGEU w sprawie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe

W dokumencie „PGEU Position Paper on Antimicrobial Resistance” Grupa Farmaceutyczna Unii Europejskiej wskazuje na kilka kluczowych obszarów, w których farmaceuci i apteki mogą skutecznie włączyć się w przeciwdziałanie narastającej oporności drobnoustrojów na antybiotyki:

• Farmaceuci odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu środkami przeciwdrobnoustrojowymi, w tym w udzielaniu porad dotyczących rozważnego i prawidłowego stosowania antybiotyków i innych środków przeciwdrobnoustrojowych, a także ich prawidłowej utylizacji. Właściwa gospodarka odpadami zawierającymi antybiotyki pozwala na zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska tymi związkami i może mieć wpływ na ograniczenie AMR. Jednocześnie programy odbioru i utylizacji przeterminowanych lub niewykorzystanych antybiotyków prowadzone przez apteki mogą mieć znaczenie dla zapobiegania ponownemu czy też niewłaściwemu ich wykorzystaniu. Natomiast porady związane z adherencją do zleconej terapii mogą zapobiegać zarówno stosowaniu dawek suboptymalnych, jak i niepotrzebnemu przeciąganiu terapii – oba te zjawiska mogą stwarzać zagrożenie narastaniem antybiotykooporności.
• Przegląd ogólnego prawodawstwa farmaceutycznego stwarza okazję do wzmocnienia programów zarządzania środkami przeciwdrobnoustrojowymi.
• Apteki mogą być wykorzystywane jako placówki opieki zdrowotnej do prowadzenia skutecznych kampanii zdrowia publicznego dotyczących oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.
• Farmaceuci to pracownicy ochrony zdrowia wykwalifikowani do przeprowadzania testów w miejscu opieki, w celu wykrycia wczesnych objawów chorób zakaźnych i rozróżnienia między infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi.
• Farmaceuci wykazali, że apteki oferują wysoce dostępne usługi testowania dla ludności podczas pandemii COVID-19 (w co najmniej 12 krajach).
• Farmaceuci odgrywają rolę w szczepieniach aptecznych, które są cennym narzędziem w walce z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe, ponieważ zapobiegają wielu chorobom zakaźnym.
• Ścieżki kliniczne praktykowane w niektórych krajach wykazały pozytywne wyniki w zakresie wydawania środków przeciwdrobnoustrojowych w oparciu o protokół po przeprowadzeniu testu w aptece.
• Farmaceuci mogą odgrywać rolę we wzmocnieniu systemów wczesnego ostrzegania w zakresie monitorowania niedoborów środków przeciwdrobnoustrojowych.

Dokument zawiera też wskazówki dla decydentów, takie jak rekomendacja wprowadzenia do aptek nowych usług i protokołów dotyczących terapii drobnych dolegliwości, co może przyczynić się do unikania niepotrzebnych wizyt lekarskich i rozładowania napięcia w izbach przyjęć.